Morgunblaðið - 21.11.1984, Blaðsíða 18

18______
Akranes:
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 1984
Höfum upp á fjölmarga kosti að
bjóða fyrir framleiðslufyrirtæki
— segir Ingimundur
Sigurpálsson bæjarstjóri
Akranesi, 16. nóvember.
Akraneskaupstaöur stendur nú
fyrir kynningu á þeim möguleikum,
sem bæjarfélagið hefur upp á að
bjóöa til atvinnureksturs. Fréttarit-
ari Morgunblaðsins hitti Ingimund
Sigurpálsson bæjarstjóra að máli og
spurði hann fyrst um helztu fram-
kvæmdir á vegum Akranesbæjar á
þessu ári.
„Framkvæmdir hafa verið all-
miklar á vegum bæjarins í ár,“
sagði Ingimundur. „Þar má fyrst
nefna byggingaframkvæmdir við
heimavist Fjölbrautaskólans á
Akranesi, en hún er reist úr ein-
ingum, sem steyptar voru á bygg-
ingarstað og hafa húsgerð og
byggingarmáti reynst afar hag-
kvæm. Efri hæð hússins var tekin
í notkun nú í haust, rúmu ári eftir
að fyrsta skóflustunga var tekin í
heimavistinni, og er aðstaða þar
nú fyrir 32 nemendur. Veruleg að-
sókn hefur verið í skólann úr öðr-
um byggðarlögum, og er langur
vegur frá, að skólinn hafi yfir að
ráða nægjanlegu húsrými fyrir
aðkomunemendur.
Unnið hefur verið við innrétt-
ingar í 1. áfanga Grundaskóla og
verður sá áfangi fullbúinn öðru
hvoru megin við áramót. I vor hóf-
ust einnig framkvæmdir við við-
byggingu Brekkubæjarskóla, en
það er 1370 fermetra bygging, og
er nú unnið af fullum krafti við
uppslátt. Að því er stefnt að taka
kennslustofur viðbyggingarinnar í
notkun næsta haust sem er mjög
brýnt, því húsrými grunnskólans
hér á Akranesi er langt undir
þeim viðmiðunartölum sem
menntamálaráðuneyti hefur lagt
fram. Ég held að óhætt sé að full-
yrða, að húsnæðisaðstaða á
grunnskólastigi sé hvergi jafn
takmörkuð og hér á Akranesi, en
það má fyrst og fremst rekja til
verulegrar fólksfjölgunar undan-
farin ár, meðal annars í framhaldi
af rekstri járnblendiverksmiðj-
unnar á Grundartanga.
Þá hefur verið unnið við inn-
réttingar á nýju dagheimili, sem
fyrirhugað er að taka i notkun á
næsta ári, og nú í haust hófust
bygginarframkvæmdir við nýja
sundlaug, sem staðsett er á
íþróttasvæðinu við Langasand. Er
Akranes
fyrirhugað að halda framkvæmd-
um þar áfram í vetur, og er að því
stefnt, að laugarker og búnings-
herbergjahús verði uppsteypt að
vori.
í sumar og haust hefur talsvert
átak verið gert í gatnagerð. Undir-
byggðir voru rúmlega 1100 lengd-
armetrar af nýjum götum, um 540
m í iðnaðarhverfum og um 570 í
íbúðarhverfum. Slitlag var lagt í
tæpa 900 lengdarmetra, og var
jafnharðan lokið við gangstéttar-
lagningu við íbúðargötur, en alls
voru nú í ár lagðar gangstéttir á
tæpan 1,5 km.
A sviði heilbrigðismála voru
töluverðar framkvæmdir á árinu.
Smíðað var nýtt þak á hluta
sjúkrahússins og lokið var við
gerð botnplötu að nýrri heilsu-
gæslustöð, sem Akranesbær og
hrepparnir sunnan Skarðsheiðar
byggja i samvinnu við ríkið.
