Morgunblaðið - 12.03.1981, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. MARZ 1981
Frá blaðamannafundinum. F.v. Kristján ólafsson, Guðrún Lára Ásgeirsdóttir, Árni Guðmundsson og
Ásgeir Guðmundsson.
Starfshópur foreldrafélaga:
Stofnfundur Lands-
sambands foreldrafélaga
Nú stendur yfir undirbúning-
ur að stofnun Landssamhands
foreldrafélaga við grunnskóla
hérlendis og verður stofnfund-
ur haldinn fimmtudaginn 26.
marz nk. i Fossvogsskóla i
Reykjavík. í nóvember 1980 var
haldinn áhugamannafundur
sem fulltrúar 16 foreldrafélaga
sóttu. Þar var ákveðið að hvetja
til stofnunar fleiri foreldra- og
kennarafélaga, samtaka þeirra
i fræðsluumdæmum og lands-
sambands.
Kosinn var 7 manna starfs-
hópur til að hrinda málinu i
framkvæmd en hann skipa Árni
Guðmundsson, Eva Óskarsdótt-
ir, Gyða Helgadóttir, Guðrún L.
Ásgeirsdóttir, Héðinn Emilsson,
Jóna Bjarkan og Kristján
Ólafsson. Starfshópurinn hefur
samið bréf og spurningalista
sem sent var öllum skólastjór-
um, fræðslustjórum, skólanefnd-
arformönnum og foreldrafélög-
um.
Á blaðamannafundi sem
starfshópurinn efndi til kom
fram að málefni foreldra og
kennarafélaga hafi mikið borið á
góma undanfarið og þyrfti að
efla þá umræðu vegna þess
hversu þörf slík félög væru í
samstarfi heimila og skóla. í
öðru lagi vegna þess að gert sé
ráð fyrir þessum félögum í
hinum nýju grunnskólalögum,
sem senn hafa endað reynslu-
tíma sinn og verða lögð fyrir
Alþingi að nýju. Og í þriðja lagi
vegna áhuga og þrýstings frá
„Heimili og skóla" á hinum
Norðurlöndunum með tilliti til
norræns samstarfs.
Á blaðamannafundinum var
bent á að við fjölmarga skóla
væru starfandi foreldrafélög
sem hafi reynst hin þörfustu í
áratuga starfi margra skóla.
Ástæðan fyrir því hversu seint
hefur gengið við að stofna þessi
félög er hins vegar án efa fyrst
og fremst landfræðileg. Á ís-
landi eru um 220 skólar, sumir
með allt niður í 5 nemendur, og
eru margir þeirra í strjálbýli.
Nemendur koma langar leiðir að,
einkum í 7.-9. bekk og búa þá í
heimavist og hafa foreldrar
þeirra litla sem enga möguleika
á að taka þátt í foreldrastarfi
með skólunum á jafnréttis-
grundvelli. Á þessu sviði gæti
landssamband foreldrafélaga
komið aö miklu gagni og stuðlað
að aukinni samvinnu milli for-
eldra og skóla. Hvetur stafshóp-
urinn alla hlutaðeigandi aðila til
að senda fulltrúa sina á stofn-
fundinn.
Sjálfstæðisfélagið Þorsteinn Ingólfsson:
Varanlegt slitlag, sjálf-
virkur sími og hitaveita
— eru mikilsverðustu framfaramálin í Kjós og á Kjalarnesi
Mánudaginn, 23. febrúar sl.,
var aðalfundur Þorsteins Ing-
ólfssonar haldinn i Félagsgarði i
Kjós. Fundurinn var mjög vel
sóttur af sjálfstæðismönnum i
Kjós og af Kjalarnesi, sem er
starfssvæði félagsins.
Á fundinum voru mættir þing-
menn kjördæmisins Matthías Á.
Mathiesen, Ólafur G. Einarsson og
Salóme Þorkelsdóttir.
Formaður, Jón Sverrir Jónsson
skýrði frá starfsemi félagsins, sem
var með minna móti, þar sem um
eftirkosnir.gaár var að ræða. Fé-
lagið stóð fyrir félagsmálanám-
skeiði í Fólkvangi 11.—13. mars,
’80, sem tókst mjög vel. Formaður
var endurkjörinn, Jón Sverrir
Jónsson, Varmadal, og aðrir í
stjórn: Jón Ólafsson, Brautarholti.
Jón Gíslason, Hálsi, Hildur Axels-
dóttir, Grjóteyri, Sigurgeir
Bjarnason, Esjugrund 2S, Helgi
Jónsson, Felli, Gunnar Sigurðs-
son, Tindstöðum. í kjördæmisráð
voru kjörnir: Páll Ólafsson, Braut-
arholti, Oddur Andrésson, Hálsi.
Að loknum aðalfundarstörfum
fluttu þingmennirnir þrír fram-
söguerindi. Matthías Á. Mathiesen
ræddi landsmálin á breiðum
grundvelli og rakti þau mál, sem
stjórn og stjórnarandstöðu greinir
helst á um. Ólafur G. Einarsson
ræddi ýmis þingmál, svo og mjög
ítarlega vandamál, sem við er að
glíma innan Sjálfstæðisflokksins.
Salóme Þorkelsdóttir ræddi ýmis
framfaramál kjördæmisins.
