Morgunblaðið - 07.10.1979, Síða 16

Morgunblaðið - 07.10.1979, Síða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. OKTÓBER 1979 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. OKTÓBER 1979 |ílOV£\U Útgefandi Rfrliifeife hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Rítstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson. Fróttastjóri Bjöm Jóhannsson. Auglýsingastjórí Baldvin Jónsson Ritstjórn og skrifstofur Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla Sími83033 Áskriftargjald 4000.00 kr. á mánuói innanlands. í lausasölu 200 kr. eintakiö. ingflokkur Alþýðuflokksins hefur samþykkt að óska eftir því við flokksstjórn Al- þýðuflokksins, að hún dragi ráöherra flokksins út úr ríkis- stjórninni, stjórnarslit verði þannig hið fyrsta, þingrof og nýjar kosningar. Þannig er brostinn meirihluti vinstri stjórnarinnar á Alþingi. Flokks- stjórnin á þó eftir að samþykkja þetta og verður málið tekið til umrssðu og væntanlega einnig afgreiöslu í flokksstjórninni á morgun, mánudag. Þó að flest bendi til þess, að ósk þingflokks Alþýðuflokksins verði ofan á, er ástæða til aö fara varlega í aö kveða upp þann dóm, aö ríkisstjórn Ólafs Jóhannessonar sé þar með fallin, enda lítur hann sjálfur svo á, ef marka má viðbrögð hans, svo og kommúnista, sem ætluöu að verða fyrri til að sprengja stjórnina, en voru „teknir í rúminu“. Kommúnistar munu einnig veðja á þaö hald- reipi, ef marka má ummæli Lúðvíks Jósepssonar, að hér séu ekki ðll kurl komin til grafar og einungis liggi fyrir þessi þingflokkssamþykkt þingmanna Alþýðuflokksins, eins og hann hefur komizt að oröi, án þess að leggja allt of mikið upp úr henni í fyrstu atrennu. En ákvöröun þingflokks Al- þýðuflokksins hefur komið samstarfsflokkunum algjörlega í opna skjöldu og sýnir það með ööru, hver heilindin hafa verið á vinstristjórnarheimilinu. Auk þess minnti forsætisráð- 1958 herra á, að munnlegt samþykki væri fyrir því, að þingrofi yrði ekki beitt nema allir stjórnar- flokkarnir væru sammála um það. Þá má loks geta þess í þessu sambandi, sem formaður Sjálfstæðisflokksins, Geir Hall- grímsson, minnti á, að vart sé að treysta orðum alþýöuflokks- manna nú frekar en fyrri dag- inn, „þeir hafa gefið auglýs- ingayfirlýsingar og sett ákveðin tímatakmörk“ og þannig „hald- ið sér á floti innan ríkisstjórnar- innar í meira en ár“ — án þess nokkuð hafi gerzt. En nú hafi þeir þó séð sitt óvænna „og flýja hið sökkvandi ríkisstjórn- arfley“. Benedikt Gröndal, formaöur Alþýðuflokksins, hefur sagt í samtali m.a.: „Nú stefnir í svip- að ástand og í fyrra, stööugar bráðabirgðalausnir, sem engar raunverulegar lausnir eru.“ En þess ber þó að geta, að Alþýðu- flokkurinn sjálfur hefur haft forystu um þessar „stöðugu bráðabirgöalausnir“, a.m.k. ekki síður en kommúnistar og framsóknarmenn, og þaö voru ekki sízt þeirra bráðabirgða- lausnir í fyrra, sem hvað mest- an þátt hafa átt í því, að undirstöðunni var kippt undan efnahag landsins, byrðar ein- staklinga voru stórlega auknar — og enn nú nýverið — og óðaverðbólgan með þeim hætti, aö engu er líkara en ríkisstjórnin hafi haft næga umframolíu til að hella á þann eld. Formaður Alþýðuflokksins hefur sagt, að engin samstaða 1974 sé innan stjórnarflokkanna um nein úrræöi í efnahags- eða verðbólgumálum, hver höndin sé upp á móti annarri, fjárlaga- frumvarpið