Auk þess má svo nefna átak sem
gert var í gerð göngustiga og
áframhaldandi uppbyggingu
skógræktarsvæðisins hér skammt
innan við byggöina, en þar er nú
komin upp mjög skemmtileg úti-
vistaraðstaða, sem bæjarbúar not-
færa sér í síauknum mæli.
Hafnarframkvæmdir hafa verið
æði drjúgar í ár eins og jafnan
áður, enda er Akraneshöfn ein
stærsta flutningahöfn landsins og
hefur raunar verið um langt ára-
bil. í ár hefur töluverðu fjármagni
verið varið til styrkingar aðal-
hafnargarðs, en sú framkvæmd
lætur þó lítið yfir sér, því hún er
undir sjávarmáli. Öllu áþreifan-
legra verk var hins vegar unnið í
Lambhúsasundi, en þar var lögð
þekja á viðlegukant, sem þjóna á
þeim öfluga skipasmíðaiðnaði,
sem verið hefur einn af máttar-
stólpum atvinnulífsins hér.
Svo má ekki gleyma áhugaverðu
verkefni, sem við unnum að í vor í
samvinnu við áhugaaðila um sér-
styrkta steypu, en það var gerð
flotbryggju fyrir smábáta, sem út-
færð var af Verkfræði- og teikni-
stofunni sf. hér á Akranesi. Þessar
bryggjur voru settar upp nú í
sumarbyrjun, og hafa þær reynst
sérstaklega vel, það sem af er.
Sýnist mér hér komin býsna
skemmtileg og hagkvæm lausn á
viðlegu smábáta, en er víða mjög
bágborin."
Hvaða framkvæmdir aðrar hafa
verið í gangi?
„Fyrir tilstuðlan og á vegum
dvalarheimilisins Höfða sem er
sameign Akraneskaupstaðar og
hreppanna sunnan Skarðsheiðar,
hófst í fyrrasumar bygging sjálfs-
eignaríbúða fyrir aldraða, og var
nú í haust flutt inn í tíu slikar. Þá
um leið hófust framkvæmdir við 2.
áfanga, sem í eru einnig tíu hús,
og eru þau öll seld. Mikill áhugi
hefur verið á þessum húsum, enda
hefur verð þeirra verið afar hag-
stætt og aðstaða öll hin ákjósan-
legasta. Með byggingu þessara
húsa gefst íbúum þeirra kostur á
að nýta þá þjónustu, sem dvalar-
heimilið býður upp á: Margs konar
félagsstarf, endurhæfing, iðju-
þjálfun, þrif, þvott og fæði, ef svo
ber undir.
Að undanförnu hefur verið unn-
ið að undirbúningi 2. áfanga dval-
Ingimundur Sigurpálsson
arheimilisins, en í honum er m.a.
gert ráð fyrir eldhúsi og sameig-
inlegum matsal. Er nú beðið eftir
fjárveitingu í þetta verkefni, m.a.
úr framkvæmdasjóði aldraðra, en
mjög aðkallandi er að fram-
kvæmdir hefjist sem fyrst, ef
takst á að veita vistmönnum dval-
arheimilisins og íbúðum raðhúsa-
hverfis aldraðra viðunandi þjón-
ustu.
í kjölfar sjávargangsins mikla,
sem varð hér 5. janúar sl., og olli
verulegu tjóni, var veitt myndar-
leg fjárveiting úr ríkissjóði til
landbrots- og flóðavarna á hættu-
mestu svæðunum og er sú fram-
kvæmd komin vel á veg. Þessi
framkvæmd er á vegum Hafna-
málastofnunar ríkisins, en Verk-
fræði- og teiknistofan sf. hefur
haft aðalumsjón með verkinu. Við
höfum lagt verulega áherslu á að
verki þessu verði lokið nú fyrir
áramót, svo komast megi hjá enn
frekari tjóni, en fjárveiting sú sem
veitt var í ár fer langt með að
hrökkva fyrir framkvæmdum við
flóðavarnir á þeim svæðum, þar
sem tjón varð tilfinnanlegast.