Þó svo að nokkuð hafi þokast á
liðnu ári, eru mikilsverðir áfangar
á næsta leiti, sem vel verður að
standa að. Má þar nefna lagningu
varanlegs slitlags á kafla um
Kjalarnes og inn Kjós, sjálfvirkan
síma í Kjós og byrjunarfram-
kvæmdir við lagningu hitaveitu
um Kjalarnes og þá væntanlega
um Kjós í síðari áföngum.
Miklar og almennar umræður
urðu á fundinum, sem stóð til kl.
12.30. Var einhugur að efla sam-
stöðu sjálfstæðismanna sem best
og sýna það í verki á næsta
landsfundi, síðar á þessu ári.
(Fréttatilkynning.)
Gegn kirkju og
„kapítalisma“
Jón Thor Haraldsson:
MANNKYNSSAGA 1492-1648
Mál og menning 1980, 437 bls.
í ritgerðinni Upphafi mannúð-
arstefnu lýsir Halldór Laxness
því, hvernig gróska hljóp í menn-
ingu Vesturlandamanna í byrjun
nýaldar: „Athugulir lærdóms-
menn ýmsir hafa tekið svo djúpt í
árinni að telja þá siðabreytni sem
felst í uppfinningu flórensmanna
á lánsviðskiftum annað heiti
Endurvakníngarinnar ... Alla-
vega er vert að gefa því gaum að
húmanisminn sigldi í kjölfar
þeirri þróun sem hagstjórn tók í
Evrópu um þessar mundir; hann
var fylgifiskur vaxandi kröfu sem
reis í frumvaxta borgarastéttinni
um þekkíngu og lærdóm." Og hann
tekur síðar í ritgerðinni undir það,
að séreignarskipulagið sé skilyrði
fyrir dreifingu valdsins: „Ýmsir
tala um borgarastéttina eins og
hún væri kúklúxklan nr. 2, sumir
jafnvel eins og hún væri kúklúx-
klan nr. 1, eða einsog siður var að
tala um djöfla á miðöldum. En það
er hætt við að þar sem henni er
útrýmt komi miðaldirnar aftur
Bókmenntlr
eftir HANNES H.
GISSURARSON
því að þetta er ekki venjuleg
merking þess. Hugsuðir eins og
Adam Smith og Milton Friedman,
sem stundum eru kenndir við
kapítalisma, eru síður en svo
stuðningsmenn þess hagkerfis,
sem höfundurinn lýsir. Frumhug-
tök þeirra eru séreign, samkeppni,
atvinnufrelsi og opinn markaður.
Og hvað eru framleiðslutæki? Er
lækniskunnátta framleiðslutæki
og læknir kapítalisti? Eða er
læknirinn öreigi? Og hvað er
höfundur sjálfur? í huga höfundar
virðist orðið „kapítalismi" verða
samnefnari alls ills — afl, sem
breytir umhverfinu. Tvöfalt bók-
hald er hið „sjálfsagða tæki kapít-
aiismans". Efnamenn eru „pen-
ingapúkar" og „nýríkir uppskafn-
ingar“.
Á skipi svipuðu þessu sigldi Kólumbus til Vesturheims. Nútimamaður-
inn þarf mjög að nota imyndunaraflið til þess að skilja. hvað i ferðinni
fólst.
með páfa sína, ritbann, listbann,
stjórnmálabann, rannsóknarétt og
trúvillíngabrennur."
Jón Thor Haraldsson hefur ekki
sömu söguskoðun og Halldór
Laxness í bók um byrjun nýaldar
sem hann gaf út fyrir síðustu jól,
Mannkynssögu 1492—1648.
Hann telur kapítalismann af hinu
vonda og borgarastéttina „kúklúx-
klan nr. 1“. Meginkenning hans er,
að kapítalisminn hafi eflt kon-
ungsríkin á sextándu öld. En hvað
er kapítalismi að skilningi hans?
Það er hagkerfi, sem „byggir á
einkaeign framleiðslutækjanna og
einkaeign þess gróða sem þessi
sömu framleiðslutæki skila“. Og
því eru sett tvö skilyrði, að til sé
„fjölmenn stétt eignalausra" og
„að á fáar hendur safnist sú
fjáreign sem nauðsynleg er til að
mynda stórfyrirtæki kapítalist-
anna“. Þessum höfundi er frjálst
að leggja sina merkingu í orðið
„kapítalisma", en gæta verður að
Hugtakanotkun höfundar auð-
veldar lesandanum ekki að treysta
honum sem fræðimanni, og sú
kenning hans er hæpin að kapítal-
isminn hafi eflt konungsríkin.
Hann virðist illa þekkja til hug-
myndasögu miðaldar. Hann hefur
það eftir heilögum Tómasi frá
Akvínó, fremsta skólaspekingi
miðaldar, að „það sé eitthvað
„skammarlegt" við verzlun". Hvar
sagði heilagur Tómas þetta? Ég
man ekki eftir að hafa rekizt á
þetta í ritum hans. Það er að vísu
rétt, að heilagur Tómas skildi ekki
eðli vaxta, taldi vexti „okur“, en
hann skildi hitt, að eina eðlilega
verðið er það, sem verður til í
viðskiptum á markaði. Höfundur
minnist einnig á kenningu Max
Webers um kalvínstrú og auð-
hyggju, en getur þess ekki, sem er
þvert á kenningu Webers, að
kaþólskir heimspekingar, læri-
sveinar heilags Tómasar, höfðu
þegar á sextándu öld, löngu á