með þeim hætti, að ekki sé unnt að samþykkja það, tekjuskattur á einstaklinga hafi jafnvel átt að hækka um marga milljarða króna — og hafa þeir kratar þó ekki kallað allt ömmu sína í þeim efnum upp á síð- kastið, eins og öllum landslýð er kunnugt — sviku að minnka klyfjarnar á einstaklinga, en hafa átt þátt í að stórauka þær — og með því svikið kosninga- loforð sín í þeim efnum eins og öðrum. Benedikt Gröndal bætti við, að verðbólgan sé komin yfir 50%, en það mun lágt reiknað, fjárhagsgrundvelli hafi veriö kippt undan fyrirtækjum og einstaklingum og stoöunum undan þjóðfélaginu í heild. Þetta er ófögur lýsing á því ástandi, sem alþýðuflokks- menn bera ekki sízt ábyrgð á. En um það hefur þó ríkt sam- staða innan stjórnarflokkanna á annað ár — að bjóða íslend- ingum upp á slíkar kræsingar. Þingmenn Alþýðuflokksins vöknuðu svo af værum blundi eftir að hafa taiað við kjósendur { sumarfríinul Það var ekki seinna vænna. En lýsingar Benedikts Gröndals á ástand- inu í íslenzku þjóðfélagi nú minna ótrúlega mikið 6 yfirlýs- ingar Hermanns Jónassonar, þegar hann skýrði frá því í desember 1958, að vinstri stjórn hans, hin fyrsta af þrem- ur vinstri stjórnum eftir aldar- helminginn, væri ekki sammála 1979 um nein úrræöi. „Ný veröbólgu- alda er skollin yfir,“ sagði hann „í ríkisstjórninni er ekki sam- staða um nein úrræði...“ Og ríkisstjórn Hermanns fór frá, en hafði hangið á bláþræði í hálft ár — eöa frá því menn héldu fyrst, að hún mundi hrökklast frá völdum. En lengi getur vont versnað. Ástandið var betra 1958 en nokkru sinni nú. Og þegar önnur vinstri stjórnin á þessu tímabili hrökklaðist frá, fyrri stjórn Ólafs Jóhannesson- ar, var einnig skollin á óðaverð- bólga þrátt fyrir góða efna- hagsstjórn öll viðreisnarárin. En Ólafur hefur ekki látið sig muna um að skilja svo við landsmálin í tvígang, aö þjóðin er í sárum — og er nú mál aö linni. Vinstri stjórnir hafa gengið sér til húðar á íslandi — en þó aldrei á jafn skömmum tíma og nú. Nýrra úrræöa verður að leita. Sjálfstæðisflokkurinn verður aö hafa djörfung til að takast á við vandamálin, ef til hans kasta kemur. Nú leitar þjóðin í vinarhús hjá honum. Hann á að óska eftir hreinum meirihluta til að geta stjórnað landinu á eigin ábyrgð — og standa svo og falla með gerð- um sínum. Morgunblaðiö tekur undir kröfu formanns Sjálf- stæðisflokksins og þingflokks Alþýðuflokksins, að efnt verði nú þegar til kosninga — svo aö þjóðin geti gert upp viö þá, sem fengu trúnað hennar í síðustu kosningum — en sviku hana svo í tryggðum. Eftir kosninga- sigur krata og komma og stjórn þeirra og Framsóknar í á annað ár, lýsti varaformaöur Alþýðu- flokksins, Kjartan Jóhannsson, ástandinu í þjóðmálum íslend- inga á þessa leið í fyrradag: „Okkar efnahagskerfi er sjúkt, verðmætin streyma frá alþýð- unni til braskaranna... útgjöld- in eru ákveðin fyrst, en síðan á að afla teknanna." Nú er vonandi komið að því, að þeir veröi kallaðir til ábyrgð- ar, sem hafa stjórnaö þessari atlögu að þjóðlífi okkar íslend- inga, heilbrigði lands og lýðs. „Það verður dómur yfir blekk- ingum stjórnarflokkanna og kosningasvikum þeirra,“ sagði formaður Sjálfstæöisflokksins. Undir þau orð er ástæöa að taka. 17 Ákall fyrír lifandi-dauðan eftir Alexander Solsjenitsin Sakarov-réttarhöld svonefnd hófust í Washington 29. september. Af því tilefni