Morgunblaðið - 31.03.1954, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 31. marz 1954
MORGVNBLAÐIÐ
Frú Aðalbjörg Brand-
son í Winnipeg látin
NÝKOMIÐ LÖGBERG skýrir frá
því að frú Aðalbjörg Brandson,
ekkja hins þjóðkunna Vestur-ís-
lendings B. J. Brandson, hafi lát-
izt að heimili sínu í Winnipeg,
fimmtudaginn 18. febrúar.
Frú Aðalbjörg var fædd að
Stóru-Völlum í' Þingeyjarsýslu 2.
september 1878 og var því rúmra
75 ára að aldri er hún lézt. For-
eldrar hennar voru Benedikt
Jónsson og Nanna Arngrímsdótt-
ir og fluttust hún með þeim til
Winnipeg fjögurra ára gömul.
Frú Aðalbjörg giftíst dr. B. J.
Brandsyni 5. október 1905 og
varð heimili þeirra brátt orðlagt
fyrir alúð og risnu, enda sat gest-
risnin þar ávallt á guðastóli.
Þeim Brandson-hjónum varð
fjögurra barna auðið, Jón dó í
bernsku, Thomas fórst með
kanadíska herskipinu Athabask-
an í síðari heimsstyrjöldinni, en
á lífi eru tvær dætur, frú Mar-
grét Hillsman og fi-ú Theodóra
Chevier.
Frú Aðalbjörg tók alla sína
starfsævi virkan þátt í starfsemi
Kvenfélags fyrsta Lútherska
safnaðarins og hún skipaði um
hríð forsæti í Betelnefnd. Hún
var búin traustri skapgerð og
gekk ávallt heilsteypt til verka.
Hún var ástúðleg eiginkona og
móðir og í mildu fasi hennar
speglaðist sál hennar og kær-
leiksríkt hjartaiag.
Útför frú Aðalbjargar var gerð
frá fyrstu Lúthersku kirkjunni
laugardaginn 20. febrúar að við-
stöddu míklu fjölmenni.
Var dáfe i fimsR
mmíilur
KONA nokkur sbb lögð var á
sjúkrahús i Vín iyrir skömmu,
dó á skurðarborífeu, en var vak-
in aftur til li&ins eftir fimm mín-
útur, með því að vera hraðfryst.
Konan kom. á sjá&rahúsið í því
skyni að láta skera sig upp við
magasjúkdóm. En strax eftir
svæfinguna hætti hjartað að slá,
andardrátturinn hætti og konan
kólnaði upp. L.ifgunartiíraunir
reyndust árangurslausar. Þegar
konan var búm að vera dáin í
fimm mínútur, datt tveim sér-
fræðingum í hug að hraðfrysta
hana. Það átti að vera síðasta til-
raun til lífgunar. Strax og konan
kom í frystirinn lækkaði blóð-
hiti hennar niður í 34. gr. á
Celsius og blóðþrýstingurinn féll
einnig mjög mikið. Að mínútu
liðinni byrjaði konan að draga
andann. Konan kom þó ekki til
reglulegrar meðvitundar í heila
viku á eftir, en lá í einskonar
dvala, líkt og skordýr í vetrar-
ástandi. Meðan hún var í þessu
ásigkomulagi fékk hún heilablóð-
fall og var mjög tvísýnt um líf
hennar af þeim orsökum. Eftir
26 daga var hún samt orðin það
hraust að hún fékk brottfarar-
leyfi af sjúkrahúsinu og byrjaði
vinnu sína nokkrum dögum
seinna. Á meðan á þessum veik-
indum stóð var gerð rhaga"ann-
sókn á henni, sem leiddi i liós að
uppskurður mundi ekki vera
nauðsynlegur.
Lára I. Lárusdéttir
Bræðraborgaistíg 15
In memorian
Kæra Lára, leyf mér nú um stund
að leita þín á minninganna grund.
Og þó að dauðinn hafi háð sinn dóm,
um helga minning gróa fögur blóm.
Ég lengi bý að brosi þínu og trú
og blessun þeirri, er sífellt veittir þú.
Göfugt eðli var þín vöggugjöf
vermt af júnísól við norðurhöf.
Sólu skírð var sál þín Ijúf og blíð
og sendi frá sér geisla alla tíð.
Þín ástúð var sem indælt, heiðríkt vor,
sem öllum létti hvers kyns þungbær spor.
Þú óskastundir áttir vinum með
við óð og söng og dýrmætt, ljóðrænt geð.
