Tíminn - 17.07.1965, Blaðsíða 5

LAUGARDAGUR 17. jólí 1965.
Útgefandi: FRAMSÓkNARFLOKKURÍNN
Framikvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusimi 12323. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 90.00 á mán. innanlands. — f
lausasölU kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
„Vinnufriður“ Mbl.
- og staðreyndirnar
I .jrgunbaðið er hneykslað yfir því, að Tíminn skuli
h-~a sagt, að ríkisstjórnin hafi líkt og Vöggur verið litlu
fegin, þegar hún kalli ástandið á vinnumarkaðnum
síðastliðin 2—2Vz ár sérstakan „vinnufrið“ eins og hún
hefur látið málgögn sín halda fram nú síðustu daga, —
og auðvitað er það hin ágæta ríkisstjórn, sem tryggt
hefur þennan „vinnufrið“ í frásögnum stjórnarblaðanna.
Þessi iðja stjórharblaðanna getur varla verið stunduð
í alsælu sjálfsblekkingarinnar, heldur frekar í trausti
þess að almenningur sé fljótur að gleyma. Stjórnarblöðin
virðast í æ ríkara mæli grundvalla lofgerðaráróður sinn
um störf núverandi ríkisstjórnar á þeirri trú, að almenn
ingur hafi slæmt minni og sljóa hugsun og muni ekki
annað en rjómalogn og hinn mesti friður hafi verið á
vinnumarkaðinum síðasthðin ár. En almenningur man
vissulega betur —og veit, að síðustu ár hefur ríkt sér-
stö'k og áður óþekkt upplausn á vinnumarkaðinum, sem
bakað hefur launþegum og þjóðinni milljónatjóni.
Til að gera upptalninguna ekki of langa skulum við
bara líta á þetta ár, sem nú er rúmlega hálfnað og skoða
„vinnufrið“ stjórnarblaðanna í ljósi staðreyndanna:
í byrjun ársins lá nær allur bátafloti landsmanna bund-
inn í höfn vegna verkfalls sjómanna. Stóð verkfall báta-
sjómanna hér sunnanlands í hvorki meira né minna en
34 daga og er það eitt lengsta og dýrasta verkfaU, sem
hefur verið háð hér á landi, og höfðu verið boðaðar
samúðarvinnustöðvanir í flestum verstöðvum landsins
í lok janúarmán., er deilan leystist loks með því að sjó-
menn féllust á lækkun skiptaprósentu á þorsknótaveið
um. Hins vegar gerði ríkisstjórnin ekkert til að auð-
velda lausn þessarar deilu, heldur lét málgögn sín þvert
á móti spilla fyrir.
í marz var verkfall y|irmanna á farþega og flutninga-
skipum og verkfall 70 iðnverkamanna á Akureyri hjá
atvinnurekendum, sem neitað höfðu að samþykkja sömu
samninga og SÍS.
í apríl stóð flugmannaverkfailið, sem bannað var með
kúgunarlöggjöf ríkisstjórnarinnar.
í júní og fram í þennan máijuð stóðu stöðug verkföll
ýmissa starfsstétta ásamt skæruverkföllum, yfirvinnu-
banni og fl. og ekki er enn séð fyrir, hverju fram muni
vinda á vinnumarkaðinum, þar sem ósamið er enn við
yfir 30 launþegafélög.
Ekki skal gleyma síldardeiiunni margumræddu, sem
orsakaðist af bráðabirgðalögum ríkisstjórnarinnar. Hún
hélt gervölium síldveiðiflotanum bundnum í höfn í heila
viku —eða þar til ríkisstjórnin varð að láta undan og
hóf „sókn“ og vann „sigur“ með því að éta ofan í sig
bráðabirgðalögin.
„Vinnufriðupnn á þessu ári, sem ríkisstjórnin hefur
„tryggt" skv.1 frásögnum stjórnarblaðanna hefur kostað
þjóðina hundruð miíljóna. Ríkisstjórn sem er hæst
ánægð með slíkan „vinnufrið“ og telur sér slíkt ástand
til vegsemdar og sæmdarauka er óþolandi. Slík ríkis-
stjórn á að segja af sér.
Það má geta þess um leið, að það voru ekki stjórnar
andstæðingar sem voru að vinna þessi ,,skemmdarverk“
eins og verkföll eru stundum kölluð í stjórnarblöðunum,
þetta langa verkfall var háð undir forustu þeirra Jóns
Sigurðssonar, aðalleiðtoga krata í verkalýðshreyfingunni,
og Péturs Sigurðssonar, alþ.manns Sjálfstæðisflokksins.