birtist opinberlega eftirfar- andi „ákall,“ sem Alexander Solzhenitsyn sendi frá sér til varnar vísindamanninum Igor Ogourtsov, er situr í Goulag. Tekist hefur að hrifsa — jafnt í eiginlegri sem víðtækari merk- ingu — Grigorenko, Silva Zal- menson, Boukovski, Moroz, Vins, Ginzburg o.fl. Hversu margir aðrir, sem neitað var um að flytja úr landi eða bjuggu við ofsóknir í Sovétríkjunum, svo sem ekkja Panovs, Levitch og önnur aðskilin hjón, eða urðu fyrir heimskulegri neitun við umsóknum um að fara úr landi, hafa ekki fengið frelsi með engum fyrirvara án sameigin- legra aðgerða. Igor Ogourtsov hefur verið í haldi öll þessi löngu ár, og loks nýlega er farið að nefna nafn hans á Vesturlöndum. Til eru dómar, sem eru þolan- legir, þótt þeir endist heila mannsævi. Aðrir eru það ekki. Þrettán ár, hvort sem er í Vladimirfangelsinu eða í hörð- um vinnubúðum ríkisins, svo að ekki sé nefndur nagandi ótti nánustu ættingja um heilsufar sonar; nei, þar er á ferð morð, sem verið er að fremja. Með árunum drepa kommúnistar með köldu blóði hugmynda- fræðilega andstæðinga. Enn á Ogourtsov eftir sjö og hálft ár í ýmiss konar víti. Ekki þarf þó á þeim öllum að halda. Þeir verða fyrr búnir að ná markmiði sínu. Á þeirri stundu sem ég skrifa þetta bréf, er Ogourtsov aftur kominn í Tchistopol-fangelsi, fyrir að hafa andmælt ástand- inu í vinnubúðunum, og hversu margar þyngingar á refsingu á hann ekki enn eftir að upplifa? Líkamsstarfsemi hans er í skelfilegri og stöðugri hrörnun, líffærin sigin og skröltandi, sjónin að dofna, tennurnar hrynja úr honum... Ég skora á þátttakendur í „Sakarovréttarhöldunum" að brýna raddir sínar til að bjarga Igor Ogourtsov. Á Vesturlönd- um aðhyllast ekki allir sósíal-kristnar skoðanir Ougourtsov, sem hafa komið honum í fangelsi, en er ekki nú tækifæri eða aldrei til að sanna að menn raunverulega aðhyllist þau grundvallaratriði að verja beri allar mannverur um heim allan? Fyrir tveimur árum bað ég þátttakendur í Sakarovréttar- höldum að beina sjónum sínum sérstaklega til þeirra, sem hlotið hafa langa fangelsisdóma. Árin Igor Ogourtsov líða og líða, og áhrif eyðilegg- ingarinnar setja mörk sín fyrst og fremst á þá. Igor Ogourtsov, þessi kristni hugsuður og píslarvottur, vísindamðurinn sem svo fljótt var hrifinn frá verkum sínum, einn af eftirtektarverðustu son- um Rússlands, ranglega dæmd- ur og haldið föngnum í meira en 12 ár, hann er nú með annan fótinn í gröfinni. Þeir sem voru að hefja skóla- göngu, þegar Igor Ogourtsov var handtekinn, eru nú við háskóla- nám. Ogourtsov er enn í haldi. Á meðan hefur næstum öll valdatíð Brésnefs liðið. í Banda- ríkjunum hafa farið fram þrennar forsetakosningar og þær fjórðu í undirbúningi. Víet- namstríðið brann líka heitast á þessu tímabili. Tafl Kínverja um menningarbyltingu og sam- vinnu við Vesturlönd er til lykta leitt. En Ogourtsov hefur á meðan farið úr einangrun í fangaklefa, úr fangelsi í þræla- búðir og síðan aftur í fangelsi. Á meðan hefur öll þíðan og ískaldi veturinn liíð í Tékkóslóvakíu. Portúgal og Spáni hefur unnist tími til að breyta um ásjónu. Við höfum séð fæðast Evrópukomm- únisma og horft á hann daprast eftir nokkurt brambolt. Þriðji miðdepill heimskommúnismans — Kúba — hefur náð fótfestu í Mið-Ameríku og drepið niður fæti í Afríku. Mörg ríki hafa séð dag frelsis eða gefið síg á