Þú skildir vel, að andinn á sinn rétt,
þótt engin skylda sé til hliðar sett.
Gjöful sáí með guðdómseðli sitt
var gullið, fagurt aðalsmerki þitt.
Ég veit ei slíkan ijóma um marga menn
af manngæzku og fórnarlund í senn.
Þó ber þig hæst í hjálp við hruman vin,
hjarnrek lífsins, brotinn, veikan hlyn.
Þar var stór þinn sigur, styrk þín önd,
og stærri en þeirra, er vinna ríki og lönd.
Leifur Eiríksson.
Helga Bergþéra
Friðrtksdóffir,
Eskifirði - ntinning
F. 30. jan. 1925.
ÉG HLUSTA á minningarathöfn-
ina, sem fer fram í dag. Ung
kona, með allt lífið framundan,
margar vonaboorgir byggðar,
'heimili stofnað, ung og sterk
hjón albúin að bjóða erfiðleik-
unum byrginn, en svo — þá er
það, sefn hvíti dauðinn ber að
dyrum, hríjúr þessa glæsilegu
konu heljargreipum, skilur hana
frá maka og yndislegum litlum
syni, og næsti áfanginn — hælið
— setur mót sitt á líf hennar.
Þar heyir hún fjögurra ára bar-
áttu — erfiða baráttu — sem
ekki getur lokið nema á einn veg.
Og nú hefur þessi vinkona mín
og frænka kvatt okkur vini sína.
Stríðinu er lokið Sunnudaginn
21. þ. m. var sál hennar kvödd
á æðra tilverustig. Ósjálfrátt fær
hryggðin tók á hugum okkar. Við
hörmum hvernig þessari sögu
lauk. Við sem höfðum hugsað
okkur framhaldið allt öðru vísi,
höfum alltaf lifað í von um að
birti til. En við elda minning-
anna þorna öll tár.
Helga sál. var óvenjulegur
unglingur Lífsfjörið, gleðin,
æðruleysið, allt þetta sem gerir
hverja manneskju betri og sterk-
ari, var í fylgd með henni. Það
var eins og léltlyndi hennar væru
engin takmörk sett. í mestu raun
unum var hún sterk. Þá kom í
Ijós hvem mann hún hafði að
geyma. Hún var ekkert fyrir að
berast mikið á, enda þurfti hún
þess ekki Það var ósjálfrátt tek-
ið eftir henni, fas hennar og þokki
var þannig. Innan við títugt gift-
ist hún Gunnlaugi Péturssyni frá
RannveigarstöSum eýstra, sem
reyndist henni sterkur förunaut-
ur. Þau hófu búskap með miklar
vonir framundan, einn elskulegan
dreng eignuðust þau, en urðu
í fyrra fyrir þeirri raun að sjá
af honum á mjög óvæntan og
snögglegan hátt. Var það mikið
áfall og héldum við vinir Helgu
að þetta yrði henni ofraun. En
mitt í sorginni sást hin sanna
tign. Því verður ekki gleymt,
hvernig hún, móðirin, tók þessum
umskiptum. Kannske hefur hún
fundið á sér að ekki yrði langt
til endurfundanna Hún trúði
vissulega á lífið, það líf, sem
aldrei bregst og aldrei deyr. Hún
var því sannarlega lífsins barn.
Helga mín. Þessi fátækiegu orð
eru þakkir til þín fyrir viðmót
þitt og vináttu. Guð blessi þér
umskiptin og vaki yfir þér og
þínum ástvinum. Hans miskun
og náð varir þó allt annað bregð-
ist.
Stykkishólmi 25. marz 1954.
A. H.
Heimsækja
BERLIN, 29. marz. — Rússnesk
sendinefnd, undir forsæti Mikoy-
ans viðskiptamólaráðherra Rússa
kom í dag til Austur Berlín tii
þess að vera viðstödd aðalfund
austur-þýzka kommúnistaflokks-
ins. — Reuter.
_________________________ 11 I
llria Sigurðardéffir - minning
HINN 19. nóvember s.l. ár and-
aðist ?ð Kálfsstöðum í Hjaltadal
fróðleikskonan Una Sigurðar-
dóttir, tæplega 89 ára að aldri.
Þó kynni okkar hafi verið minni
en ég hefði kosið og ég viti fátt
svo vel um hana sem æskilegt
væri, vildi ég þó minnast hennar
að nokkru; fyrir mér var hún
sérstæg kona, góður fulltrúi
þeirrar alþýðumenningar sem
var fyrir síðustu aldamót.