TÍMINN
Sænska stjórnin mun gefa ót
hvíta bók um Wallenberg-málið
Sænska stjómin er nú að
gefa út ihvíta bók, sem þó verð
ur ekki birt fyrr en í septem-
ber og fjallar um Wallenberg-
málið svonefnda, en það hef
ur verið framhaldssaga í sænsk
um utanríkiismálum í tvo ára-
tugi. Talið er, að útgáfa þess-
arar hvítu bókar megi skiljast
svo, að sænska stjómin láti
þar með tjaldið falia eftir síð-
asta þátt þessa harmleiks, sem
i hófst í höfuðborg Ungverja-
lands fyrir 20 ánm.
Raoul Wallenberg var ung-
ur sænskur arkitekt, sem fékk
brennandi áhuga á hjálpar-
starfi fyrir Gyðinga í síðari
heimsstyrjöldinni. Hann
bauðst til þess að fara til Ung
verjalands og stjóma þar
hjálparstarfi,' sem bandarískir
aðilar ætluðu að leggja fé til.
Hann var tilnefndur sendiráðs.
ritari í sænska sendiráðinu í
Búdapest og hófst þegar
handa. Einn þeirra helztu
þýzkra embættismanna, sem
hann komst þegar í kast við,
var hinn frægi Eichmann.
Wallenberg safnaði um sig
æ fleiri mönnum, sem tóku
þátt í þessu björgunarstarfi, og
þeim tókst- að bjarga þúsund-
um Gyðinga á nokkrum mánuð
um.'Hann gaf út fjölda vemd-
ar-vegabréfa, sem reyndust
frellaisbréf ótrúlega margra
Gyðinga. Hann skipulagði mat-
argjafir og sendingar, flótta-
mannaflutninga og húsnæðis-
hjálp, og hann fann felustaði
handa þeim Gyðingum, sem
nazistar eltu. Dugnaður hans
og úrræðasemi þótti með ólík
indum. Hann hvikaði hvergi
fyrir voldugum nazistaleiðtog-
um og hikaði ekki við að ræða
hiklaust við þá og ásaka þá op.
inberlega.
Um nýárið 1945 héldu Rúss
ar inn í Budapest, og hið síð-
asta, sem menn sáu með vissu
og staðfest er af opinberri
hálfu, til Wallenbergs, var það
að hann fór inn í rússneska
bifreið og var ferðinni heitið
til aðalstöðva rússneska herliðs
ins — annað hvort sem gestur
eða fangi, eins og hann sagði
sjálfur.
Stuttu síðar fengu sænsk
yfirvöld orðsendingu frá Rúss-
um um það, að Wallenberg
væri engin hætta búin. Hann
væri á öruggum stað. En síðan
hefur algjör þögn af Rússa
hálfu hulið þennan mann og
afdrif hans. Mikil ringulreið
var næstu missiri i þessum
heimshiuta, en þó leið ekki á
löngu þangað til Svíar tóku að
knýja á um vitneskju um Wall
enberg. En þá var sem Rússar
kæmu af fjöllum, og þeir kváð
ust enga hugmynd hafa um
neinn mann, sem héti Wallen-
berg. Svíum brá í brún við
þessi svör, og hófu nú harða
hríð að stjórnarherrunum í
Moskvii, en þeir höfðu aðeins
hin sömu svör, að þeir þekktu
engan Wallenberg, og fullvíst
væri, að enginn sænskur Wall-
enberg væri á rússneskum yfir
ráðasvæðum. Þeir kváðust hafa
gengið úr skugga um það með
nákvæmri rannsókn.
Það var ekki fyrr en sjö ár-
um eftir stríðið, að Svíum bár-
ust í hendur gögn, sem byggja
mátti á nýja sókn í málinu.
Það gerðist, er fyrstu stríðs-
fanganiir voru látnir lausir
í Rússlandi og leyft að fara
til Vestur-Evrópu. Samhljóða
vitnisburður fékkst frá mörg-
um austurrískum, þýzkum og
ítölskum föngum um það, að
Wallenberg hinn sænski hefði
setið í fangelsi í Moskvu sam-
tímis þeim að minnsta kosti
fram til sumarsins 1947. Eigi
að síður neituðu Rússar sem
áður að vita nokkuð um þetta
og kváðu Wallenberg sér al-
gerlega óþekktan.
