Morgunblaðið - 21.11.1984, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 1984

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, simi 83033. Áskrift-
argjald 300 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 25 kr. eintakið.
Klukkan færð
til baka
Strax daginn eftir að efni
nýgerðra kjarasamninga
var kynnt kom það fram í yfir-
lýsingum almennra launþega
meðal annars í viðtölum við þá
hér í Morgunblaðinu, að þeir
litu þannig á að kaupmáttur
væri ekki tryggður þótt krón-
unum fjölgaði í launaumslag-
inu. Nú hefur sannast að þessi
skoðun var rétt, enda byggðist
hún á langri og dýrkeyptri
reynslu á verðbólguáratugnum.
Með því að fella gengið um 12%
hefur klukkan verið færð til
baka.
Þegar gengisfellingin er met-
in er nauðsynlegt að líta á þær
yfirlýsingar sem henni fylgdu. í
samtali við Morgunblaðið sagði
dr. Jóhannes Nordal, seðla-
bankastjóri: „Þetta er minnsta
gengisbreyting, sem hægt var
að komast af með til að endur-
heimta þá stöðu, sem atvinnu-
vegirnir höfðu fyrir hækkun
launakostnaðar nú í haust." Og
í fréttatilkynningu Seðlabank-
ans segir: „Þeirri gengisbreyt-
ingu, sem nú hefur verið ákveð-
in, er eingöngu ætlað að endur-
reisa þau rekstrarskilyrði, sem
atvinnuvegunum voru búin
fyrir launahækkanirnar." í hin-
um tilvitnuðu orðum felst, að
með gengislækkuninni er ekki
tekið á þeim vanda sem við
sjávarútveginum blasti fyrir
kjarasamningana og enn er
óleystur. Þar eru ekki öll kurl
komin til grafar enn, samning-
ar við sjómenn eru lausir og
uppi kröfur um 100% launa-
hækkun hjá þeim.
Með nýgerðum kjarasamn-
ingum var ríkisstjórnin ekki
svipt neinum af þeim hag-
stjórnartækjum sem hún hefur
á valdi sínu. Það lá fyrir áður
en til samninganna var gengið
að yrði farið út fyrir þau mörk
sem atvinnufyrirtækin þyldu
væri um tvo kosti að ræða, at-
vinnuleysi eða gengisfellingu.
Seinni kosturinn hefur verið
valinn án þess þó að vandi sjáv-
arútvegsins hafi verið leystur.
Þá Iiggur ekki heldur enn fyrir
hvernig gripið verður á ríkis-
fjármálunum. Fjárlaga-
frumvarpið sem lagt var fram
10. október síðastliðinn hefur
ekki enn verið kynnt á Alþingi,
fjárlagaræðunni var frestað.
Þangað til að hún eða stefnu-
ræða forsætisráðherra hefur
verið flutt liggja frekari áform
ríkisstjórnarinnar í efna-
hagsmálum ekki fyrir eða þau
markmið sem hún setur sér í
þeim efnum á næsta ári.
Ljóst er að ríkisstjórnin mun
eiga fullt í fangi með að halda
sjó í efnahagsmálum á næstu
vikum og mánuðum. Hættan er
sú að hún sé nú komin inn á
svipaða braut og allar stjórnir
undanfarin ár. Tíminn fer í það
eitt að verjast áföllum. Þessi
þróun getur ekki verið neinum
fagnaðarefni, þótt úrræðalaus
stjórnarandstaða láti eins og
stund mikilla sigra sé að nálg-
ast.
Vandi
kennara
Kennarar hvaðanæva af
landinu láta i ljós álit sitt
á síðum Morgunblaðsins í gær
og svara spurningum um kjör
sín og stöðu. Lesandinn sér það
í hendi, að kennarar telja sig
síður en svo standa betur að
vígi eftir nýgerða kjarsamn-
inga BSRB. Fram kemur að
þeir hyggja margir á frekari
aðgerðir eins og fjöldauppsagn-
ir til að treysta stöðu sína.
