Morgunblaðið - 19.07.1970, Blaðsíða 14

14
MORíGUN'BiLAÐIÐ, SUNiNUDAGUR H9. JÚiLÍ 1970

Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Rltstjóm og afgreiðsla Aðalstraeti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Stmi 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. á mánuði innanfands.
i lausasölu 10,00 kr. erntakið.
RAUNHÆFAR KJARABÆTUR
ATú, þegar miklar og almenn-
’ ar kauphækkanir hafa
átt sér stað, er það ekki nema
að vonum, að fólk hugleiði,
að hve miklu leyti þessar
kauphækkanir verði að raun-
hæfum kjarabótum. Það er
almennt viðurkennt af öllum
aðilum, að stöðugt batnandi
hagur þjóðarbúsins leyfði
sanngjamar kjarabætur. Þeg-
ar hinir miklu efnahagsörðug
leikar dundu yfir urðu laun-
þegar að þola mikla kjaia-
skerðingu, og taka á sig all-
ar þær byrðar, sem henni
fylgdu. Það lá í hlutarins
eðli, að þessa kjaraskerðingu
varð að bæta, um leið og efna
hagur þjóðarinnar leyfði
vegna betri afkomu atvinnu-
veganna. Nú er það ljóst, að
þessi bati á sér fyrst og
fremst stað í sjávarútvegi.
Sjávarútvegurinn átti þannig'
hægast með að greiða hærri
laun; aðrir atvinn-uvegir
stóðu þar miklu verr að vígi.
Ef kauphækkanir verða
hærri en atvinnuvegimir
þola gætir þeirra þegar í
verðlaginu og verða þannig
verðbólguvaldur. Á þennan
hátt verða kjarabæturnar
ekki raunhæfar. Víxilhækk-
anir kaupgjalds og verðiags
koma þá í veg fyrir nokkurn
ávinning. Það er því ljóst, að
koma verður í veg fyrir stöð-
uga þróun af þessu tagi.
Heyndar hefur það verið eitt
megin viðfangsefni stjórn-
valda í áratugi.
Ríkisstjórnin hefur nú sent
tilmæli til samtaka vinnuveit
enda og launþega, þar sem
óskað er eftir samstarfi þess-
ara aðila í þeim tilgangi að
stemma stigu við þessari þró-
un. Það dylst fæstum, að það
yrði allra hagur, ef af slíku
samstarfi gæti orðið. En það
krefst skilnings og réttsýni
allra þeirra aðila, sem hlut
eiga að máli. Það er þó allra
mest virði fyrir launþega, ef
stöðva mætti verðbólguþróun
og tryggja raunhæfar kjara-
bætur. Fyrir launamanninn
er það heppilegra að fá hlut-
fallslega rninni kauphækkun,
ef á hinn bóginn er tryggt, að
um raunhæfa kjarabót geti
verið að ræða. Auðvitað má
ná þessu rnarki, ef unnt reyn-
ist að auka skilning og sam-
starf milli atvinnurekenda og
launþega. Þess Vegna væri
það vissulega mikill ávinn-
ingur, ef tilmæli ríkisstjórnar
innar fengju jákvæðar undir-
tektir.
Áður en verkföllin skullu á
í vor lagði ríkisstjórnin fram
fyrir launþega og vinnuveit-
endur þá tillögu að hækka
gengi krónunnar, ef á það
yrði fallizt, að það gæti orðið
liður í kjarabótum. Hvorki at
vinnurekendur né launþegar
féllust á þessa tiilögu. Gengis
hækkun, sem liður í kjara-
bótum, hefði þó tryggt raun-
hæfar kjarabætur og stöðugt
verðlag. Þess vegna vakti það
mikla furðu, að verkalýðssam
tökin skyldu hafna þessu
boði. En nú er að sjá, hvernig
þau taka seinustu tilmælum
ríkisst j órnarinnar.
