Morgunblaðið - 01.05.1976, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. MAl 1976
31
Gr ænlan dsv ikan
Grænlandsvikan í Norræna
húsinu hefur vakið verskuldaða
athygli og verið mjög vel sótt.
Fjöldi gesta hefur séð kvik-
myndir og hlýtt á fyrirlestra og
þegar hafa yfir 5000 manns skoð-
að sýningarnar. Grænlandsvik-
unni lýkur á sunnudagskvöld.
Dagskrá dagsins í dag hefst með
sýningu kvikmyndarinnar „En
fangerfamilie i Thuledistriktet"
en kl. 15:00 verður umræðu-
Myntsýning
á Akureyri
í fréttatilkynningu sem blaðinu
hefur borizt kemur fram að Mynt-
safnarafélag íslands gengst fyfir
myntsýningu á Hótel Varðborg á
Akureyri. Þetta er fyrsta mynt-
sýningin sem haldin er utan
Reykjavíkur á vegum myntsafn-
arafélagsins. A sýningunni verð-
ur að sjálfsögðu sýnd öll íslenzk
mynt og minnispeningar segir í
fréttatilkynningunni, íslenzkir
vörupeningar, vöruávísanir og
seðlar.
Þá verður á sýningunni nokkuð
af sjaldgæfum grænlenzkum og
færeyskum peningum og seðium,
en auk þess eru sýndir peningar
hvaðanæva að úr heiminum, bæði
nýir og gamlir. Elztu peningarnir
eru rómverskir silfurpeningar,
sem eru yfir 2100 ára gamlir. í
sambandi við sýninguna verða
haldin fræðsluerindi og sýndar
litskyggnur af gömlum grískum
peningum.
Sýningin verður opin laugardag
og sunnudag 1. og 2. maí, frá kl.
2—10.
fundur, þar sem grænlenzku gest-
irnir ræða efnið: „At leve i et
kultursammenstöd". Þess er
vænzt að áheyrendur taki einnig
þátt í þessum umræðum. Kl. 17:15
heldur listamaðurinn og rithöf-
undurinn Hans Lynge fyrirlestur
um grænlenzka myndlist og bók-
menntir og um kvöldið verður
kvikmyndin „Palos brudefærd"
sýnd. Siðasta tækifærið til að sjá
þessa kvikmynd verður á sunnu-
dag, en þá verður hún sýnd bæði
kl. 17:30 og 20:30. — Á sunnudag-
inn verða á dagskrá „Svipmyndir
frá Grænlandi'", þar sem þrír
Grænlandsfróðir íslendingar,
Herdís Vigfúsdóttir, dr. Friðrik
Einarsson og prófessor Björn Þor-
steinsson sýna litskuggamyndir
og segja frá kynnum sínum af
Grænlandi.
Matvælum
stolið
I FYRKINOTT var framið inn-
brot í verzlunina Kjörbæ við Þórs-
götu. Lás á frystigeymslu var
brotinn upp og töluvert af mat-
vælum tekið, svo sem nautakjöt
og kjúklingar. Málið er í rann-
sókn.
Víðavangshlaup
Víðavangshlaup Eyrarbakka fer
fram 1. maí n.k. og verður keppt
bæði í karla og kvennaflokki.
Hlaupa karlarnir 5 km og konurn-
ar 2.5 km. Hlaupið hefst við
kirkjuna á Eyrarbakka kl. 14.00.
Frá sýningu Sambands fslenzkra samvinnufélaga sem opnuð verður í dag.
Samband íslenzkra samvinnufélaga:
Opel-sýning opnuð í dag
í DAG kl. 14 verður opnuð í
sýningarsalnum Armúla 3 bíla-
sýning sem Samband íslenzkra
samvinnufélaga efnir til.
Sýndar verða 6 af mörgum teg-
undum Opel-bifreiða sem fram-
leiddar eru í Vestur-
Þýskalandi. Segir i fréttatil-
kynningu Sambandsins að
þetta sé fyrsta merkið um sölu-
átak sem gert verður i sölu
þessara bifreiða. Véladeildin
hefur einkaumboð fyrir
General Motors á Islandi og
gerði nýlega í samvinnu við þá
áætlun um aðgerðir til að auka
markaðshlutfall G.M bíla hér á
landi. Sérstök áherzla mun
verða lögð á sölu Opelbílanna á
þessu sumri.
Sýning þessi mun vera opin
laugardag og sunnudag kl.
14—19 og aðra daga vikunnar
fram til föstudags frá 9—6.
Eíla þarf
samstarfið
innan verka-
lýðshreyfing-
arinnar
Rætt við Kristján
Ottósson, blikksmið
Morgunblaðið kom að máli við Kristján
Ottósson blikksmið, formann Blikksmiða-
félags tslands, og ræddi við hann um
hátfðahöldin 1. maí, kjarabaráttu verka-
fólks og hvernig haidið verður upp á
þennan baráttudag.