Hér er um vandmeðfarið mál
að ræða, sem alls ekki hefur
verið skilgreint til neinnar hlít-
ar. Auðvitað er það hagsmuna-
mál allrar þjóðarinnar en ekki
kennara einna að hæft fólk ráð-
ist til og starfi við kennslu. Um
þá staðreynd þarf ekki að ræða.
Björn Ulfar Sigurðsson lærði
húsgagnasmíði en kennir nú
handmennt í Hagaskólanum í
Reykjavík. Hann sagði meðal
annars: „Fyrir sautján árum
var betra að vera kennari en
húsgagnasmiður. Nú hefur
dæmið snúist við ...“ Hér er
komið að kjarna málsins. Sam-
anburður kennara og raunar
annarra opinberra starfs-
manna við kjör fólks á hinum
almenna vinnumarkaði veldur
hvað mestri reiði. Hvaða skýr-
ing er á því að opinberir
starfsmenn hafa dregist jafn
mikið aftur úr og raun ber
vitni? Ekki er því um að kenna
að þeir hafi ekki verkfallsrétt.
Þeir höfðu hann hins vegar
ekki fyrir sautján árum. Á því
árabili sem hér um ræðir hafa
þeir stjórnmálaflokkar verið
lengst við völd sem segjast
standa vörð um allt á vegum
ríkisins í nafni vinstrimennsku.
Á þessum árum hefur opinber-
um starfsmönnum einnig fjölg-
að mikið, ekki síst kennurum.
Fjöldauppsagnir kennara eru
neyðarúrræði sem engu bjarg-
ar. Hitt er brýnna að af hálfu
stjórnvalda og kennara veljist
hæfir menn til þess að grand-
skoða af sanngirni og yfirsýn
hvernig leystur verði vandi
kennara og þar með þjóðarinn-
ar allrar í skólamálum.
Konur verða að sækja
sinn hlut sjálfar
— Spjallað við Aðalheiði Bjarnfreðs-
dóttur í tilefni af ASÍ-þingi sem hefst
eftir helgina
ÞING Alþýðusambands íslands hefst hinn 26. nóvember næstkomandi og
munu yfir fimm hundruð fuiltrúar sækja þingiö víðsvegar að af landinu. I
þeirra hópi er Aðaiheiður Bjarnfreðsdóttir, formaður Starfsmannafélagsins
Sóknar, en Aðalheiður á einnig sæti í miðstjórn Alþýðusambands íslands. í
tilefni af þinginu hafði Morgunblaðið samband við Aðalheiði og lagði fyrir
hana nokkrar spurningar um stöðu og stefnu ASÍ, og þá einkum með tilliti til
stöðu kvenna innan verkalýðshreyfingarinnar.
„Það hefur sýnt sig, að konur eitthvert náttúrulögmál. Það hlýt-
verða að sækja sinn hlut sjálfar,"
sagði Aðalheiður, er þessi mál bar
á góma. „Það hefur talsvert verið
um það rætt að undanförnu, hvað
hlutur kvenna hefur verið lítill í
stjórn heildarsamtaka verkalýðs-
félaganna innan ASÍ. 1 þessu sam-
bandi má minna á, að í miðstjórn
ASÍ sitja nú aðeins tvær konur.
Þetta er auðvitað óviðunandi að
mínum dómi. Mér finnst það vera
sjálfsagt réttlætismál, að konur
eigi fulltrúa í hlutfalli við fjölda
þeirra í sambandinu, en konur eru
nú um 40% af heildarfjölda með-
lima í ASÍ.“
En hver er ástæðan fyrir þessu
misræmi?
„Það eru margar samvirkandi
ástæður fyrir þessu misræmi. Ein
er sú, að formenn iandssamband-
anna eru allir karlmenn, jafnvel
þótt í sumum tilfellum sé meiri-
hluti aðildarfélaga konur. Síðan er
það orðin eins konar hefð að for-
mennirnir séu I miðstjórn og þar
af leiðandi fara þessir karlmenn
sjálfkrafa í miðstjórnina. Ég er
engin kerfiskerling og get því ekki
séð að þessi hefð þurfi endilega að
vera föst og óhögguð eins og
ur að vera hægt að finna ýmsar
leiðir til að tryggja áhrif for-
manna landssambandanna á
stjórn samtakanna, án þess að
þeir þurfi endilega að vera í mið-
stjórn.