Hin langvinnu verkföll í
vor hafa komið af stað um-
ræðum um nauðsyn þess að
taka upp nútímalegri starfs-
hætti við lausn kjaradeilna,
svo að afstýra megi hinu
mikla tjóni, sem af verkföll-
um hlýzt. Engum kemur til
hugar að skerða réttindi deilu
aðila, heldur koma á frekara
samstarfi, betri undirbúningi
og betra skipulagi. Vissulega
væri óskandi, að þessar um-
ræður yrðu ekki aðeins orð-
in tóm, heldur yrði hér á
raunhæf breyting til batnað-
ar.
Verkfall í Bretlandi
TTafnarverkamenn í Bret-
“ landi hafa nú lagt niður
vinnu um land allt, og margt
bendir til þess, að þetta verk-
fall geti staðið lengi. Þótt
verkfall hafnarverkamanna
hafi ekki enn staðið, nema í
fáa daga, hefur það haft geysi
lega röskun í för með sér,
með ófyrirsjáanlegum afleið-
ingum fyrir efnahag Breta,
sem ekki stendur of traustum
fótum um þessar mundir.
Brezka ríkisstjórnin hefur
gripið til þess örþrifaráðs, að
lýsa yfir neyðarástandi í land
iinu og munu hermenn settir
til þess að annast uppskipun
á nauðsynlegustu matvælum.
iÞegar á fyrsta degi verkfalls-
ins fór að gæta verðhækk-
ana og stjómin hefur í
hyggju að grípa til sérstakra
ráðstafana til þess að koma í
veg fyrir óhóflegar verðhækk
anir matvæla. Áhrifa frá
þessu verkfalli hafnarverka-
manna í Bretlandi mun gæta
víða um heim; til að mynda
hafa íslenzku skipafélögin
þegar orðið fyrir nokkrum
óþægindum vegna þessa.
Þetta verkfall sýnir okkur,
að það eru fleiri þjóðir, sem
eiga við erfiðleika af þessu
tagi að etja. Hinni nýju ríkis-
stjórn íhaldsmanna er nú
mikill vandi á höndum; ljóst
er, að verkfall þetta getur
haft úrslitaþýðingu fyrir
framvindu efnahagsmála í
Bretlandi.
Jóhann Hjálmarsson
skrifar um
BÓKMENNTIR
VVilliam Golding:
HÖFUÐPAURINN.
Olafur Haukur Arnason og
Snæbjörn Jóhannsson íslenzkuðu
Almenna bókafélagið,
Reykjavík 1970.
LÍIKLBGA er það táknrænt fyrir
íslengka bókaútgáfu, að frum-
smiíð Williaims Goldings, Lord
of the Flies, sem kom út 1954
William Golding
Höfu&paurinn er fullur af
átðkuim. Það eru átöfe í náttúr-
unni eg í huguim drengjanna.
Eyjan er dálítil'l heiimur, sem
stæ'kkar og stækkar uns lesand-
anum er ljóst hvert höfundurinn
stefnir. Enda þótt Höfuðpaur-
inn sé framtíðarslkiáld'Saga er
hann ekki framtíðarspá að öðru
leyti en því að hin geigvænlega
styrjöld er enn ekki skollin á.
Myrkrið í hjarta
mannsins
og vaikti þá mikla ath.ygli, er
ekki gefin út í íslenSkri þýðingu
fyrr en eftir jafnlangan tíma og
raun ber vitni. En ekki er sann-
igjarnt að áfelliast Alm'e'mna bólka-
félagið fyrir þá töf, sem orðið
hefur á útgáfu Höfuðpaurans, en
svo nefnist bðkin á íslensku, því
hér er um að ræða skáld'sögu,
sem er jafn nærtæk og ógnvekj-
andi og hún var 1954, og varla
má búast við því að hún glati
áhrifamætti sínum í bráð. Will-
iam Golding, sem er Englending
ur, fæddur 1911, hefur ekki látið
staðar numið í Skáldsagnagerð
sinni, en Höfuðpaurinn er þek'kt
asta verk hans.