— Hátíðis- og baráttudagur verkalýðs-
ins 1. maí, sagði Kristján, er minnzt ár
hvert, en þó með ærið mismunandi hætti.
— Það hefur berlega komið í ljós þegar
gengnar hafa verið tvær, þrjár og jafnvel
fleiri kröfugöngur hver á eftir annarri,
með mismunandi stefnumarkandi sjónar-
mið í huga.
— Með þeirri baráttuaðferð og
sundrung 1. mai sem hér er lýst er verka-
lýðshreyfingunni hvorki styrkur né sómi
sýndur.
— Það er mín skoóun að íslenzk verka-
lýðshreyfing hafi á að skipa hæfum
forystumönnum, bæði frá hægri og vinstri
arminum. En gallinn er bara sá að þeir fá
ekki vinnufrið fyrir hinum ýmsu þrýsti-
hópum, sumir vilja sundrung, aðrir hirða
meira svo lítið verður eftir til skiptanna.
— Aþreifanlegasta dæmið eru þeir
lægstlaunuðu í þjóðfélaginu (láglauna-
stefnan).
— Á þessu þarf að verða breyting og þá
fyrst og fremst hugarfarsbreyting. Efla
þarf samstarfið innan verkalýös-
hreyfingarinnar með réttu hugarfari.
Eg tel að samþykktin sem gerð var á
sfðustu kjaramálaráðstefnu Alþýðusam-
bands íslands fyrir samningana sem
undirritaðir voru í febrúar s.l. sé sú skyn-
samlegasta sem gerð hefur verið og beri
verkalýðsforustunni að halda þeirri braut
sem þar var rudd, þó svo hafi farið í þetta
sinn að fátt hafi náðst af þeim kröfum er
þar voru settar fram, þegar undan er
skilinn hinn mikli sigur í lífeyrismálum.
— Á nýliðnu 60 ára afmæli Alþýðusam-
bands Islands er það von mín að verka-
lýðshreyfingin beri þá gæfu að vinna
heilshugar að því marki er kjarabaráttu-
ráðstefnan mótaði.
— Þá vil ég nota þetta tækifæri til að
minna alla blikksmiði á, að nú er unnið að
gerð blikksmiðatals og með samstilltu
átaki allra blikksmiða á landinu mun nást
það takmark um gerð tæmandi blikk-
smiðatals frá fyrsta blikksmið á Islandi.
— Lokaorð mín eru hvatning til
íslenzkrar alþýðu um samstöðu að bættum
lífskjörum. Til hamingju með daginn.
— Sjómenn eiga . . . .
Framhald af bls. 24
þeirra — langra fjarvista að heiman og
vosbúðar sem fiskveiðum er samfara."
Guðmundur sagði ennfremur, að á degi
verkalýðsins væri það umhugsunarefni
fyrir sjómannasamtökin og alla sjómenn
innan Alþýðusambandsins hver raunveru-
lega staða sjómanna væri innan ASÍ.
„Þegar heildarkjarasamningar eru gerðir
eru nær eingöngu fulltrúar launþega í landi
í forsvari fyrir þeirri samningsgerð, og
þegar kemur að því að semja við sjómenn er
það síðan jafnan viðkvæðið hjá viðsemjend-
um okkar að þeir benda á almennu
samningana og segja að ekki þýði fyrir
sjómenn að ætla sér meira en þar hafi
fengizt fram. Þannig eru forustumenn ASÍ
raunverulega búnir að ganga frá samning-
um fyrir sjómenn, sem flestir munu þó
viðurkenna að vinni við allt önnur skilyrði
og aðstæður en hið almenna landverkafólk.
Sjómenn geta varla unað því miklu lengur,
að þessi háttur verði hafður á í framtiðinni,
enda þótt við hljótum að hafa það hugfast
að samstaða á annan hátt sé nauðsynleg
milli hins vinnandi fólks í landi og
sjómanna. Þá er það staðreynd, að launa-
kjör sjómanna hafa farið hlutfallslega
versnandi í samanburði við launkjör ann-
arra stétta. Einnig er á það að líta, að þegar
vel árar hjá fiskimönnum, sem kannski er
ekki nema brot af árinu, þá eru jafnan til
stéttir í landi sem hlaupa upp til handa og
fóta og krefjast viðmiðunar við hæstu laun
sjómanna, enda þótt þau séu árstíðabundin
og ekki árviss."