Fjölgun í miðstjórn komi
konum til góða
„Hitt er svo annað mál, að á
meðan þessi hefð er fyrir hendi,
finnst mér eðlilegt að allir for-
menn landssambandanna sitji í
miðstjórn, en eins og nú er eru
tveir þeirra utan stjórnar. Og það
er auðvitað óréttlæti gagnvart fé-
lagsmönnum viðkomandi lands-
sambanda," sagði Aðalheiður
ennfremur. „Til að lagfæra þetta
mætti fjölga fulltrúum í miðstjórn
og með því mætti jafnframt skapa
möguleika til að taka fleiri konur
þar inn. Með þessu er ég ekki að
íýsa vantrausti á þá sem sitja
fyrir í miðstjórninni. Þvert á móti,
því þetta eru allt mætir menn,
sem þar sitja. Mér finnst bara
sjálfsagt réttlætismál, að úr þvi
að þessi hefð er svona rík, að
formenn landssambanda séu nán-
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir formað-
ur starfsmannafélagsins Sóknar og
stjórnarmaður í miðstjórn ASÍ.
ast sjálfskipaðir í miðstjórn, að þá
sé eðlilegt að þeir sitji þar allir,
enda ætti að vera tiltölulega auð-
velt að breyta reglunum til að lag-
færa þetta misræmi. Sú leið sem
ég sé, er að fjölga fulltrúum í mið-
stjórn og um leið að sú fjölgun
komi konum til góða.“
Þú talar um að fjölga konum í
miðstjórn ASÍ. En getur ekki ver-
ið að þáttur þeirra sé svona rýr
vegna þess að þær sækjast ekki
sjálfar eftir aðild að stjórn sam-
takanna og ennfremur að í þeirra
hópi hafi ekki komið fram nægi-
lega margar frambærilegar konur
Jakinn setur svip á borgina. Frá víglsu kranans á laugardag.
Morgunblaðið/ÓI.K.Mag.
Jaki, gámakrani Eimskips í Sundahöfn, vígðun
„Eðlilegt framhald upp-
byggingar í Sundahöfnu
Kraninn kostaði 74 milljónir
HINN nýi gámakrani Eimskips I
Sundahöfn var vígður á laugardag
við hátíðlega athöfn í Sundahöfn og
honum gefið nafnið Jaki, eins og
fram kom í Mbl. á sunnudag. Við
athöfnina flutti Halldór H. Jónsson,
stjórnarformaður Eimskips, ávarp
en Sveinn Jónsson, sem er einn af
elstu starfsmönnum Eimskips í
Sundahöfn, vígði kranann og gaf
honum nafn. Viðstaddir voru flestir
starfsmenn Eimskips í Sundahöfn
auk ýmissa annarra gesta. Kraninn
kostaði um 74 milljónir kr.
I frétt frá Eimskip f tilefni
vígslu kranans segir m.a. um
þróun flutninga og tækni við lest-
un og losun flutningaskipa: „Á
sjöunda áratugnum urðu kafla-
skipti í sögu flutningamála í
heiminum. Skip höfðu sífellt farið
stækkandi, en aðferðir við lestun
og losun þeirra höfðu ekki breyst í
langan tíma. Skipin voru þvf sum
hver lengur við hafnarbakkann en
á sjó og kostnaður vegna þess var
um tíma rúmlega 60% af heildar-
flutningskostnaði. Fjárfestingar í
nýjum, fullkomnari og hagkvæm-
ari skipum var þvf ekki nóg til
þess að hagræðingin skilaði sér
sem skyldi í lægri flutningskostn-
aði — meira þurfti að koma til.
Með endurskipulagningu og ein-
földun flutninga, stærri flutnings-
einingum og tilkomu flutnings-
bretta náðist strax mikil hagræð-
ing í lestun, losun og nýtingu skip-
anna. í kjölfarið fylgdi gámurinn,
sem í raun má lýsa sem litlu
sjálfstæðu vöruhúsi, og um leið
breyttust öll vinnubrögð við flutn-
inga verulega. Gámurinn er hlað-
inn áður en skip koma að bryggju