Morgunblaðið - 21.11.1984, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 1984
51
Ekkert uppboð á
stóðhestastöðinni
— óskað eftir tilboðum í tvo fyrrverandi stóðhesta
betri úr stóru klaki en litlu.
2. Við ráðum engu um afdrif seið-
anna, af því að við ráðum ekki
hitastigi né átumagni. Það get-
ur verið vitlausara að vernda
seiðakökk í innfjörðum en að
grisja hann.
3. Við vitum ekki um áhrif eins
fiskárgangs á annan. Það getur
verið við þyrftum að veiða mik-
ið úr einum árgangi, til dæmis
núna, og 4—5 ára árgöngum, til
að vernda yngri árganga eða
bæta uppeldisskilyrði þeirra.
4. Við vitum ekki hvort við eigum
að stefna að stórum stofni full-
orðins fisks, af því að við vitum
ekki hvað hann étur mikið und-
an sér og ekki heldur hvernig
þessi ætisfreki fiskur, sem
hættur er að vaxa en étur
óhemju, leikur ætisslóðina fyrir
yngra fisk. Við höfum að vísu
söguna, en viljum ekki taka
mark á henni að óhemjuafla við
Suðurland i nokkur ár fylgir
ævinlega ördeyða næstu ár.
5. Við þekkjum ekki áhrif skyldra
stofna á þorskstofninn í sam-
keppni um æti.
6. Við þekkjum ekki áhrif ýmissa
skepna sem sækja í þorskinn,
fugls í seiði, sels í ungfisk og
hvals í átu.
Samantekið: Við hvorki þekkj-
um né ráðum nokkru um lífsskil-
yrði í sjávarhögunum, strauma,
hitastig, átumagn, víxláhrif innan
stofnsins sjálfs né áhrif annarra
stofna á hann sem keppa við hann
um æti og þeirra skepna sem
sækja í átu, seiði og ungfisk.
Hvernig má það vera að menn
með gróinni fiskveiðiþjóð skuli,
vitandi um þekkingarleysi fiski-
fræðinga og með 15 ára reynslu af
uppeldistilraunum þeirra og spám
um framvinduna, japla eins og
róbottar á þessu sama: Fiskifræð-
ingar segja það...
Kemst það alls ekki inn í haus-
inn á mönnum að fiskifræðingar
okkar eru að taka sér vald langt
umfram þekkingu sína og þeir eru
orðnir svo haldnir af valdasýkinni,
að þeir eru að miklu hættir að
stunda fiskifræði, meirihluta þeir-
ra liggur orðið í stjórnunar-
braskinu, reiknandi með líkinda-
reikningi, hvað.veiða megi, svo að
þeir geti alið upp stofn, og þeir líta
ekki á það, að þeir séu að hafa af
þjóðinni hundrað þúsund tonna
afla og þó oft meira árlega.
Það er rétt að renna aðeins yfir
það, hver útkoman verður, ef við
höldum áfram að láta hafrann-
sókn leika sér með fiskveiðarnar
og menn eins og þennan horn-
firzka ungling í sjávarútvegsráðu-
neytinu.
Hafrannsóknar-
sveiflur og náttúru-
legar sveiflur
Hafrannsóknarsveiflurnar í
þorskveiðunum hafa reynzt meiri
en náttúrulegu sveiflurnar fyrrum
(að ekki sé talað um loðnusveifl-
una frægu).
Það vill ekki ganga inn í menn,
svo fastir eru þeir í „Fiskifræð-
ingar segja“, að á 20 ára stjórn-
leysistímabili, það er á árunum
1950—70, var jafnaðarþorskaflinn
438 þúsund tonn á ári af íslands-
miðum, en undir 15 ára stjórn
Hafrannsóknar og sjávarútvegs-
ráðuneytisins (skip bundin, svæði
takmörkuð, skrapdagar, kvóti)
hafa bæði sveiflurnar orðið stærri
og jafnaðaraflinn minni. Það eru
engin dæmi um aflahrap úr 469
þúsund tonnum í 200 þúsund tonn
á fyrra tímabilinu, og jafnaðarafl-
inn á stjórnunartímabilinu
1971—85 er 358 þúsund tonn á
móti 438 þúsund á því fyrra, sem
áður segir.
Hvernig lyktar þessu, ef við
höldum áfram að láta Hafrann-
sókn stjórna og verðum óheppnir
með sjávarútvegsráðherra.
Undir Hafrannsókn verður afl-
inn trúlega næstu ár, hvað lengi
veit enginn, 200—300 þúsund tonn,
þá gerist það að þeir leyfa 500 þús-
und tonna afla.
Áður hefur verið rakið, hvernig
þegar er komið fyrir fiskimanna-
stéttina og er þá þvi við að bæta
um ástandið eins og það er, að
fiskifloti okkar er að verða of
gamall og fiskvinnslufólk farið að
flytja úr sjávarplássum.