val nýju hernámi og í tugum landa hafa orðið stjórnarskipti. Alltaf er Ogourtsov í haldi. Á þessum sömu 13 árum hafa stórkostlegar tilraunir manns- ins í geimnum fari fram. Menn hafa getað æst sig yfir máli Daniels Ellsbergs, yfir Angelu Davis og síðan gleymt þeim. Alltaf er Ogourtsov í haldi. Hann er búinn að sita í 8 ár í fangelsi, þegar undirritaður var með mikilli auglýsingarherferð Helsinkisáttmálinn, svo að Vesturlönd sáu í hillingum opn- ast frelsisdyr í austri. Og þær vonir höfðu nægan tíma til að fölna, til að verða að rytju, jafnvel í augum hinna trúgjörn- ustu, meðan Oguortsov situr enn í haldi. Á sama tíma hefur Sakarov tekið upp sína pólitísku baráttu, sem við þekkjum og mín eigin opinbera saga tekið vendingu frá rithöfundaþinginu og fram að því að mér var vísað úr landi. Hinir sjö hugrökku andófsmenn á Rauða torginu hafa verið handteknir, dæmdir, afplánað refsingu og síðan látnir lausir. Ogourtsov, sem ekkert hafði af sér gert, er enn í haldi. Siniavski, Daniel, Amal- rik. . . hversu fjölmargir ein- staklingar, sem ógnað hefur verið, hundeltir, handteknir og haldið í Sovétríkjunum, hafa ekki á þessum sömu árum heyrst á Vesturlöndum, þar sem þeir hafa ýtt við almenningsáliti heimsins og vakið upp áköf mótmæli, sem fyrir einstakt lan hafa í mörgum tilfellum náð markmiði sínu. Með öflugri bar- áttu tókst fyrir ekki svo löngu að hrifsa frelsi til handa Pliouchtch, sem handtekinn var fimm árum á eftir Ogourtsov. Stern, sem tekinn var átta árum síðar, hefur líka notið góðs af. r Rey kj aví kurbréf Laugardagur 6. október Gestur úr Gúlag Hér á landi er nú staddur hinn heimskunni andófsmaður Vladim- ir Bukovsky, sem um langt árabil mátti þola harða vist í Gúlag- eyjaklasanum vegna andstöðu sinnar við ofríki ráðamanna í Kreml. Bukovsky skipar flokk þeirra útlaga frá Sovétríkjunum, sem stjórnvöld þar gátu ekki lengur hamið, þrátt fyrir marg- flókið kúgunarkerfi og áratuga langa reynslu í að bæla niður andlegt sjálfstæði einstaklinga og frelsi. Með þreki sínu og djörfung knúði Bukovsky Kremlverja til að láta undan; þeir tóku það ráð að senda hann úr landi. I bók sinni „To Build a Castle" lýsir Bukovsky því á einum stað, hvernig viðhorf Vesturlandabúa til íbúanna í Gúl- ag hafa breyst, hann segir í lauslegri þýðingu: „Það er furðuleg staðreynd, að ekki skuli lengra um liðið en þrjátíu ár síðan milljónum póli- tískra fanga í Rússlandi var safn- að saman og þeir reknir út til að vinna að stórbrotinni framkvæmd kommúnismans. Hundruð þús- unda þeirra létust af skyrbjúg og hungri. Um leið og þessir atburðir gerðust voru fjölmargir fullir að- dáunar og iofuðu sovésku stjórn- ina. Þá skorti ekki nauðsynlegar upplýsingar, þeir vildu bara ekki vita neitt, þeir vildu ekki trúa því, sem þeim var sagt. Menn þurfa að eiga sér fallegan draum um rétt- læti og hamingju einhvers staðar á jarðarkringlunni. Og jafnvel þeir Vesturlandabúar, sem lögðu sig mest fram um að fylgjast með gangi mála, voru furðu slegnir yfir stórstígum framförum í Sovétríkj- unum, hve víðtæk áform þeirra væru, hve sovéska þjóðin væri áhugasöm og áköf — og ekki eitt orð var sagt um fangana. Þegar ég sat inni voru pólitískir fangar í landinu öllu aðeins 10— 20000, sem er svipaður fjöldi og þeir, er týndu lífi í Norilsk (fanga- búðir í Síberíu þýð.) á einum vetri. En Vesturlandabúar