Morgunblaðið - 03.01.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. JANUAR 1978
Ekkert mannlegt er
kirkjunni óviðkomandi
Nýársprédikun hr. Sigurbjörns Einarssonar biskups
Nýtt ár er komið, enn eitt ártalið skráð
yfir ævinnar ferli, við aldanna veg. Ö gef
þú oss, Drottinn, enn gleðilegt ár. Þau
bænarorð hafa ómað um allt tsland, þeg-
ar hinzta dægur liðins árs leið að iokum
og var kvatt og nýja árið gægðist yfir
þröskuldinn. Og nú erum vér saman hér
í kirkjunni, eða á annan hátt sameinaðir,
með bæn í huga, bæn fyrir þeirri veg-
ferð, sem framundan er. Ekki veit ég
hvað margir þeir eru, sem taka þátt í
fyrstu guðsþjónustu nýbyrjaðs árs, fyrir
utan þá, sem ég sé hér inni — meðal
þeirra eru margir, sem ég hef ár eftir ár
fengið að mæta í þessari kirkju á nýárs-
dagsmorgni, mér til gleði og styrktar. Og
ég veit um ýmsa hér í borg og um landið
til og frá, sem hlusta og biðja á þessum
morgni með oss, sem hingað leitum. Hve
margir þeir eru á landi hér sem finna
hjá sér þörf til þess að biðja fyrir sér og
sínum og fyrir landi og þjóð á þessum
morgni eða aðra morgna, veil ég sem
i sagt ekki, en það veit ég, að þeir vilja
I ekki fara á mis við þá blessun, sem þeir
hafa þreifað á í því sambandi, og það
veit ég líka, að sú þjónusta, bænaþjón-
usta kristinna manna, sameiginleg við
helgar tíðir í Guðs húsi og í einrúmi, er
ómetanleg blessun fyrir land og lýð.
Gott er að lofa Drottin og lofsyngja
nafni þínu, þú hinn hæsti, að kunngjöra
miskunn þína að morgni og trúfesti þína
um nætur. Svo segir í einum af sálmum
Bibliunnar. Þar er talað af reynslu, sem
margir hafa þreifað á. Um áramót leitar
margt á hugann, ef menn eru með sjálf-
um sér og kefja ekki rödd hjarta síns í
glaumi og háreysti. Minningar og vonir
mætast við mærin, sem skilja að áfang-
ann að baki og hinn sem framundan er,
þakkarefni og áhyggjuefni. Og mjög er
þetta með ólíkum blæ, því reynsla vor
allra er margháttuð, misjafnlega er kjör-
um og kostum niður skipt. Sumir menn
hafa átt raun að mæta sem veldur því að
horfið ár mun verða auðkennt í vitund
þeirra meðan minni varir og skugginn
frá því þunga og sára, sem fyrir bar,
grúfir yfir ókomnum dögum. Þeim, sem
svo er ástatt fyrir, skal kunngjörð misk-
unn Guðs að morgni árs og trúfesti hans
i þeirri nótt og þrátt fyrir þá nótt, sem
þeim finnst hvíla yfir. Og það segi ég
með fullkominni vissu, aó einnig þeir og
alveg sérstaklega þeir, geta reynt, að það
er gott að lofa og biðja góðan Guð, það er
furðulega áþreifanleg lækníng. Taktu
Biblíuna þína, taktu Sálmabókina þina,
taktu undir þær sterku játningar, þann
máttuga lofsöng, sem þar er að finna,
m.a. í sálmum jólanna og áramótanna,
gerðu þau orð, þann tón, að þínum, og þú
skalt finna, að það birtir upp í huga þér,
því þú ert að Ijúka þér upp fyrir anda
Drottins, þú ert að opna vitund þína
fyrir eilífu ljósi hans. Þegar þú færð náð
til þess að þakka, tilbiðja gæzku Guðs,
sem bregst þér ekki, svo margt sem
skyggir á hana í eigin huga og í atvikum
og aðstæðum lífsins, þá er miskunn hans
að sigra í þér og lyfta þér á sínum sterku
örmum yfir skuggana og húmið, upp i
heiðið sitt, þar sem ekkert er nema hjálp
og gleði, lif og lofgjörð kærleikans.
