Morgunblaðið - 03.01.1978, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. JANUAR 1978
Útgefandi utÞInfrib hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen. Styrmir G unnarsson.
R itstjórnarf u lltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 1500.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 80.00 kr. eintakið.
Við upphaf
nýs árs
Forystumenn þjóðarinnar
Ijölluðu um áramót um þann
þjóðfélagslega vanda, sem leitt
hefur af þeirri óðaverðbólgu, sem
hér hefur geisað um fimm ára
skeið og haft í för með sér sið-
ferðilega upplausn og spillingu í
svo ríkum mæli, að verulegum
áhyggjum veldur. Spegilmynd af
þeim kvíða, sem þjóðin ber í
brjósti yfir þessari þróun mála er
sú staðreynd, að forsetinn, for-
sætisráðherra og biskupinn yfir
Islandi töluðu allir um þennan
þjóðfélagsvanda í áramótaræðum
sínum.
Forseti tslands, dr. Kristján
Eldjárn, sagði t.d. í nýársávarpi
sínu: „Það er orðin heldur ófrum-
leg samlíking að kalla samfélagið
þjóðarskútu, en hún er nærtæk
fyrir farmanna- og fiskimanna-
þjóð eins og oss tslendinga og vel
má hún enn duga. Sigling þessar-
ar skútu hefur löngum gengið
upp og ofan og er það ekki nema
að vonum. Veður og vindur eru
mislyndar höfuðskepnur. Við höf-
um lært að búa við þær og sjóazt á
langri leið. Það er Islandssagan,
og skútan flýtur enn og siglir, en
á vorri tíð hefur ein skepnan enn
komizt til sögu, það er hákarl í
kjölfarinu og heitir verðbólga:
Ijótt nafn og hæfir Ijótri
skepnu ... Vér íslendingar erum
síður en svo einir um að glíma við
verðbólguvanda, en því miður
fáum vér ekki leyst oss undan því
ámæli að hafa alið þennan ófögn-
uð árum og áratugum saman í
meira óhófi en flestir aörir unz
svo er komið sem komið er“.
Þessi varnaðarorð forsetans eru
tfmabær og eiga erindi til þjóðar-
innar um þessi áramót eins og
glögglega kom líka í Ijós í ávarpi
Geirs Hallgrímssonar forsætis-
ráðherra á gamlárskvöld, er hann
sagði: „Auðvitað stofnar verð-
bólgan hér afkomu atvinnuveg-
anna og samkeppnisstöðu í hættu
og leiðir á endanum til stöðvunar
og atvinnuleysis. Þegar af þeirri
ástæðu ber brýna nauðsyn til að
snúast gegn þessari þróun. Okkur
tókst á síöustu tveimur árum að
minnka verðbólguna um helming
og þótt okkur hafi borið af leið á
þessu ári, þá megum við ekki
missa sjónar af markinu. Þótt við
verðum um skamma hríð að vera í
biðstöðu, þá verðum við að nota
þann tíma til að undirhúa nýja og
öflugri sókn gegn verðbólguvá-
gestinum í næstu atrennu.
Reynslan sýnir okkur, að sigur
verður ekki unninn með skyndi-
sókn. Við þurfum á þolinmæði og
þrautseigju að halda og megum
ekki missa móðinn, þótt lengri
tíma taki en við áður vonuðum til
að ná árangri. Hér er einnig
meira í veði en fjárhagslegir
hagsmunir einir, atvinnulíf og
samkeppnisstaða. Peningagildi er
mælikvarði á fleira en fjármuna-
leg verðmæti og geta einnig verið
spegilmynd af siðferðisþreki og
siðferðismati“.
Biskupinn yfir Islandi, herra
Sigurbjörn Einarsson, fjallaði í
predikun sinni um áramót um
ýmislegt af því, sem talið hefur
verið til afleiðinga verðbólgunn-
ar og sagði: „Undir áramótin
núna hefur mátt lesa alvöruþung
orð um spillinguna í íslenzku
þjóðlífi. Eg ætla engu að auka við
það. Eg vona aðeins, að vakandi
menn tali ekki fyrir daufum eyr-
um, þegar þeir benda á sjúkleika-
merkin og hrópa til þjóðarinnar
að vakna. Það er oft sagt með
mismunandi tónfalli, að kirkjan
tali fyrir daufum eyrum, nái ekki
sambandi við fólkið. En hvaða
raddir eru það, sem fá áheyrn?
Hver er sá tónn, sem á greiðan
aðgang að ungu fólki og öðrum?
Eru það raddirnar, sem hvetja til
varúðar á vegum lífsins og benda
á háu og hollu lífsmiðin? Sé svo
ekki, hvar er þá sökin? Mættu
ekki áhrifamenn spyrja sjálfa
sig, hvort sem þeir telja sig
standa nær eða fjær kristinni
kirkju? Vita menn ekki, að það er
auðveldara að flytja þægilega
lygi en sannleika, sem höfðar til
vilja, manndóms, fórnfýsi, auð-
mýktar, kærleika? Vita menn
ekki, að það er hægara að bjóða
upp í dans en kalla til átaka við
sinn verri mann? Og hver er
stefnan í þjóðaruppeldinu, þegar
á heildina er litið? Hver eru
áhrifin, sem flæða inn á heimilin
í landinu að opinberri tilstuðlan?
