Morgunblaðið - 15.12.1965, Blaðsíða 10

10
MORCUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 15. des. 1965
Skrifsfofustúlka
með vélritunarkunnáttu óskast á skrifstofu í mið-
bænum núna strax eða fyrir 1. janúar. Tilboð send-
ist afgreiðslu Mbl. merkt: „8040“.
UM BÆKUR
Óska eftir
góðum 36—38 manna bíl.
Draumur og vaka
í oft mjög myndrænum lýsing>
um á hinum eilífu átökum ljóss
og myrkurs, lífs og dauða í nátt-
úrunni umhverfis okkur.
Upplýsingar í síma 40324.
ORIGINAL HANAU
HÁFJALLAS#L
veitir
aukinn þrótt
og vellíðan
í skammdeginu.
Verðin hagstæð.
Birgðir takmarkaðar.
Einkaumboð:
SMITH & NORLAND H.F.
Suðurlandsbraut 4
sími: 38320.

m
UNDRA-
BOLTINN
Útsölustaðir:
Frístundabúðin, Veltusundi 1
Verzl. Fáfnir, Klapparstíg
Verzl. Örninn, Spítalastíg 6
Verzl. Rangá, Skipasundi 56
Verzl. Víðir, Starmýri 2
Verzl. Bambi, Háaleitis-
braut 58
Hlíðarbúðirnar, Kópavogi
Eyþórsbú'ð, Brekkulæk
Silkiborg, Dalbraut 1
Kjörbúðin Laugarás
Þórskjör, Langholtsvegi 128
Grensáskjör, Grensásvegi
Bókabúðin Álafheimar 6
Kaupfélag Hafnfirðinga,
Vesturgötu 2
Sportvöru- og hljóðfæra-
verzlun Akureyrar.
Þorgeir Sveinbjarnarson: Vís-
ur um drauminn. Bókaútgáfa
Menningarsjóðs. Rvík. Frent-
smiðjan Oddi. 1965.
Ég var einn af þeim, sem tók
VÍSUM BERGÞÓRU, eftir Þor-
geir Sveinbjarnarson, fegins
hendi. Liðin eru rétt tíu ár, síð-
an sú bók kom út, og nú er loks
komin út önnur ljóðabók frá
höfundi. Sú heitir VÍSUR UM
DRAUMINN. Þetta er falleg
bók, vandaður pappír og blæ-
fallegur, ljóðin smekkvíslega
sett á síður og prentun með á-
gætum.
Og ljóðin hafa ekki valdið
mér vonbrigðum, heldur ljúfri
og hljóðlátri gleði.
Það var meðal annars mark-
vert um Vísur Bergþóru, að
hið ytra form ljóðanná var sér-
kennilegt. Höfundur þeirra var
auðsjáanlega snortinn af þeirri
tízku, sem þá þegar hafði hlotið
mikið fylgi meðal ungra ís-
lenzkra skálda og ljóðföndrara,
tízku rímleysunnar, en hins veg-
ar var ljóst, að hann var tengd-
ur íslenzkri rímhefð traustum
og viðkvæmum taugum og hafði
talið ómaksins vert að freista
þess að leita sér frjálsara forms,
án þess að segja í sundur með
sér og hinum fornu menning-
arerfðum á vettvangi rímsins.
Hann sleppti ekki ljóðstöfum og
lét heldur ekki endarím lönd og
leið, en notaði það á talsvert
óvenjulegan hátt. Hann batt sig
ekki við fasta skipan ljóðlína í
vísur eða erindi, svo sem íslenzk
ljóðhefð gerði kröfur til, og fór
hann að þessu leyti sömu braut
og Davíð Stefánsson í sumum
ljóða sinna, en samhæfði eins
og þessi brautryðjandi lengd
vísna og Ijóðlína hugblæ ljóðs-
ins. Þorgeir Sveinbjarnarson
hafði sem sé, svo sem Snorri
Hjartarson og Hannes Pétursson
fundið leið til meira frelsis á
sviði formsins en ströngustu
reglur íslenzkrar ljóðhefðar gera
ráð fyrir, án þess þó að rjúfa
tengslin við mjög mikilvægar
menningarerfðir. Þessi nýja bók
sýnir ,að skáldið hefur haldið
áfram á sömu leið og hann hóf
göngu sína, þó að raunar séu
nokkur fullrímuð ljóð í þessari
bók og einnig órímuð, en með
henni virðist mér hann sanna,
að hann hafi ekki aðeins eign-
ast í leit sinni sitt persónulega
form, heldur einnig losað sig
úr tengslum við hvers konar
fordóma á þeim vettvangi.
Þorgeir Sveinbjarnarson mun
hafa ort sem lipur hagyrðingur
þegar í bernsku og æsku, en
mér skilst að djúp og varanleg
sorg hafi gert hann að því sér-
kennilega skáldi, sem við höfum
nú fengið að kynnast í tveimur
ljóðabókum. 1 þessari bók er
smáljóð, sem heitir í brekkunni:
í brekkunni spruttu
tvö blóm.
Þau brostu
þegar þau fóru að sofa
og þegar þau vöknuðu.