Una var gæðakona, hæglát í
framkomu og viðmótshýr, hún
bar góðan þokka hvar sem hún
fór; hennar mun því lengi verða
minnzt meðal þeirra er þekktu
hana og í minnum höfð fyrir
þann fróðleik sem hún hafði að.
miðla þeim er á vildu hlýða. Var
þar af mörgu að taka: minningar
um einstaka menn dregnar skýr-
um dráttum, eða röð atburða og
atvika. — Það hvarflar að mér
nú, þegar hún er gengin, að harla
fróðlegt hefði verið að eiga eitt
og annað af því er hún sagði,
skráð á því látlausa og Ijósa máli,
sem henni var svo eiginlegt. Er
rætt var við hana um liðna tím-
ann, var þar allt gott að heyra.
Ég get mér til, að í frásögninni
hafi hún náð að tjá bezt sjálfa
sig, þá snilld er með henni bjó,
án þess að ýkja nokkuð. Fór þar
saman ágætur frásagnarhæfileiki
og traust minni. Henni var létt
um að segja svo frá löngu liðn-
um atburðum úr sveit sinni og
næstu byggðarlögum, að þeir
urðu ljósir og lifandi. Sjálf
mundi hún langt fram, og hafði
numið margan fróðleik af gömlu
og greindu fólki í ungdæmi sínu.
Una Sigurðardóttir var af góð-
um stofnum komin, lágu ættir
hennar um Skagafjörð og Skaga-
strönd. — Foreldrar hennar voru
Sigurður Jónsson frá Hofdölum,
Hafliðasonar bónda á Hofdölum
Jónssonar. Kona Sigurðar og
móðir Unu var Rannveig Guð-
mundsdóttir yngra frá Vindhæli
á Skagaströnd Olafssonar á Vind-
hæli .Sigurðssonar (d. 1817, 54
ára). Gefur Gísli Konráðsson
þessa lýsingu af honum: . . . Ol-
afur var með hinum merkustu
bændum á sínum dögum. mesti
maður í hverju sem var, smiður
góður og heppnuðust vel lækning
ar, sjófaramaður mikill og afla-
sæil“. — Rannveig Sigurðardótt-
ir hét kona Ólafs (d. 1829, 68
ára), væn kona og vel að sér, af
ætt séra Björns Jónssonar bisk-
ups Arasonar. Steinunn Péturs-
dóttir hét kona Guðmundar Ól-
afssonar, ættuð frá Ási í Hegra-
nesi, systir Sigurðar hreppstjóra
í Ási, föður Ólafs umboðsmanns
og alþingismanns Skagfirðinga.
Bræður Rannveigar voru þeir
séra Pétur í Grímsey og Sigurð-
ur málari og fornfræðingur. —
Lágu sterkar list-, hagleiks- og
sagnahneigðir í ættinni.
Una Sigurðardóttir var fædd
að Ytri-Hofdölum 4. janúar 1865,
yngst í hópi systkina sinna, sem
voru fimm á lífi af ellefu, Óist
hún upp hjá foreldrum sínum í
góðu yfirlæti. Föður sinn missti
hún 1896 aðeins 49 ára gamlan.
Hafði hann verið traustur og
umhyggjusamur heimilisfaðir. —
Rannveig, móðir hennar tók þá
við forsjá heimilisins og naut að
barna sinni, en 1878 giftist Jón.
elzta barn þeirra hjóna, og tók
við búi, réðst Una þá til hans í
vinnumensku. — Rannveig and-
aðist 1885, 63 ára gömul, hafði
hún verið greind kona og hag-
mælt vel, en hélt þeirri gáfu lítt,
á lofti. Jón fluttist búferlum að
Skúfsstöðum í Hjaltadal sama ár
og bjó þar um langa æfi.
Á þessum árum bjuggu á
Reykjum í Hjaltadal, Jóhannes
Þorfinnsson og Herdís Bjarna-
dóttir. Una réðst til þeirra sama
árið og hún missti móður sína,
og á heimili þeirra dvaldi hún
óslitið i 34 ár. Voru Reykir með
stærstu heimilum í dalnum, en
lágu afsíðis frá öðrum bæjum.
Jóhannes og Herdis áttu þrjá
syni: Bjarna, Friðrik og ÁstvaM.