Það sem ég sagði hér vió tiltekið fólk,
sem stendur hug minum nærri á þessari
stundu, kunnúgt mér margt, annað
ókunnugt, það á almennt erindi, því hér
er gripið á leyndarmáli heilagrar trúar,
kristins trúarlífs.
Það er ekki öruggt, að ásýnd árs og
daga sé tiltakanlega gleðileg í augum
manna, þótt allt leiki í lyndi og engin
birtubrigði séu sýnileg í lífi þeirra. Það
er undarleg staðreynd, að þakklátasta og
glaðasta fólkið finnur maður meðal s.n.
smælingja og raunabarna. Læknir og
prestur hittust sem oftar á spítala.
Læknirinn, stríðinn og hvefsinn á yfir-
borði, sagði um leið og þeir mættust á
ganginum: Nú, nú, þú ert með himnarík-
ið á vörunum eins og vant er. Hvar er
það þetta himnaríki þitt? Prestur svar-
aði af bragði: Himnaríki, það er í
kjallaraholunni hjá henni Stinu gömlu á
X-götu 14. Fleira töluðu þeir ekki saman
í það sinn, læknirinn og presturinn.
Jesús sagði: Guðs ríki er hið innra með
yður. Hann sagði einnig: Eg vegsama þig
faðir, herra himins og jarðar, að þú
hefur hulið þetta fyrir spekingum og
hyggindamönnum og opinberað það
smælingjum. Aþreifanlega sönn orð. Ég
þarf ekki að leita uppi auglýsta furðu-
menn til þess að kynnast stórmerkjum.
Ég þekki kraftaverk, sem Jesús Kristur
hefur unnið og er að vinna í huga og
sálarlífi fólks, sem sumt hvað hefur
þurft að ganga undir þungum byrðum en
hefur gefið sig honum á vald og fundið
hvernig okið, sem á þeim lá, varð hans og
þar með ljúft og létt.
Mikill þorri þjóðar vorrar má þakka
'góða hagi í öliu ytra tilliti. Og þeir eru
sem betur fer margir sem kunna að meta
það og þakka, þó að oss mönnum hætti
löngum til þess að verða gleymnir í
gengi og meðlæti. En það er mér mikið
þakkarefni um þessi áramót að minnast
þess, hvernig tekið var undir beiðni
kirkjunnar um það að rétta hungruðum
hjálparhönd nú á jólaföstunni. Ég veit
að framlögin mörg til þessarar söfnunar
eiga að baki sér vakandi þakkarhug fyrir
nægtir og farsæld. Slík hbgsun er heil-
brigð, hún er gæfugjafi. Ekkert Ián, eng-
in gæfa kemur þeim að haldi, sem hrifs-
ar allt án þess að þakka neitt. Þegar
menn eru kröfuhafar sífellt og finnst
þeir eiga sjálfsagða heimtingu á öllu,
sem þeim fellur í skaut, þá er ekkert
metið, og svo kemur tómleikinn, lífsleið-
inn, ólundin, sem er æði áberandi vlða
þar, sem mest er gert fyrir fólkið, eins og
það er orðað. Það hefur stundum verið
sagt, að lifið í því himnaríki, sem kirkjan
hefur boðað, hljóti að vera þreytandi.
Hvað sem því líður, þá er komin reynsla
á það, að menn þreytast á sældinni i
þeim jarðnesku ríkjum, sem kennd eru
við velferð. Vinur minn einn átti erindi
á almenningsSalerni í Stokkhólmi og
sem hann hafði komið sér fyrir á setunni
þar, blöstu við honum á veggnum á móti
þessi orð: Loksins þó eitt, sem þú mátt
gera sjálfur. Sú allsherjar ríkisforsjá og
skipulagning lifsins, sem átt hefur sér
stað í vestrænum velferðarríkjum er þó
harla mildileg og skammt komin miðað
við önnur ríki og þær háu stjörnur, sem
þar er siglt eftir.