Hver eru musterin, sem ungdóm-
ur landsins á að sækja sér til
lífsfyllingar og mótunar? Menn
segja, að verðbólgan eigi alla sök
á meinsemdum þjóðlífsins, en
hvaöan er hún? Og hvernig verð-
ur hún læknuð? Ég hélt, að hún
og það hugarfar sem hún mótar,
stæði í einhverju sambandi við
sálarlíf fólksins og sálarlíf skiptir
engu máli í fræðum vorra daga.
Hjálp er stórt orð í félagsmálum
og stjórnmálum, i kröfum og
stefnuskrám. En sáluhjálp sá ég
þar aldrei nefnda, og það er held-
ur ekki vinsælt orð. Og kirkjan er
ógnarlega hjáróma að vera að
boða sáluhjálp, hún gerir það
samt meðan hún má mæla“.
Við þessi áramót hefur skýrt
komið fram, að fólk hefur áhyggj-
ur af því, hvert þjóðfélag okkar
stefnir. Og þótt vissulega sé
ástæða til, að spurningar og efa-
semdir vakni um það, er engu
sfður fagnaðarefni, að þjóðin ger-
ir sér grein fyrir því, að við erum
í vissum vanda stödd. Viðurkenn-
ing á því er forsenda þess, að úr
megi bæta. Til þess þarf þjóðin
forystu og leiðsögn frá þeim, sem
til þess hlutverks hafa verið
kjörnir. Sú forysta hefur verið
veitt og sú leiðsögn mun koma á
nýbyrjuðu ári. Við þurfum að
beina þjóðfélagsþróuninni f já-
kvæðan farveg, þar sem uppb.vgg-
ing situr í fyrirrúmi, en til þess
að svo megi verða þarf að vísa á
bug þeim spillingar- og niðurrifs-
öflum, sem hér hafa verið að
verki með dyggilegri aðstoð lýð-
skrumara, sem meira hafa látið
til sín heyra nú að undanförnu en
um langt skeið áður.
Getur Kortsnoj ekki
lengur einbeitt sér?
Að ráði sálfræðinga fór Kortnoj að dæmi Spasskys og hugsaði sig um í
hvíldarstúkunni, en kom aðeins að borðinu til að leika. Þessar myndir
voru teknar i Belgrad i gær og sýna þá kappana koma að skákborðinu til
að leika. Símamynd: AP.
EFTIR miklar samningaumleitanir
settust þeir félagar að tafli að nýju
og hófu 14. einvigisskákina. Ann-
ar leikur Spasskys beindi skákina
inn á friðsamar brautir, lítt tefldar
nú til dags en þó verið kannaðar
af sérfræðingum. í 10. leik urðu
Kortsnoj á mistök sem i fljótu
bragði virtust ekki skipta máli, en
ef til vill olli þessi leikur straum-
hvörfum i skákinni. Spassky vann
„tempó" og ef til vil hefur
Kortsnoj komizt úr jafnvægi. Hvit-
ur fékk smám saman hagstæðara
tafl og svartur missti þráðinn. í
miklu tímahraki reyndi Kortsnoj
að rugla andstæðinginn i riminu
með peðsfórn og opnaði taflið, en
Spassky var vandanum vaxinn og
hefur i biðstöðunni skiptamun og
peð yfir og miklar sigurlikur.
Skákmeisturum i Belgrad ber
saman um að Kortsnoj sé ekki
lengur sjálfum sér líkur og ekki
nærri eins einbeittur og fyrr. Ef
úrslit verða þau i þessari skák að
Spassky ber sigur úr býtum skilur
þá einungis einn vinningur og 6
skákir ótefldar. Ný spenna hefur
komið i einvigið og ekki vegur að
spá um það hver endalok verða.
Tefli hinsvegar Kortsnoj áfram likt
og i undanförnum skákum verður
ekki annað séð en Spassky takizt
það ótrúlega, sem engan hefði
órað fyrir, að standa uppi sem
sigurvegari i þessu einvigi.
14. einvigisskák
Hvitt: Spassky
Svart: Kortsnoj
Vinartafl
1. e4 — e5, 2. Rc3
(Spassky gefur strax tóninn! Þessi
leikur var rannsakaður af Austurrík-
ismanninum og Vinarbúanum
Hamppe fyrir um það bil 1 00 árum
Fyrrum þótti þessi leikur alltof hæg-
fara þar eð hann hótar engu strax en
í framhaldi af þessum leik léku
menn gjarnan f4 og upphófst þá
gjarnan hvöss taflmennska Nútíma
skákmeistarar beita þessum leik ekki
mikið, en það er löngu orðið Ijóst að
þeir félagar vilja nú báðir forðast
troðnar slóðir þó fyrstu leikir þessar-
ar skákar hafi sést áður).