höfðu fyrir löngu áttað sig á því, að örlög þeirra sjálfra og framtíð réðist að einhverju leyti af því, sem gerðist innan veggja Vladimir-fangelsis- ins. Blöð á Vesturlöndum fóru að fylgjast með okkur og tóku jafnvel upp á því að rannsaka baráttu okkar fyrir fæði og aðstöðu — baráttuna um grömm, þumlunga og hitagráður. Heimurinn fékk áhuga á spurningunni um það, hvort unnt væri að reka fangelsi með mannlegu yfirbragði. í okkar augum var þetta mjög brýnt viðfangsefni — við höfðum þekkt fangelsi um aldir, en mannlega yfirbragðið var einmitt það, sem vantaði. Og svo gerðist það stund- um, að við höfðum varla lokið einu af reglulegum hungurverkföllum okkar, þegar verðirnir hvísluðu að okkur, hvað sagt hafði verið í sendingum BBC eða Radio Liberty einmitt um þetta sama verkfall; jafnvel þeim stóð ekki á sama um þetta útvarpsstríð. Leiðtogar okkar í Kreml æstu sig einnig yfir þessari nýju þróun, þeirra áhyggjur voru mestar yfir því, að hulunni yrði svipt af stórbrotnu meistaraverki þeirra...“ Þessi stutti kafli úr átakanlegri lýsingu Bukovskys á sovéska þjóð- félaginu utan og innan Gúlag segir okkur margt, en hann sýnir ótvírætt, hve mikilvægt það er, að þeir, sem búa við frelsi utan járntjalds kommúnismans, fylgist með kúguninni handan tjaldsins, fjalli um hana og veiti það aðhald, sem þeim er unnt. Nytsömu sak- leysingjarnir, sem vilja ekki vita og vilja ekki trúa, eru bestu vinir ofbeldisins. „Líftaugin" „Það hefur í næstum 30 ár staðið hörð barátta um það hér á landi, hvort ísland ætti að hafa mikil viðskipti við Sovétríkin og önnur sósíalistísk lönd eða ekki. Ég býst við, að flestir, sem ekki eru orðnir alveg steinblindaðir af Rússagrýlu „Sjálfstæðisflokksins" viðurkenni það nú, ekki síst eftir að olíuskorturinn skall yfir hinn vestræna heim, að þau viðskipti séu oss Islendingum dýrmæt. En þá er um leið gott að menn geri sér ljóst hvílíka baráttu það hefur kostað við afturhaldsöfl hér heima og erlendis að koma þeim viðskiptum á og viðhalda þeim eða endurreisa þau. Nú myndi flestum þykja það sérréttindi, sem ísland nýtur, að hafa einkum olíuvið- skipti við Sovétríkin í svo ríkum mæli...“ Þessi tilvitnun er úr grein, sem Einar Olgeirsson, er skipaði heið- urssæti á þinglista Alþýðubanda- lagsins í síðustu kosningum, ritaði í tímarit sitt Rétt 4. hefti 1973, þegar mikil olíuverðhækkun var að skella yfir. Greinina nefndi hann, „Að skera á líftaug — um viðskipti íslands við Sovétríkin." Hún er varnarræða fyrir nauðsyn viðskiptanna við Sovétmenn og lof um þá. Einar skýrir, hvers vegna hann og skoðanabræður hans telji viðskiptin við Sovétríkin svo mik- ilvæg, að þau jafnist á við „Hftaug" og segir: „Af hverju vorum við sósíalistar að beita okkur yfir viðskiptum við Sovétríkin? Höfuðástæðurnar voru tvær: í fyrsta lagi: Við vildum tryggja íslandi efnahagslegan bakhjarl í sjálfstæðisbaráttu vorri við Bandaríkin og forða landinu frá því að verða einhliða upp á auðvaldslöndin komið. í öðru lagi: Við vildum tryggja íslandi hina sósíalistísku markaði, til þess að þjóðin stæði ekki berskjölduð fyrir markaðssveifl- um og kreppum auðvaldsskipu- lagsins." Einar Olgeirsson lýsir því, hvernig viðreisnarstjórnin hafi á sjöunda áratugnum unnið að því að draga úr viðskiptunum við Sovétríkin og leggur áherslu á mikilvægi þess, að sósíalistar í vinstri stjórnum