Eftir nokkur ár til viðbótar
þeim 15, sem liðin eru undir stjórn
Hafrannsóknar og ráðuneytisins,
en hvorttveggja fer versnandi,
hefðum við ekki skip, ekki fiski-
menn eða fiskvinnslufólk til að
nýta okkur fiskinn á miðunum, ef
leyft væri að afla hans, og auk
þessa búnir að tapa öllum okkar
mörkuðum. Það er ekki hægt að
halda mörkuðum til lengdar eins
og afli er látinn sveiflast nú.
Staðreyndirnar, sem fyrir
liggja, eru þessar: „Ef við stjórn-
um fiskveiðunum svo, að fiskiflot-
inn úreltist, fiskimennirnir flýja í
land og fiskvinnslufólkið flýr úr
sjávarplássunum, náum við fisk-
veiðunum aldrei upp aftur.
Hvað svo sem líður stundar-
vandamálunum, verðbólgu, vaxta-
stefnu, olíuverði, þá megum við
aldrei láta það henda okkur að
hrekja það fólk úr atvinnuvegin-
um, sem alizt hefur upp við hann.
Við fáum þá aldrei fólk í hann aft-
ur. Fiskveiðar okkar og fisk-
vinnsla eru hvort tveggja svo erfið
atvinna, að nútimafólk, sem ekki
er uppalið við hana og þjálfað í
henni frá barnæsku, fæst ekki til
að róa eða vinna i fiski, það svelti
heldur. Um langa framtíð enn
verðum við fslendingar að treysta
á fiskveiðarnar sem aðalgjaldeyr-
isöflunaratvinnuveginn, draumar
okkar um annað kunna að uppfyl-
last eftir þrjár kynslóðir en ekki á
næstunni. Það er ekki óskemmti-
legt að hugsa sér, að „íslenzkur
hugbúnaður", „íslenzkur lífefna-
iðnaður“ eða annar íslenzkur iðn-
aður geti orðið þjóðinni það sem
fiskveiðar eru nú, en það verður
ekki með þeirri kynslóð, sem nú
lifir í landinu, og ekki þeirri
næstu.
Frjáls sókn
byggð á hagnaði
Við sitjum einir hér að sókninni
á íslandsmiðum, við þurfum því
ekki að óttast að hingað sæki skip
þeirra þjóða, sem gera út með rík-
isstyrk. Við getum því gefið sókn
okkar frjálsa byggða á hagnaði.
Sóknin takmarkast þá af sjálfu
sér við það sem stofninn þolir. Það
yrði hver einasti útgerðarmaður
löngu kominn á hausinn áður en
svo nærri væri gengið stofninum,
að hann væri í hættu, ófær um að
endurnýja sig. Það er áreiðanlega
þjóðinni langfarsælast að stunduð
sé, það sem á enskunni kallast
„commercial fishing“, sem merkir
nánast að hagnaður stjórni sókn-
inni. Það tryggir jafnastan afla,
heldur vönu fólki í atvinnuvegin-
um og tryggir að við höldum
mörkuðum, sóknin eykst þá, ef vel
árar en dregst saman í slæmum
árum, þeir halda velli í útgerð,
veiðum og vinnslu, sem bezt
standa sig og þannig haldast
afköstin uppi og jafnframt fisk-
gæðin, skipin vel mönnuð og kaup-
andinn borgar vel fyrir góðan fisk
en ekkert fyrir slæman, annars er
hann farinn um koll.
Við erum á valdi náttúrulegra
sveiflna í fiskveiðunum, annað er
óskhyggja.
Nú, eftir 200 þúsund tonna
skammtinn, á enginn maður með
einhverri virðingu fyrir eigin
skynsemi að taka sér í munn oftar:
„Fiskifræðingar segja það... “
Þetta gengur ekki lengur að
binda skipin, nýta ekki miðin og
hrópa: „Aflaleysi."
Frjáls sókn og frjáls fiskverzlun
eru frumskilyrði sem ekki á að
hrófla við, þegar glimt er við ýms-
ar uppákomur eins og verðbólgu,
vaxtastefnu og olíuverðshækkan-
ir.
fslenzkar fiskveiðar þrffast ekki
nema við frelsi til sóknar. Rétt er
því að setja 400 þúsund tonna
aflatakmark, sem við höfum
reynslu fyrir að miðin þola við
frjálsa sókn og láta síðan veiðarn-
ar afskiptalausar, og kaupandinn
borgar vel fyrir góðan fisk en tek-
ur ekki slæman fisk.
Áageir Jakobsson er rithöfundur.