2. — Rf6, 3. g3
(Engu minni menn en hinir sóvézku
stórmeistarar Awerbach, Bronstein
og Smyslov hafa rannsakað þennan
leik og afleiðingar hans Byrjunin
minnir á Kóngsindverska vörn með
skiptum litum, eða afbrigði í ensk-
um leik.)
3. —- d5
Skák
eftir GUNNAR
GUNNARSSON
(í byrjanabókum er þessi leikur tal-
inn jafna taflið þótt svartur verði
engu að síður að tefla mjög ná-
kvaemt)
4. exdS — Rxd5, 5. Bg2 — Rxc3,
6. bxc3 — Bd6, 7. Rf3 — 0-0, 8.
0-0 — c5
(Framhaldið 8 Rc6. 9 d4 —
Bg4 jafnar taflið fullkomlega )
9. d3 — Rc6. 10. Rd2 — Dd7?
(Kortsnoj leikur hér ónákvæmum
leik sem hann leiðréttir strax í næsta
leik Hann hyggst leika i næsta leik
b6 og siðan skásetja drottningar-
biskupinn á b7, en Spassky kemur í
veg fyrir þetta i næsta leik )
11 Df3 — Dc7
(Kortsnoj verður að hætta við áform
sitt og tekur aðra stefnu Að sjálf-
sögðu léttir þetta uppbyggingu hvíts
að fá þanmg að leika tveimur leikj-
um í stað eins hjá svarti )
12. Re4 — Be7, 13. Be3 — c4
(Bráðabirgðafórn sem hvitur þiggur
að sjálfsögðu ekki þvi eftir 14 dxc4
hefur hvítur fengið þripeð og svartur
ætti ekki i erfiðleikum með að fá
peðið til baka eftir 14. . Ra5.
Hins vegar mátti svartur ekki valda
það'með 14 b6? Vegna 15
Rxc5! og riddarinn á c6 er í upp-
námi.)
14 d4 — Be6
15. Hfdl — Had8, 16. De2 —
Bd5. 17 Hab1 — exd4, 18. cxd4
— Hfe8
(Staðan virðist i fljótu bragði vera
ákaflega svipuð en þó er sá munur
á að svarta peðið á c4 er tiltölu-
lega veikt meðan hvita peðið á d4
er mikill bústólpi og mikill þyrnir i
augum svarts. Næstu leikir hvits
miða að þvi að svipta peðinu á c4
einu þýðingarmiklu valdi; sem sé
biskupnum.)
19. Rc3 — Bxg2 20 Kxg2 —
Ra5. 21. Df3 — Rc6, 22. De2 —
Ra5
(Svartur þráleikur eins og til þess að
sýna að hann sé ánægður með jafn-
tefli. en Spassky er á öðru máli )
23. a4! — b6
(Svartur er þegar i erfiðleikum Ef
t.d 23 a6? 24 d5 sem hótar
25 Bb6 og vinnur mann )
24. Df3 — Dd7, 25. Hb5 — Rb7.
26. Bf4 — Rd6. 27. Bxd6
(Hvitur er samkvæmur sjálfum sér
og skiptir óhikað upp á mönnum i
þeim tilgangi að geta siðarmeir ráð-
ist á c4 peðið Jafnframt gefa þessi
uppskipti hvitum kost á þvi að hafa
hinn sterka hrók á b5 kyrran og
undirbúa að sprengja peðastöðu
svarts á drottningarvæng með a5
Þegar þetta er athugað virðist liggja
við að svartur leiki frekar 26
Bd6 Þess má geta að Kortsnoj
átti einungis eftir 5 minútur fyrir
siðustu 1 5 leikina að 40 leikja mark-
inu )
27. — Bxd6. 28. Re4 — Be7. 29
c3 — g6. 30. g4 — Hf8, 31.
Hdb1 — a6
(Svartur er orðinn illa beygður og
reynir nú að hrekja hrókinn af 5
linunni til þess að undirbúa leikinn
f5 og mynda sér á þann hátt eitt-
hvert mótspil Þessi tilraun er dæmd
til að mistakast)
32. Hxb6 — f5. 33. gxf5 — Hxf5.
34. De2
(Drottningin vikur sér undan með
leikvinningi, veika peðið á c4 er í
uppnámi)
34. — Dxa4, 35. Hb7
(Svörtu drottningunni tókst að valda
bæði peðin á c4 og a6 en þá ræðst
hrókurinn inn á 7 linuna með ógn-
vænlegum hótunum )
35. — He8, 36. Hc7
(Hótar að tvöfalda hrókana á 7
linunni með 37 Hbb7 )
35. — Bd6. 36. Hxc4
36. — Hxe4?
(Eins og fyrr segir er Kortsnoj þegar
hér er komið sögu i miklu timahraki
Annaðhvort fórnar hann nú skipta-
mun eða leikur honum af sér, en
fljótt á litið virðist 36 Dd7 halda
flestu gangandi í bili þó hvítur hafi
þegar tryggt sér yfirburðastöðu )
37. Hc8 — Kg7, 38. Dxe4 —
Da2, 40. Hf1 — Df7 og hvitur lék
biðleik
Hvitur hefur skiptamun yfir eða
hrók á móti biskup og þar að auki
Framhald á bls. 22.