leggi kapp á að auka þessi viðskipti og efla. Hann segir: „Afturhaldsöflunum á íslandi er reka hér erindi erlendu auð- Svavar Gestsson gætir þess að „líftaugin“ við Sovétrikin og þráðurinn frá Einari Olgeirssyni slitni ekki. Myndin af Einari var tekin 1963 á flugvellinum í Austur-Berlín, þegar hann sótti flokksþing Kommúnistaflokksins þar. hringanna, tókst ekki að skera endanlega á líftaugina, eyðileggja þann bakhjarl, sem viðskiptin við Sovétríkin reyndust íslandi í sjálfstæðisbaráttu vorri ... Og í krafti þessara viðskipta stendur ísland nú best að vígi allra vestrænna Evrópulanda hvað olíu snertir, þegar Arabar taka að hefna sín á olíuhringum Vestur- landa fyrir áratuga auðmýkingu og arðrán." Einar telur í greininni, að Islendingum beri að sýna Sovét- mönnum þakklæti sitt í verki og harmar, að Sjálfstæðisflokkurinn vilji ekki láta tala við Sovétríkin um fiskveiðar við landið. Rússar hafa alltaf sóst eftir því að komast með ryksuguskip sín inn í fiskveiðilögsögu okkar. Orð Einars benda til þess, að hann og flokkur hans hafi viljað heimila þeim slíkar veiðar í þakklætisskyni fyrir oliuna en Sjálfstæðisflokkur- inn einn komið í veg fyrir á ósvinnu. Greininni lýkur Einar Olgeirsson með þessum orðum: „Er ekki tími til kominn að þjóðin opni augu sín fyrir því hvílíkir skaðræðisgripir þeir menn eru íslandi, sem ala í sífellu á hinu blinda hatri til Sovétríkj- anna, til þess að ofurselja þjóð vora auðhringum Vesturlanda og hernaðarbrölti þeirra." Það er ótrúlegt, að grein, sem lýsir jafn mikilli þjónkun við hagsmuni Sovétríkjanna, skuli hafa verið rituð og birt í tímariti útgefnu á íslandi 1973. í sjálfu sér þarf þó engum að koma þessi viðhorf Einars Olgeirssonar á óvart og honum er frjálst að halda þeim á loft hvar og hvenær sem er. Hitt er alvarlegra, að þessi sjón- armið eru þungamiðja í stefnu Alþýðubandalagsins og ráðherra þess flokks fer nú með viðskipta- mál íslands, þegar úrslit geta ráðist um það, hvort staðið verði á hagsmunum íslendinga gagnvart Sovétmönnum í olíuviðskiptum. Þeir, sem fylgja sömu stefnu og Einar Olgeirsson eins og t.d. Svavar Gestsson viðskiptaráð- herra eru ekki til þess búnir að draga úr viðskiptum við Sovétrík- in vegna pólitískra grundvallar- sjónarmiða, sem þeir kenna við sósíalisma en eru í raun þjónkun við valdhafana i Kreml. Rauöi þrádurinn Á hátiðisdegi 1977, þegar Þjóð- viljinn undir ritstjórn Svavars Gestssonar og Kjartans Ólafsson- ar hyllti Einar Olgeirsson fyrir störf hans, komst Kjartan svo að orði í ritstjórnargrein: „En gæfa Þjóðviljans og stjórnmálasamtaka íslenskra sósíalista hefur verið sú, að þráðurinn frá því fyrsta til þessa dags er þrátt fyrir sitthvað sem á milli ber óslitinn." Það er þessi óslitni rauði þráður, sem ræður ferðinni hjá Alþýðubandalaginu í olíuvið- skiptum landsins. Það kemur bæði fram í ofannefndri grein Einars Olgeirssonar og annarri um svipað efni, sem hann ritaði í Rétt 1972 (1. hefti) hve mikils virði hann telur, að viðreisnarstjórnin reisti ekki olíuhreinsunarstöð hér á landi. Hann telur, að með því hefði verið unnt að kippa alveg grund- vellinum undan viðskiptunum við Sovétríkin. íglenskir kommúnistar hafa löngum hampað mjög ást sinni á því, sem þeir nefna „þjóðfrelsi". Þetta hugtak hefur sett svip sinn á baráttu þeirra gegn vörnum landsins og Þjóðviljinn er sérstakt málgagn