Þegar þeir voru uppkomnir var
Bjarni meira laus frá heimilinu,
en hann fór um sveitir og seldi
hesta. Þ.egar er Jóhannes faðir
þeirra andaðist 1894, ráku synirn-
ir búið með móður sinni. — Um
líkt leyti bundust þau Una og
Friðrik heitum, þrem eða fjórum
árum síðar missti Friðrik heils-
una með skjótum hætti, og varS
að liggja rúmfastur upp frá því.
Var á orði haft hve mikið þrek
og sálarró hann sýndi gegn þess-
um þungu örlögum. Honum og
dóttir þeirra, sem fæddist 1896,-
nokkru áður en Friðrik
missti heilsuna, helgaði Una
stundirnar milli verka, og hélzt
órofa tryggð með þeim meðan
Friðrik lifði. Friðrik Jóhannesson
hafði þótt hið mesta mannsefni,
greindur og sk.ilningsskarpur cg
frábær barnakennari. Hann lézt
1909, 46 ára gamall.
Að sjálfsögðu fór ekki hjá því
að jafn greind og aðlaðandi kona
og Una var, eignaðist marga vini
á langri ævi. Ytri-Hofdalir lágu
í þjóðbraut og margan göngu-
lúinn gest bar þar að garði, þá
má minna á að ,,heim að Hólum“
lá leið margra, og í hugum unga
fólksins utan ur sveitinni var
það einn af hátíðisdögum ársins
að sækja þann stað heim einu
sinni á sumri hverju. Á ungdóms-
árum Unu, dvaldi ekkjufrú Þóra
Gunnarsdóttir á Hólum, hún.
hafði flutt frá Sauðanesi 1869 til
frú Sigríðar dóttur sinnar er þá
bjó á Hólum og síðast é Hofi.
Lindiseinkun hinnar ungu órríót-
uðu stúlku mun hafa fundið
hljómgrunn svipaðra tilfinninga
hjá hinni öldnu og lífsmæddu
ekkju, sem allir litu upp til, það
fór orð af henni um sveirina fyi-
ir hjálpfýsi hennar og líknar-
semi við alla er voru hjálpar
þurfandi. Það var í senn fróðlegt
og heillandi að hlíða á frásög'n.
Unu af þessari mætu konu, í
látlausum búningi, 60 ■ árum síð-*
ar en hún hafði lifað það. Ekki
vil ég svo ljúka þessu að minn-
ast ekki lítillega séra Páls Jóns-
sonar í Viðvík. Una minntist hans
af virðingu, enda var séia Páll^
mætur maður og unnandi allra
góðra fræða, það var hann sem.
bjargaði hebresku biblíunni af
hlóðarsteininum í Hólaeldhúsi og.
flutti heim með sér, en þessa
biblíu hafði Guðbrandur biskup
gefið Hóladómkirkju og áritáð
hana, hún er nú geymd meðal
dýrgripa kirkjunnar. Þá mun
Herdís á Reykjum, eins og hún
var æfinlega kölluð, hafa kunn-
að, að segja Unu frá mörgum
hlutum, var hún fróð og lang-
minnug, en faðir hennat hafði,
um mörg ár búið á Reykjum.
Una kunni nöfn á fjölda eyði-
býla í dalnum og staðsetningu
margra, hefði það getað orðið
fróðlegur þáttur í byggðasögu
dalsins.
Una fluttist frá Reykjum að
Kjarvalsstöðum 1919 með Sigur-
veigu dóttur sinni og Árna Sveins
syni tengdasyni sínum, 1923 flutt
ist hún með þeim að Kálfsstöð-
um og dvaldi þar óslitið. Síðustu
árin var hún blind og rúmliggj-
andi og naut að dóttur sinnar
og barnabarna. Ætíð var hún
vakandi og hress í bragði, flestir
eða allir samferðamenn hennar
frá uppvaxtarárunum voru löngu
gengnir á undan henni, svo sem
hún minnist á í frásögn sinni
„Kirkjuferð fyrir 70 árum“, og
birtist í „Nýju kvennablaði“ í
okt. 1951, sett á pappínnn af
Unu dótturdóttur hennar, mcð
þeim látlausa frásagnarhætti sem
einkenndi Unu.
Að lokum vil ég enda þessar
línur með orðum hennar þai:
„Um samferðafólkið er það að
segja, að það er allt horíið yfir
móðuna miklu, sem skilur heim-
ana tvo, ég er ein eftir á bakk-
anum hérna megin, og get me<5
Framh. á bls. 12