Nútiminn hefur haft sina trúarlær-
dóma, sem allir hafa aðhyllzt, hvaða póli-
tíska stefnu sem þeir hafa játað. Þeir
lærdómar hafa verið óumdeildir, þótt
allt hafi þótt vafasamt, sem spökustu
djúpsæismenn aldanna hafa eftir sig lát-
ið. Uppistaðan í þeirri trúfræði er sú, að
lifskjör eigi að batna frá ári til árs, að
engin takmörk séu fyrir þvi, hvað hægt
sé að komast í hagvexti, engin takmörk
fyrir því, hvernig tæknin geti ráðskast
með náttúruna, og að bættir ytri hagir
auki og tryggi lífshamingju.
Allir þessir trúarlærdómar, allir þessir
guðir nútimans, eru nú að festast á
blindskeri. Það fær engum dulizt. En
blekkingar eru lifsseigar. Það tekur sinn
tíma að leiðrétta þá inngrónu afstöðu,
sem búið er að hamra inn í alla menn, að
efnalegar framfarir séu sjálfsagðar og
takmarkalausar og uppspretta mann-
legrar hamingju. Vonandi verður hugar-
farsbreyting áður en harkalegar stað-
reyndir knýja hana fram. Guð gefi það.
Lifskjör eru mikilvæg, sannarlega. Af-
komuöryggi, jöfnuður og réttlæti í kjör-
um, þetta eru ekki úreltar hugmyndir,
eða mannfélagshugsjónir. En draumur-
inn um efnalegar framfarir endalaust er
búinn, enda blekking. I fyrsta lagi vegna
þess, að þær þjóðir, sem hafa lifað sam-
kvæmt þessari hugsjón og geta það um
sinn, komast ekki lengra, verða nú að
snúa við, þær geta ekki lengur gengið í
lífsforðabúrin og látið greipar sópa, án
þess að hirða um aðra, án þess að átta sig
á, að bílif og bruðlunarsöm kynslóð er að
taka brauðið frá munni annarra, meðal
annars að svipta eigin afkomendur lifs-
möguleikum. I öðru lagi mætti það vera
hverjum manni í augum uppi að efnaleg-
ar framfarir veita aldrei fullnægju, hver
uppfyllt krafa vekur aðra nýja. Neyzlu-
þjóðfélagið, sem í framboði sínu á gæð-
um til kaups, er komið langt fram úr
hæstu hillingum næstu forfeðra, ber
ekki hamingju á guliglófum inn í nægt-
anna hús. Eða finnst þér það? Er ekki
alltaf verið að segja þér, hvað þig vant-
ar? Þú þarft annað, þú þarft meira en þú
hefur, það er meira í boði. Það bylur
sífellt í eyrum þínum, blasir stöðust við
augum þínum. Fyrir fáeinum árum var
það nauðsyn, að þú eignaðist sjónvarp.
Nú dugir það ekki. Þig vantar litsjón-
varp og mátt ekki vera í rónni fyrr en þú
hefur fengið það. Enda er svo að skilja
sem einhver hulin forsjón hafi fyllt
landið af litsjónvarpstækjum og þá verð-
ur ríkisvald, sem vill ekki láta bendla sig
við afturhald, að sjá um það, að þegnarn-
ir geti notið þessarar dásemdar. Og það
sem þig hefur vantað til þess að geta
haldið mannsæmandi jól eða rétt vinum
boðlega jólagjöf, það er ekki lítið. Það er
alltaf verið að segja þér, beint og óbeint,
hvað þig skortir, hvað þú ferð á mis við í
lífinu, hvers þú ættir að njóta og mættir
njóta, ef þú fylgdist með — og hefðir
meiri peninga. Og svo viltu fá og þarft að
fá meiri peninga, en um leið og þú færð
meira fé blasir það enn við, hvað þig
vantar, og þannig heldur kapphlaupið
áfram, kapphlaupið við sjálfan sig á
þessari flóðlýstu svikaglæru.