þess. Nú reynir á hvernig það verður túlkað, þegar nauðsyn- legt er að fá Sovétríkin ofan af olíuokrinu eða taka að öðrum kosti ákvörðun um að beina olíu- viðskiptunum annað. Málflutning- ur viðskiptaráðherra og tregða hans til að sækja málið af fullri hörku bendir eindregið til þess, að „þjóðfrelsi„ Þjóðviljans og Al- þýðubandalagsins miðist við, að „líftaugin“ slitni ekki og þess vegna skuli íslendingar háðir sov- éskum olíuviðskiptum hvað sem það kostar. Nýjustu fréttir frá London Þegar dagblöðin komu að nýju út eftir verkfall í september mátti lesa eftirfarandi dóm í Þjóðviljan- um um fréttamiðlun Ríkisút- varpsins: „Báðar fréttadeildir ríkisút- varpsins, hljóðvarp og sjónvarp, féllu á prófinu, sem þau (sic) hafa þreytt síðustu 10 dagana, þá daga, sem þetta voru einu opnu frétta- stofurnar í landinu ... Þeim, sem þekkja til á þessum stöðum og vita eftir hvaða leiðum fólk er þar valið til starfa, kom þetta ekkert á óvart. En þeir eru fáir. Því ætti útvarpsráð að láta gera hávaða- lausa úttekt á tilkomu frétta- manna inn á fréttastofurnar báð- ar og jafnframt könnun á starfs- legum áhuga þeirra er þar híma. Skaðlaust væri að athuga starfs- getu fréttamanna jafnframt." Þetta er þungur áfellisdómur, ekki síst þegar haft er í huga, að hann birtist í því blaði, sem tekur upp hanskann fyrir menntamála- ráðherra Ragnar Arnalds í emb- ættaveitingum hans. í þeirri viku, sem nú er að líða, bar svo við, að Þjóðviljinn sýndi með birtingu þriggja fréttaauka úr hljóðvarp- inu, hvaða efni hann telur brýnast í útvarpsfréttum. Einn af fréttamönnum útvarps- ins hefur lagt leið sína í opinbert breskt skjalasafn og flett þar nokkrum plöggum frá breska sendiráðinu á Islandi síðan 1945 til 1948. Glefsur úr skjölunum og útlegging á þeim var síðan flutt útvarpshlustendum á ábúðarmik- inn hátt í fréttaaukum þrjá daga í röð. Síðan eru pistlarnir prentaðir í Þjóðviljanum, myndskreyttir undir fyrisögninni „Úr leyni- skjölum breska utanríkisráðu- neytisins...“ til að magna for- vitnina. Þar kemur þó fram fátt, sem ekki var áður vitað. En allt auðvitað séð með augum erlendra manna og túlkað af þeim. Þarna eru m.a. bein ósannindi, t.d. um afstöðu Ólafs Thors um herstöðv- arbeiðni til 99 ára. Hér verður ekki fjallað um efni skjalanna, enda verður að rann- saka þau í samanburði við aðrar heimildir til að sannreyna gildi þeirra. Hefur dr. Þór Whitehead raunar fjallað um mikilvægasta hluta þess efnis, sem skjölin ná til, í ritgerð, sem birtist í Skírni 1976. Augljóst er af rannsóknum hans, að þeir, sem eru að leita að því, sem sannara reynist, geta ekki einungis stuðst þannig við heim- ildir úr einni átt, eins og gert var í Ríkisútvarpinu. í „leyniskýrslu" sinni vinnur sendiherra Breta jafnvel upp úr Þjóðviljanum! Af þvf m.a. má marka heimildagildið. Lesturinn úr skjölunum í fréttatima útvarpsins og birting pistlanna í Þjóðviljanum sýna hvar þessir aðilar fallast í faðma í mati sínu á því hvað telst frétt- næmt. Þjóðviljinn mun væntan- lega gefa út aukablað, þegar fréttastofa útvarpsins hefur kynnt hlustendum efni enn eldri skjala t.d. frá 1848. Árás Þjóðviljans á fréttastofuna í september vekur einnig þá spurningu, hvort fréttastofa útvarpsins sé nú að friðmælast við Þjóðviljann eða Þjóðviljinn við fréttastofuna.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.