Fyrir utan þær framkvæmdir
sem ég hef nú nefnt hefur töluvert
verið unnið á vegum einstaklinga
og fyrirtækja. Hér eru nú í smíð-
um um 70 íbúðir í einbýlis-, rað-
og fjölbýlishúsum og 8 iðnaðar-
hús, þar á meðal svonefndir iðn-
garðar, sem sjö framleiðslu- og
þjónustufyrirtæki hafa tekið sig
saman um að byggja."
Hvernig hefur atvinnuástand
verið á Akranesi?
„Atvinnuástand hefur verið gott
á Akranesi undanfarin ár, en í
fyrra fór að bera töluvert á at-
vinnuleysi, og var svo lengi fram
eftir vetri. í vor var útlitið afar
dökkt í sjávarútvegi og þjónustu-
greinum tengdum honum, en nú
hafa vonir okkar glæðst á ný, eftir
Sólbaðsstofur og húðkrabbamein
— eftir Halldóru L.
Helgadóttur
Fyrirsagnir á baksíðu Morgun-
blaðsins hafa verið aðal umræðu-
efnið hjá fólki sem ég hef hitt síð-
ustu daga vegna starfs míns.
„Böndin berast að sólarlömpum“
stendur stórum stöfum á baksíðu
Morgunblaðsins þ. 11. þ.m. ásamt
stærstu fyrirsögn síðunnar „aukn-
ing húðkrabbameins meiri hjá
körlum". Fram kemur í greininni
að þreföld aukning húðkrabba-
meins (sortufrumæxla) hefur orð-
ið hjá körlum en tvöföld aukning
hjá konum og stuðst er við rann-
sóknir frá árinu 1975 til ársins
1982 og sagt að á árinu 1983 hafi
tíðnin verið hin mesta til þessa.
Ekki voru gefnar upp tölur um
fjölda tilfella í áðurnefndri frétt
og væri fróðlegt að þær yrðu birt-
ar.
Mér finnst mikið ósamræmi
koma fram í þessu sambandi og vil
ég fyrst nefna að konur byrjuðu
fyrr en karlar að sækja ljósa-
lampa og hafa stundað ljós á mín-
um stofum í miklum meirihluta.
Samkvæmt lauslegri samantekt
frá janúar 1983 stunduðu það ár
um 8,5 sinnum fleiri konur ljósa-
böð hjá mér, og það sem af er
þessu ári um 5,5 sinnum fleiri kon-
ur. Að sjálfsögðu eru þessi hlutföll
mismunandi eftir sólbaðsstofum.
Ég hef haft samband við 12 stofur
og virðast þeirra tölur svipaðar,
en vænta má nákvæmari samant-
ektar síðar.
Hvers vegna beinast böndin þá
að ljósaböðum sem aðalskaðvald-
inum þegar karlar, sem stunda
i Ijósaböð mikið minna, fá húð-
krabba í þriðjungi fleiri tilfella en
konur og byrjuðu seinna að stunda
ljósaböð? Mörgum hættir til að
gleyma hve stutt saga sólar-
lampanna er hér á landi í núver-
andi mynd og vil ég því rekja sögu
þeirra í sem stystu máli. Þá á ég
ekki við litlu háfjallasólarlamp-
ana sem hafa verið til í tugi ára á
mörgum heimilum og ljósin sem
þeir „ræfilslegustu" voru sendir í
barnaskóla til að fá D-vítamín í
kroppinn.