Þú þyrftir að fá að heyra það einstöku
sinnum og hugsa út í það endrum og
eins, hvað þú átt. Það er t.d. þetta að
hafa heilsu og starfskrafta og eiga að
starfi að ganga. Eða það að eiga maka,
sem kannski er ekki fullkominn, Iíklega
nokkuð langt frá þvi, einkum ef farið er
að miða við dísir og kappa á leiksviðum,
en er nú samt manneskja, sem hefur
gefizt þér, deilir með þér öllu yndi og
amstrí lífsins. Ég gæti haldið áfram að
nefna hversdagslega smámuni. Lífsham-
ingja og sönn lífsnautn er óhugsandi ef
menn taka ekki eftir þeim og meta þá
ekki, ef hinar frumlægu gjafir skapar-
ans gleymast vegna bólginna umbúða
lífsins. Ég sagði „smámuni“ og rang-
nefni er það, því hér er einmitt um það
að ræða, sem er meira en allt, sem þú
vinnur fyrir og getur komizt yfir gegn
gjaldi. En slíkt er hversdagslegt, af þvi
það er ekki auglýst, ekki selt, ekki troðið
upp á neinn, það er rétt þér og gefið af
örlæti, sem ekki sér til gjalda, ómælt
gefið upp yfir vonda og góða og rigna
yfir réttláta og rangláta.
Undir áramótin núna hefur mátt lesa
alvöruþung orð um spillinguna í is-
lenzku þjóðlífi. Ég ætla engu að auka við
það. Ég vona aðeins, að vakandi menn
tali ekki fyrir daufum eyrum, þegar þeir
benda á sjúkleikamerkin og hrópa til
þjóðarinnar að vakna. Það er oft sagt
með mismunandi tónfalli, að kirkjan tali
fyrir daufum eyrum, nái ekki sambandi
við fólkið. En hvaða raddir eru það sem
fá áheyrn? Hver er sá tónn, sem á greið-
an aðgang að ungu fólki og öðrum? Eru
það raddirnar, sem hvetja til varúðar á
vegum lífsins og benda á háu og hollu
lífsmiðin? Sé svo ekki, hvar er þá sökin?
Mættu ekki áhrifamenn spyrja sjálfa sig,
hvort sem þeir telja sig standa nær eða
fjær kristinni kirkju? Vita menn ekki,
að það er auðveldara að flytja þægilega
lygi en sannleika, sem höfðar til vilja,
manndóms, fórnfýsi, auómýktar, kær-
leika? Vita menn ekki að það er hægara
að bjóða upp í dans en að kalla til átaka
við sinn verri mann? Og hver er stefnan
i þjóðaruppeldinu, þegar á heildina er
litið? Hver eru áhrifin, sem flæða inn á
heimilin í landinu að opinberri tilstuðl-
an? Hver eru musterin sem ungdómur
landsins á að sækja sér til lífsfyllingar
og mótunar? Menn segja, að verðbólgan
eigi alla sök á meinsemdum þjóðlífsins.
En hvaðan er hún? Og hvernig verður
hún læknuð? Ég hélt að hún og það
hugarfar sem hún mótar, stæði í ein-
hverju sambandi við sálarlíf fólksins. Og
sálarlíf skiptir engu máli i fræðum vorra
daga. Hjálp er stórt orð í félagsmálum og
stjórnmálum, í kröfum og stefnuskrám,
en sáluhjálp sé ég þar aldrei nefnda. Og
það er heldur ekki vinsælt orð. Og kirkj-
an er ógnarlega hjáróma að vera að boða
sáluhjálp. Hún gerir það samt, meðan
hún má mæla. Sigurður Breiðfjörð sagði
forðum: Hamingjan býr í hjarta manns.