Höfuðpauranum fylgir skrá
yfir skáldrii erlendra höfunda,
sem Almenna bókafélagið hefur
gefið út. Á vegum Almenna
bóikafélagsins hafa nú kornið út
32 erlend skáldrit og er það ekki
lítil tala. Verður ekki annað sagt
en Alimenna bókafélagið hafi
komið mörgum afbragðisverkum
erlendra höfunda á framfæri við
íslenska lesendur. Aftur á móti
tr það staðreynd að sala er-
lendra skáldverka er dræm og
þess vegna vafasamur ávinning-
ur að gefa þau út nema í því
skyni að halda uppi menningar-
legri reisn. Af þessum sökum
verður að vanda val þýddra
skáldverka og kalla aðeins bestu
þýðendur til vehkis. Augljóst er
að Almenna bókafélagið hefur í
flestum tilvikum haft þessa
grundvallarreglu í huga.
Breskum höfundum er öðrum
fremur lagið að skapa æsandi
atburðarás. Höfuðpauranum má
að ýmsu leyti jafna við spenn-
andi reyfara. Frásögnin er reyf-
araleg á köflum og hvergi slakn-
SAMBAND borgfirzkra kvenna
hélt 39. aðalfund sinn dagana 5.
og 6. júní sl. Fundurinn var hald
inn i barnaskóla Mýrasýslu að
Varmalandi og sátu hann 29 full-
trúar frá 18 kvenfélögum ásamt
stjórn S.B.K.
Orlöfsmál, tryggingamál og
heilbrigðiseftirli’t voru ofarlega
á blaði á fundinum og bar þar
hæst umræður uim hið nýstofn-
aða krabbameinsfélag í Borgar-
nesi og væritanlegt heilbrigðis-
eftirlit ungbarna í sveitum Borg
arfjatðar og samþykkti fundur-
inn ýmsar tililögur málum þeas-
um til framgangs. Þá hefur sam-
ar á hinni átakanlegu lýsingu.
Hópur drengja er samankominn
á óbyggðri Kyrrahafseyju. Þeir
eru á flótta undan tortíimingar-
styrjöld hinna fullorðnu. Sagan
greinir frá baráttu þeirra fyrir
lífi sínu og þeim vandamálum,
sem þeir verða að glíma við.
Áhyggjulaust og fagurt mann-
líf blasir við drengjunum í
fyrstu, en fljótlega ná hin illu
öfl tclkuim á þeim. Ottinn verður
voninni yfirsterkari og hið
frumistæða brýst fram.
Höfuðpaurinn fjallar urn sælu
stað, útópíu. Williaim Golding
leitar svara við hinni eilífu
spurningu um réttlátt þjóðfélag.
Niðurstaða hans er eklki bjart-
sýni, heldur myrk lífsmynd dreg
in af nístandi raunsæi. Rannsókn
hans á hugariheimi drengjanna
er hvergi í ætt við þurran,
Skýrslukenndan ritlhátt þjóðfé-
lagsvandlætarans. Sálfræðilegt
innsæi skáldsins er vopn Gold-
ings og það dugar honum til
sigurs.
Umhverfislýsingar Williams
Goldings eru kannski það minn-
isstæðasta í sögu hans. Þær eru
nákvæmar og þróttmiklar og
vitna um náttúrufræðiþeikkingu
hans. Golding tekst v>el að gæða
lýsingar sínar óhugnaði, allt að
því viðbjóði, eins og í kaflanum
Gjöf til myrkursins, þar sem seg
ir frá Símoni og gyltuihausnum.
Railf, fulltrúi laga og reglu,
og Jadk, hinn grimrni og frum-
stæði, sem Ralf verður að lokum
að beygja sig fyrir, eru magn-
þrungnar persónur táknrænnar
merkingar. Hinn vandræðalegi
og seinheppni Vambi, er ekki
síður sérkennileg og margræð
persónugerð.
bandið starfandi fjáröflunar-
nefnd fyrir Dvalarheimili aldr-
aðra Borgfirðinga, sem er að
rísa í Borgarnesi.