í morgun
var aðeins eitt blóm
Somkomui
Kristniboðssambandið
Almenn samkoma í kvöld
kl. 8,30 í Kristniboðshúsinu
Betaníu, Laufásvegi 13. Bene
dikt Arnkelsson, guðfræðing-
ur, talar. Allir velkomnir.
í brekkunnL
Eitt blóm
en ekkert bros.
Þarna er mikil saga sögð í
stuttu og fjaslausu máli.
Þorgeir Sveinbjarnarson
Hin mikla þjáning og hin al-
gera fórn er órjúfanlega tengd-
ar lífi og dauða Krists, en hann
er einnig ímynd hins sjálf-
gleyma kærleika og hin algilda
trygging dauðlegs manns fyrir
upprisu og endurfundum. Og í
tveimur ljóðum, sem eru honum
tengd, fáum við framhald sög-
unnar um blómin tvö. Annað
þeirra heitir Að velja manninn,
og það skýrir heiti þessarar bók-
ar:
Maðurinn
eða Kristur.
Kristur er þrá lóunnar
sem flýgur óravegu
til að búa óskinni stað.
Hann er eftirvænting brjóstsins
sem bíður ástvinarins.
Hann er löngun þyrstra
eftir vatninu.
Kristur er ástin,
draumur mannsins.
Að velja manninn
er að hafna
draumi hans.
Hitt ljóðið og það næsta í bók-
inni heitir Á páskum. Páskarnir
eru hátíð upprisunnar. Á páska-
daginn ljómar birta morgunsins
og litur landsins skærar en
nokkra aðra daga. Þegar augað
lyftist, fær það ljós að gjöf. Eng
inn skuggi við gröf . . . Eng-
inn dáinn, segir skáldið. Og:
Gangan er létt
úr garði
til glaðra endurfunda.
Það sem var
er heilt y
framundan
horfið
en ekki liðið.
í birtu morgunsins
mætir þú Kristi
við hliðið.
En þó að þarna birtist glögg-
um lesanda leið skáldsins frá yf-
irþyrmandi harmi og ógnþrung-
inm þjáningu til þeirrar sælsáru
og tregabundnu lífsnautnar,
sem einkennir skáldskap hans,
er dulkennd persónuleg hlé-
drægni mjög áberandi í allri
tjáningu hans sem skálds. Svo að
segja alltaf eru tilfinningar hans
og viðhorf dulbúin, koma fram
Dynur í hjarta.
Dynur í þínu hjarta.
Dauðinn hleypir myrkrinu.
Hart og títt
ber nóttin fæturna
fyrir utan gluggann.
Dynur í hjarta.
Dynur í mínu hjarta
hófasláttur skugganna.
Hart er brjóstið troðið
af þeim
sem hleypir í myrkrinu.
Þarna er nóttin á ferð, og svo
er það haustið:
. . . Jökullinn
hækkar.
Landið
sem fer aldrei ófrjálsri rödd
um orð eða tón
kveinkar sér.
Kvíðbogi er borinn að
strengjunum
strokinn liturinn
af enginu.
Mosinn reynir að jafna
alla misklíð.
En leikið er sárhent
á urðina . . .
En svo er þá líka vor og gró-
andi, nóttleysa í dal og á fjallL
Og skáldið nýtur vordýrðarinn-
ar og getur jafnvel ekki stillt
sig um að yrkja svona glettið
ljóð um dalalæðuna:
Hún mjakast eftir dalnum
mjúkum fótum
smýgur niður í hverja dæld
og dokar við
í brekkurótum,
hringar sig við stein,
strýkur honum þrifin
bak við eyrað
þvær hann allan.
Setur svo upp gestaspjóL
Og sjá, þá kemur geisli
á skýjaskjáinn.
Svo stígur hún í léttan fót
lyftir kryppunnL
teygir sig.
Og trítlar út í bláinn.
En það vill verða skammt I
vordýrðinni á íslandi og í gleði
og unaði í huga og hjarta skálds
ins. Hvenær getur ekki verið
von frostnótta í ríki íslenzkrar
náttúru og hið innra með þess-
um syni hennar, þótt raunar
megi hún svo síðar vænta sólar,
svo sem hann endurfunda?
Mjúkum höndum virðingar fyrir
íslenzkri tungu og heitrar ástar
á náttúru lands síns, þessu
tvennu, sem er skáldinu tæki til
dulúðgrar tjáningar á lífsnautn
hans og lífsþjáningu, fer hann
um hvert ljóð sitt, en fá eru þau
betur formuð en Frostnótt:
Svo bað ég, vinur minn,
blæinn hlýja
fyrir boð til þín
um daginn.
Hann fór himinlifandi af stað,
hirti ekki um frost
né klaka.
En kveðja þín
kom i éli
til baka.
En þrátt fyrir hinn trega-
þunga tón flestra þessara ljóða,
eru þau engan veginn dapur-
legur lestur. Yfir þeim sem
heild er glit fagurs máls, sæt-
leiki næmrar náttúruskynjunar
og ríkrar nautnar.
Guðmundur Gislason Hagalín.