Það er kristinn sannleikur. sem ekkert
hagkerfi hnekkir, en hvert hagkerfi
svíkur og brestur, ef þetta gleymist.
Föður yðar hefur þóknast að gefa yður
ríkið, Guðs ríki er hið innra, segir kon-
ungur hjartans, Jesús Kristur.
Hann er sáluhjálpin og þar með öll
hjálpin, tímanleg og eilíf.
Yfir þessu nýja ári er nafnið hans
skráð. Guðspjall nýársdagsins, styttra en
öll önnur helgidagaguðspjöll, hefur ekki
annað að boða en nafnið hans. Og reynd-
ar hefur kirkjan hans ekki annað að
boða nokkurn dag. Það er hið eina, sem
hún á, hið eina, sem henni hefur verið
gefið og hún getur miðlað af. Ekkert
mannlegt er henni óviðkomandi. En
hvert sem auga hennar beinist og hvert
sem hún bendir í boðun og starfi, þá er
það eitt, sem hún hefur á hjarta, eitt,
sem henni er ætlað og falið, eitt, sem
hún á, og það felst í nafninu Jesús. Hann
er foringinn, fyrirmyndin, vegurinn
sannleikurinn, lífið, frelsarinn.
Mundu það, mennska strá.
Vittu það, veika þjóð.
Róleg áramót hjá lög-
reglu og slökk vilidi
ÁRAMÓTIN voru einstaklega
róleg hjá lögreglu og slökkvi-
liði í höfuðborginni, aS sögn
Bjarka Elíassonar yfirlög-
regluþjóns og Hjalta Bene-
diktssondarvarðstjóra í
slökkviliSinu.
Bjarki sagSi að snjókoman é gaml
érskvöld hefði vafalaust haft það í
för með sér a8 færra fólk var é ferli
en venjulega. Með færra móti var
við éramótabrennurnar og flestir.
som komu til a8 virSa brennurnar
fyrir sér. voru I bllum. Aðeins voru
teknir 3—4 ölvaSir é almannafæri
og töluvert var um útköll I heimahús
vegna ölvunar.
Engin stóróhöpp urðu um éramót-
in. Ungur maBur missti framan af
tveimur fingrum þegar hann var a8
sprengja heimagerSa sprengju og é
gamiérskvöld var8 miki8 fjaSrafok
þegar heimatilbúin sprengja sprakk
me8 milclum gný. Lögreglan hafSi
snör handtök og haf8i upp é fram-
leiSandanum. Reyndist uppistaSa
sprengjunnar hafa veriB hélft klló af
pú8ri. Sem betur fer hlutust ekki
slys af þessu tiltæki. Loks er þess að
geta. a8 mistök ur8u þegar skjóta
étti é loft skiparakettu I Fellsmúla.
Fór rakettan beint é glugga. I gegn-
um tvöfalt gler og gardlnu og olti
skemmdum innanstokks en engin
meiSsli ur8u é mönnum.
A8 sögn Hjalta var mjög rólegt hjé
lögreglunni. Á nýérsdag fór slökkvi-
Ii8i8 I þrjú útköll. Þa8 mesta var a8
Bólstaðarhlið 3. þar sem eldur hafði
komið upp I risi. en hann var fljót-
lega slökktur. f Dúfnahólum 4 kom
upp eldur I barnaherbergi en hann
var slökktur með slökkvitækjum
hússins éður en hann breiddist út.
ASfararnótt nýérsdags var kveikt I
póstkössum é 1. hæð hússins Ljós-
heimar 21, en húsvörður og nokkrir
ibúar voru búnir að slökkva eldinn
þegar slökkviliðiS kom é vettvang.
EFÞAÐERFRÉTT-
NÆMT ÞÁ ER ÞAÐ í
MORGUNBLAÐINU