Varðandi farmennina sagði Guðmundur,
að helzta vandamálið í kjarabaráttu þeirra
væru agnúar á núverandi samningum, sem
hefðu í för með sér að erfitt væri að beita
sér fyrir þvi að þeir fengju sambærileg laun
og fólk sem ynni vaktavinnu í landi, enda
þótt þessi störf væru að mörgu leyti mjög
hliðstæð. „Farmenn fá til að mynda engar
sérstakar greiðslur fyrir óreglulegan vinnu-
tíma og þetta stafar m.a. af því, að ýmis
samningsákvæði farmanna eru svo gömul
og taka ekkert tillit til þeirra breytinga og
þróunar sem orðið hefur á liðnum árum
innan þessarar greinar. Helzt hefur verið
hægt að knýja fram hækkun launa á ýmsum
sérpóstum, einkum á yfirvinnu en fasta-
kaupið er alltof lágt. Stafar af þessu mikið
óöryggi fyrir farmennina, þar sem þeir eru
algjörlega háðir þeirri yfirvinnu sem til
fellur í hverri ferð, en þær geta verið
ákaflega mismunandi og fer eftir einstök-
um viðkomuhöfnum og farmi, og í einstaka
tilfellum yfirmönnum. Þetta er alvarlegasti
ljóðurinn á samningsgerð farmanna nú. Ég
er þeirrar skoðunar að einasti vegurinn út
úr þessum ógöngum sé að móta algjörlega
nýjan samning á allt öðrum grunni, sem
hafi þá meginstefnu að styðjast við
samninga vaktafólks i landi."
Guðmundur víkur þessu næst að togara-
mönnum, og segir að þeir séu í þeirri sér-
stöðu að vegna þeirra geysilegu breytinga
sem orðið hafa með komu skuttogaranna,
hefur vinnuálag stóraukizt í öfugu hlutfalli
við störf í landi, þar sem keppzt er við að
minnka álagið og stytta vinnutímann. Hann
segir, að mannskapurinn um borð sé i al-
gjöru lágmarki og megi ekkert út af bera —
maður veikjast eða forfallast, þá bitni það
einungis á þeim sem úppistandandi eru og
vinnuálagið fari úr hófi fram.
„Ég teldi ekki óeðlilegt að reynt yrði að
hlúa betur að sjómánnastéttinni í heild en
nú er gert,“ sagði Guðmundur að síðustu.
„Mér dettur þá i hug að það yrði einna helzt
gert með bættum lifeyrismálum sjómanna,
þannig að sjómönnum væri ekki gert að
vinna jafnlanga starfsævi til að komast á
eftirlaun og aðrir þjóðfélagshópar. Ég held
að það sé alveg ljóst, að þetta sanngirnismál
hljóti að verða eitt helzta viðfangsefni
sjómannasamtakanna á næstunni."
— Hin hefðbundna
barátta
Framhald af bls. 25
það fólk sem að honum vinnur, afkoma þess
og kjör. Langar mig því til að víkja að þvi
nánar þar sem það stendur mér næst.
Framleiðsluiðnaðurinn hefur átt í nokkr-
um erfiðleikum nú um skeið og hefur iðn-
verkafólk ekki farið varhluta af því, m.a.
sýna útreikningar, að heildarframleiðsla i
iðnaði á síðastliðnu ári jókst aðeins um 4%
á árinu, er það mun minni aukning en verið
hefur á mörgum undanförnum árum. Margt
kemur til að ekki varð meiri aukning en
raun ber vitni árið 1975 sem of langt mál
yrði að rekja nú. Óefað á hinn mikli efna-
hagsvandi sem þjóðin hefur átt við að etja
sinn stóra þátt i lélegri afkomu framleiðslu-
fyrirtækjanna.
Þrátt fyrir hina slæmu afkomu þjóðar-
búsins og þar af leiðandi hina margþættu
erfiðleika þess, hafa verkalýðsfélögin og
hinn almenni launþegi gert sitt til að
spyrna við fótum, ella hefði margt farið
verr en ástæður stóðu til ef svo hefði ekki
verið. Verkalýðsfélögin hafa mér vitanlega
gert það sem í þeirra valdi hefur verið til að
fá haldið við þeim kaupmætti launa sem
verið hefur. Allt útlit er þó fyrir að það ætli
að reynast erfiðara en margir hugðu í
fyrstu. Það vita allir sem eitthvað hugs^a að
ekki er nóg að geta haldið við og náð þeim
kaupmætti sem var árið 1975 heldur verður
að gera betur. Því enginn fær lifað mann-
sæmandi lífi af þeim smánarlaunum sem
lægstu launtaxtar hinna ófaglærðu í verka-
lýðsfélögunum segja ótvírætt til um. En við
skulum vona að okkur auðnist að ráða þar
bót á hið fyrsta.
Reynslan virðist sanna að hin hefð-
hundna barátta fyrir kauphækkunum, sem
háð hefur verið til að jafna metin gegn
þeirri miklu og óvæntu verðbólgu sem yfir
þjóðina hefur gengið, er ekki einhlít aðferð
til að bæta kjörin. Ber því nauðsyn til að
ráðast af alefli gegn orsökum verðbólg-
unnar. Því verða allir íslendingar að standa
saman sem einn til að ná verulegum og
varanlegum árangri. Við verðum að nýta
framleiðslugetu þjóðarinnar til fulls svo við
fáum aukið heildarframleiðsluna. Þá munu
að sjálfsögðu þjóðartekjurnar aukast, og
hagur okkar verða meiri og betri.
Eg óska öllum vinnandi stéttum heilla i
tilefni dagsins.