Konur úr Kvenfélagi Akraness
heimisóttu fundinn og sáu um
fjölbreytta kvöldvöku.
Helena Halldórsdótir, sem ver
ið hefur formaður, sagði af sér
mennsku og voru henni þökkuð
störf í þágu sambandsins. Stjórn
sambandsins skipa nú: Þórunn
Eiríksdóttir formaður, Lára Arn
finnsdóttir gjaldkeri, Brynihild-
ur Eyjölfsdóttir ritari og Ingi-
björg Bergþósdóttir og Auður
Sæmundsdóttir meðstjórnendur.
En saunis konar barátta og á sér
stað á eyjunni er gamalkunn og
endui'tekur sig sífellt.
Að vissu miauki mildar Gold-
inig sögU'na með því að Háta
dremgin'a fiminast. Þeigax óg mvekj -
aimdi leikuirinm stenduir sem
hæst kiemur skip upp að strönd-
imni og einslkur liðstforinigi er
skynidile'g'a fairirm að yfirheyra
drenigima, Þá komast drenigirmir
aftuir til vituindar um siömiemi-
iraguna. „Myrkrið í hjarta mamms
inis“ er að sömnu nógu svart í
skáldsögu Goldings, en þó er
eradiirinm óvæmtur og orikar tví-
mælis.
Ólafu'r Hautour Ármason og
Smæbjörin Jóhia'nrassoin hafa þýtt
Lord 'O'f tlbe Fláes, og mefnist
sagan Höfiuðpaurmn í þýðimgu
þeirra. Eklki fer það á milli mála,
að Flugnahöfðinginn hefði verið
heppilögra maf.n, enda er það
motað á sínum stað inni í bók-
immi. Þýðingin er vömduð og læsi-
leg-
Háskólabíó hafur fyrir nokikru
hafið sýninigar úrvalsmynda í
svckölluðum mánudagsimynda-
fiokiki. Síðastliðinn mánudag var
Höfuð'paurinin á d'agsfcrá. í hópi
þeirira skáldsagraa, sem komið
hafa út í ísle'n'skuim þýðimgum
seimiuistu árin, er Höfuðpaurinm
með þeim merkari. Hér ar á ferð-
inimi bók, sem vefcuir til umhuigs-
unar og er um leið eftirminnileg
listræm smíð.
Jóhann Hjdlmarsson.
Minningar-
gjof
á 100 ára afmæii
í DAG 19. júlí eru hundmað ár
liðin frá fæðimgu Óliaifs Hró-
bjiartssonar, sem leinigi var sjó-
miaður á þekktuim aiflaskipum ag
síðar verkamaður hér í borg og
bjó síðast á Tómasarhaga 19.
Hamm var fæddur að Húsum í
Hol'tum 19. júlí 1870. Kona hanis
var Karitas Bjarnadóttir óðals-
bónda á Skairðshömrum í Norð-
uirárdal. Þau hjón bjuiggu allam
sirun búákap 53 ár hér í Reykja-
vík. Bæði voru þau vel gierð,
lifðu regluiföstu og starifsömu lífi
og entust vel og skiluðu hvort
um sig löng'um og björtum ævi-
degi mieð mörgum dyiggðum, sem
aif þeim miátti læra. Böm þeirra
voru fimm em á lífi eru þrjú
þeiirna og fósiturdóttir, sem öl’l
með fúsum og einum huiga hafa
heiðrað mininin'gu sirnna góðu
foreldra á þessum mexku tíma-
miótum. mieð miranimgairgjöf til
Barnaheimilis SjómaTiiraadagsiiw
að Hraumi í Grímsraesi.
Blessuð sé þeima mimning,
Með fyllsbu þökfcum
fyrir hörad Fulltrúaráða
Sjármaimmadagsiinis
Guðm. H. Oddsson.
Heilbrigðis- og
orlofsmál til umræðu
— hjá borgfirzkum konum