Ekki verður haldið uppboð á stóð-
bestastöð íslands að þessu sinni
eins og venja hefur verið á hverju
hausti frá því stöðin tók til starfa. í
samtali við Þorkel Bjarnason
hrossaræktarráðunaut kom fram að
aðeins tveir folar í eigu stöðvarinnar
voru geltir í ár og þótti ekki taka því
að vera að halda uppboð á tveimur
hestum, auk þess sem þessir hestar
eru nokkuð þekktir af sýningum.
Einnig kom fram hjá Þorkatli að í
stað uppboðs væri óskað eftir tilboð-
um í hestana og þyrftu þau að vera
skrifleg. Sagði Þorkell að tilboðin
þyrftu að berast fyrir næstu mánaða-
mót og áskildi hann sér rétt til að
taka hvaða tilboði sem er eða hafna
öllum.
Þeir hestar sem .hér um ræðir
eru Ýmir 951 frá Ystabæli og
Hólmi 959 frá Stykkishólmi. Báðir
voru þeir sýndir á síðasta Lands-
móti og hlaut Ýmir þar fyrstu
verðlaun, einkunn 8.07, en Hólmi
hlaut önnur verðlaun enda aðeins
fjögurra vetra þá. Ýmir er undan
Blesa 577 frá Núpakoti sem stóð
efstur stóðhesta með afkvæmum á
Landsmótinu ’74 og ösku frá
Ystabæli. Hólmi er aftur undan
Hlyn 910 frá Hvanneyri sem hlaut
fyrstu verðlaun fyrir afkvæmi á
Fjórðungsmótinu á Kaldármelum
í sumar og Þotu 3201 frá Innra-
Leiti sem hlaut heiðursverðlaun
fyrir afkvæmi á Kaldármelum
1980.
Það vekur nokkra athygli að
þessir hestar skulu geltir, sér-
staklega Ýmir, sem hlotið hefur
fyrstu verðlaun og var Þorkell
spurður um ástæður þess.
„Aðalástæðan er sú að ekki virt-
ist vera áhugi fyrir þeim, það hef-
ur ekki tekist að skapa stemmn-
Almenna bókafélagið:
Bók um íslenzk
efnahagsmál
ÚT ER komin á vegum Almenna
bókafélagsins bók um íslensk efna-
hagsmál undir nafninu íslensk hag-
lýsing. Er hér um að ræða 12 ritgerðir
eftir íslenska hagfræðinga um mis-
munandi þætti í þjóðarbúskapnum, en
ritstjóri og umsjónarmaður verksins
er Þórður Friðjónsson hagfræðingur.
Höfundar ritgerðanna eru þessir:
Ásmundur Stefánsson, Björn
Matthíasson, Bolli Þór Bollason,
Eiríkur Guðnason, Guðmundur
Magnússon, Jóhannes Nordal, Jón
Sigurðsson, Jónas H. Haralz, ólaf-
ur Björnsson, Þórður Friðjónsson
og Þráinn Eggertsson.
Auk þess fylgja bókinni Viðauki
I, sem er annáll heildarráðstafana f
efnahagsmálum 1956—1983, og Við-
auki II sem er töfluyfirlit um þróun
nokkurra hagstærða.
I frétt frá AB segir að bókin sé
einkum ætluð til kennslu í íslenskri
haglýsingu við Háskóla íslands, en
ingu í kringum þá. Þeir eru ekki
geltir út af einhverjum sérstökum
áberandi göllum, síður en svo, þeir
virðast einfaldlega ekki vera i
tísku.“
Þá var Þorkell inntur eftir
hvort ástæðan fyrir því að ekki
væru fleiri folar í eigu stöðvarinn-
ar geltir væri batnandi hestakost-
ur og kvað hann ekki endilega svo
vera. Sagði hann það frekar bera
vott um að folum í eigu stöðvar-
innar hafi fækkað og væri ástæða
þess minna ráðstöfunarfé stöðvar-
innar til kaupa á folaefnum. Kvað
Þorkell þetta ekki koma að sök þar
sem mikil áhugi væri meðal ein-
staklinga á að koma folum á stöð-
ina.
ÍSLENSK HAGLYSING
GREINAR UM ISLENSK EFNAHAGSMAL
hver sá sem áhuga hafi á hagfræði
og íslenskum efnahagsmálum geti
haft gagn og ánægju af bókinni,
„enda er í henni að finna sumt af
því besta sem skrifað hefur verið
um þjóðarbúskap íslendinga,“ segir
Þórður Friðjónsson m.a. í formála
fyrir henni.
Bókin er 237 bls. að stærð, gefin
út sem kilja.
Bráðum
koma...
;

y
Nýtt...
Bakkar^og skrínur
til skreytinga
<&>
GL.IT HÖFÐABAKKA9 — SÍMI685411
REYKJAVÍK