Fyrstu sólarlamparnir sem eru
til umræðu núna komu á markað-
inn hér heima í kringum 1980 og
voru í fyrstu ekki samlokur heldur
einfaldur bekkur og kostaði þá um
tíma 35.000.- að fara í 10 tíma í
ljós. Var þetta hinn mesti lúxus og
„Áður en meiri áróðri
gegn sólarlömpum verð-
ur slegið upp í feitum
fyrirsögnum í dagblöð-
um óska ég eindregið
eftir því að könnun
verði gerð á húðkrabba-
tilfellum.“
ekki á færi nema þeirra sem
mesta peninga höfðu handa á milli
eða vildu leggja allt í sölurnar
fyrir útlitið og hafa konur þar rið-
ið á vaðið. Einnig ber þess að geta
að snyrtistofurnar byrjuðu fyrstar
og konur eru í meirihluta við-
skiptavinir þeirra.
Jókst fjöldi sólarlampa hægt í
fyrstu og tel ég að það sé fyrst árið
1982 sem hægt er að tala um að
sólarlampanotkunin sé orðin
nokkuð algeng, en ekki i likingu
við notkun lampanna á þessu ári
enda hafa sóibaðsstofur sprottið
upp á hverju götuhorni og held ég
persónulega að bekkjafjöldi hafi
aukist um helming ef ekki meira á
þessu ári og verðið er ekki nema
brot af því sem í fyrstu var að
verðgildi.
Það sem ég vil koma á framfæri
með þessari grein er einfaldlega
að á tímabilinu 1975—1982, sem
þessar rannsóknir miðast við í
fyrrnefndri grein, voru karlmenn
sáralítð búnir að fara í ljósaböð.
Ein önnur ástæða fyrir því var að
stofurnar sem tóku á móti karl-
mönnum voru færri og oft aðeins
tímabundið daglega sem karlmenn
gátu sótt ljós vegna aðstöðuleysis
á stofunum.
Skv. frétt þessari í Morgunblað-
inu sl. sunnudag ættu þessar tölur
að vera á hinn veginn til að trúlegt
gæti verið að hægt sé að skella
skuldinni á ljósalampana. Ég er
ekki í þeirri aðstöðu að dæma í
þessu máli en bið viðkomandi að-
ila að leita sannleikans áður en
feitum fyrirsögnum er slegið upp í
blöðum sem fela í sér slíkt ósam-
ræmi. Tek ég undir síðustu orð
Bjarka Magnússonar meinafræð-
ings í fyrrnefndri grein, þar sem
hann telur að hófleg notkun sól-
arlampa ætti ekki að skaða fólk,
enda eru engar sannanir fyrir því
eða nokkuð sem bendir til þess að
sólbekkir hafi valdið þessari aukn-
ingu húðkrabbameins nema síður
sé samanber hærri tíðni hjá körl-
um og verður að leita skýringa á
þessu annað en benda einungis á
sólbekki.
í umræddri grein segir Bjarki
ennfremur að augljóst væri að
ekki hefði orðið nein afgerandi
breyting á veðurfari sem skýrt
gæti þessa miklu aukningu húð-
krabbameins og sólarlandaferðir
gætu ekki verið stór þáttur vegna
þess að menn væru yfirleitt stutt-
an tíma í þeim og hefðu böndin þvi
beinst að sólaríampanotkuninni.
Vil ég gjarnan benda Bjarka á að í
sólarlandaferðum liggur fólk
meira og minna frá morgni til
kvölds eftir því sem húðin þolir og
oft mikið meira en það. Mjög
margir með óhreina húð koma í
ljósaböð að læknisráði og hefur
mér virst það færast sífellt í vöxt
að gefa góðan árangur.
Margir sem þjást af psoriasis
telja sig fá mikla bót í ljósaböðum
þó ekki sé um fulla lækningu að
ræða frekar en ferðir til Svarta
hafsins en mun ódýrari og fram-
kvæmanlegri lausn allt árið.
Vöðvabólgur í öxlum og baki eru
aðalástæða margra sem sækja
ljósabekki og tala mikið um að
þeim líði eins og nýjum manneskj-
um og ekki saki brúni liturinn i
kaupbæti. Einnig er þetta tilvalin
leið til að slappa af i amstri dags-
ins. Flest fólk notar ljósin skyn-