Enn gekk í þófi allt fram til
ársins 1956, en þá loks kom
svolítil glufa í þetta járntjald
Rússa um Wallenberg, er Er-
lander, forsætisráðherra Svía,
var í opinberri heimsókn í
Rússlandi og fékk Búlganin,
Krustjoff og Molotov til þess
að heita sér því að láta fram
fara ítarlega rannsókn málsins.
Þetta dróst þó á langinn, og
Íoks eftir nokkrar áminningar
sænska utanríkismálaráðuneyt-
isins barst það bréf frá Grom-
yko, utanríkisráðherra Rússa,
að rannsóknin hefði leitt það
pítt í ljós, að bréf jiokkurt
hefði fundizt f skjalasöfnum
varðandi þettaí nSál, og þar
kæmi í ljós, að Wallenberg
hefði setið í rússnesku fang-
elsi. í bréfi þessu tilkynnti
heilsugæzluvörður í Lubljanka-
fangelsinu, A. L. Smoltsov að
nafni, að fangi einn, sem héti
Wallenberg, hefði látizt í klefa
sínum. Bréfið var sagt dagsett
17. júlí 1947. í bréfinu biður
Smoltsov um fyrirmæli um það
hver skuli annast líkskoðun,
en í áritun á bréfinu sést, að
mælt hefur verið svo fyrir, að
líkið skuli brennt án krufning
ar.
Bréf þetta var sagt stílað
beint til öryggismálaráðherra
ríkisins, en sá hét Abakumov.
Gromyko bætti því hins vegar
við, að því miður væri Smolts
ov líka látinn, og Abakumov
hefði verið tekinn af lifi fyrir
sviikastarfsemi. Engin önnur
vitneskja var finnanleg um
þennan Wallenberg og með
þessum hætti þvoðu Rússar
hendur sínar alveg.
Svlar vildu þó ekki gefast
upp, og almenningur í Sví-
þjóð knúði fast á. Sænsku blöð
in lágu heldur ekki á liði sínu
og svo virðist sem þeim hafi
tekizt að afla vitneskju, sem
nálgast sannanir fyrir því, að
Wallenberg hafi verið á lífi
eftir 1947. Þau gögn benda
meira að segja til þess, að
Wallenberg hafi verið á lífi
um áramótin 1960—61. Þess-
vegna tók Erlander upp Wall
enberg-málið aftur, er hann
heimsótti Moskvu í júní og
ræddi málið við Kosygin, en
svör hans voru einnig alveg
neikvæð.
Einn þeirra, sem mjög hefur
lagt sig fram um að afla gagna
í Wallenberg-málinu og halda
því vakandi, er rithöfundunnn
Rudolph Philipp, og í .síðasta
blaði Idun/Vecko-Journalen
birtir hann grein, þar sem
Raoul Wallenberg í sænskum
herbúningl fyrir rúmum 20 árum.
Hvar er hann nú?
margt nýtt kemur fram og
hlýtur að vekja mikla athygli.
Því miður virðast sumar upp-
lýsingar hans þó ebki hvíla á
nægilega sterkum rökum eða
sönnunum.
Philipp sakar sænska utan-
ríkisráðuneytið um handvömm
í Wallenberg-málinu og nefn-
ir meðal annars, að ekki hafi
verið fylgt nógu vel eftir kröf
unum um upplýsingar í málinu
þegar í upphafi. Nefnir hann
sem dæmi um gagnstæð vinnu-
brögð, að Gerhardsen forsætis
ráðherra Norðmanna hafi tek-
izt 1955 að fá Rússa til þess
að láta lausan Norðmanninn
Osvald Harjo með því að hóta
því að hætta við opinbera
heimsókn til Rússlands. Norsk
yfirvöld segjast þó ekki vita
til þess, að gangur þessa máls
hafi verið á þá lund.
Philipp lætur í það skína, aS
ekki sé allt með felldu um
þetta Wallenberg-mál, og mjög
vanti á, að þar sé allt komið
fram í dagsljósið, sem þó sé
vítað um. Menn vona, að hin
hvíta bók stjómarinnar létti
hulúnni af því. Það er til dæm-
is talið fróðlegt að vita, hvers
vegna Rússar tóku Wallenberg
fastan. Samfangar hans halda
því fram, að í yfirheyrslum
yfir honum hafi rússneska
leynilögreglan sakað hann um
njósnir í þágu Breta og Banda-
rikjamanna.
Því verður heldur ekki á
móti mælt að öðrugt er
að leggja trúnað á
Framhald á bls. 12