Morgunblaðið - 16.08.1987, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. ÁGÚST 1987
meira fé héðan því riðan er nú kom-
iri upp í Skaftafellssýslunum, þaðan
sem mitt fé er. Það er til riðuveiki
í Kanada en þegar hennar verður
vart er allt fé skorið niður á þeim
bæ. Fé gengur ekki saman þar úti
milli bæja, heldur er fé frá hveijum
og einum bæ í sérstökum beitar-
girðingum. Þetta verður til þess að
riðan breiðist síður út.
Það er offramleiðsla í kanadísk-
um landbúnaði ekki síður en hér,
en ein af fáum búgreinum sem enn
er rúm til að vaxa í er sauðfjárrækt-
in. Menn geta lifað sæmilegasta lífi
í Kanada af því að hafa fjögur
hundruð fjár. Lambakjöt er að verða
æ vinsælla, mest af heilsufarsá-
stæðum. Það þykir ekki eins
hættulegt með tilliti til hjartasjúk-
dóma og nautakjöt og svo hitt að
Kynblendingur af íslenskum stofni og Columbíastofni
heldur má hún vera þófin Það má
alls ekki vera í henni skán né
mygla, sem kemur ef hún blotnar
og er pökkuð blaut, þá myglar hún
og verður ónýt. Séu slíkir gallar á
ullinni þá er ekki hægt að bjóða
hana fólki sem þvær ullina í eld-
húsvaskinum hjá sér áður en það
fer að spinna. Þessir gallar sem ég
hef talið upp eru allt meðferðargall-
ar. Til þess að fá góða handspunna
ull er hreinlæti númer eitt, hún
verður öll að vera spunahæf og vel
kynja er þar ekki hagstætt en hins
vegar hef ég hugleitt að fara út í
sauðarækt vegna ullarinnar og þá
kemur þetta ekki að sök. Ég hef
engan áhuga á að selja fé til undan-
eldis og því síðar að slátra íslenska
fénu. Hægt er að fá meiri ull og
betri af sauðum og ekki þarf að
ala þá eins vel og lambæmar. Ég
verð þó að gæta þess að losa mig
ekki við of marga hrúta til þess að
féð verði ekki of skylt. Ég geri ráð
fyrir að erfítt yrði fyrir mig að fá
ekki er eins mikið af fúkkalyfjum
og hormónum í því einsog í fugla
og nautakjöti, hins vegar er lamba-
kjötið dýrt kjöt þar ytra. íslenskt
fé er sérstakt að því leyti að það
hefur allt verið ræktað inn í það,
bæði gott og mikið kjöt, góð ull og
mjólk og það er ekki mjög kröfu-
hart á fóður miðað við annað fé.
Ég bíð bara eftir að fá nógu margt
íslenskt fé, þá ætla ég að velja úr
því á sýningar og keppa.
Astandið innan
kanadísks landbúnaðar
slæmt
Ástandið innan kanadísks land-
búnaðar hefur verið slæmt undan-
farið. Duglegir bændur voru á
sínum tíma hvattir til að taka lán
og auka framleiðsluna. Svo hrundi
markaðurinn og fjöldi manns „fór
á hausinn", í kjölfar þess hafa
margir hörmulegir atburðir gerst,
jarðimar sem stóðu undir lánunum
urðu einskis virði, bú og bústofnar
voru boðin upp og bændur gripu
.til örþrifaráða og sumir jafnvel fyr-
irfóru sér. Þróunin virðist nú vera
sú að fjöldskyldubúin eru óðum að
hverfa en stór verksmiðjubú að taka
við, þar sem menn vinna vaktavinnu
eins og á hveijum öðrum vinnustað
og fer svo heim á þegar vinnu lýk-
ur. Litlu búin sem eiga framtíð fyrir
sér eru aðallega bú sem höfða til
sérmarkaða, eru t.d. með lífrænt
ræktað grænmeti og þess háttar,
og svo bú þar sem búskapurinn er
rekinn sem aukabúgrein en önnur
fyrirvinna er fyrir hendi líka, líkt
og er hjá okkur hjónunum. Maður-
inn minn kennir við háskóla á
vetuma en er við búskapinn á sumr-
in, við lifum að mestu á hans
launum. Mér líst þó svo að hægt
kynni að vera að fá töluverðan pen-
ing fyrir ullarsölu. Það má einnig
geta þess að ég hef svolítið gert
af því að skrifa greinar um íslenskt
sauðfé og ullarvinnu.
Hvað snertir ullarframleiðslu á
íslandi þá held ég að meðferð ullar
hafi hrakað af því að íslendingar
spinna ekki lengur sjálfir. Það ætti
að sjá til þess að hver og einn ullar-
framleiðandi á íslandi gæti keypt
rokk með góðum kjömm og spunn-
ið sjálfur. Það væri ugglaust hægt
að gera góð kaup í rokkum ef sam-
einast væri um stóra pöntun til
rokkaverksmiðju. Ég er ekki viss
um að íslenska ullin sé mjög góð
sem verksmiðjuull af því hún er svo
Foreldrar kynblendingsins
miðað við íslenska veðráttu. Frostið
oft mjög hart stundum allt að 40
gráður, en þá er logn og mikið
sólskin. Kandadískur vetrardagur
er dýrðlegur ef maður býr sig vel.
Menn eru þó ekki að sækjast
eftir íslensku ullinni vegna kuld-
anna heldur vegna þess að það er
svo gaman að spinna hana. Hún
býður uppá svo mikla möguleika. I
flestum tilvikum býður ull af útlend-
um kindum varla uppá nema einn
vinnslumöguleika en því er öðruvísi
farið með þá íslensku. Á íslensku
kindinni má segja að séu margar
tegundir af ull á einn skepnu. Hægt
er að vinna togið sér, þelið sér,
blanda þessu saman, maður getur
búið til úr íslenskri ull allt frá ung-
bamafatnaði upp í gólfteppi.
Ég hef undanfarið skoðað sýnis-
hom af íslenskri ull og frá mínu
sjónarmiði tel ég að ekki sé hægt
að selja meira en tíu prósent af
henni á handspunamarkaði. Ég veit
ekki af hveiju ullin er svona eins
og hún er, líklega er meðferð henn-
ar ábótavant. Hefði ég ekki haft
mitt eigið fé myndi ég sennilega
ekki trúa því að hægt væri að selja
íslenska ull á handspunamarkaði,
þrátt fyrir þá vitneskju að íslend-
ingar hafa um aldaraðir spunnið
úr ullinni sinni og gert úr henni
listaverk. Aðstæðumar hér eru
samt slíkar að líklega er erfitt að
fá mjög góða ull af fénu. Einn bóndi
orðaði það svo við mig:„Ef ég greiði
ullina á hveijum degi get ég kannski
fengið svona ull eins og þú ert að
tala um.“
Verst er ef það er mikið moð í
ullinni, reyfin þurfa að vera fallega
rúlluð saman og pökkuð, það mega
hvorki vera óhreinindi í henni né
klippt.
Mér fínnst bændur hér fá æðis-
gengið verð fyrir sína úrvalsull með
öllum þeim niðurgreiðslum sem hér
tíðkast, ég fæ ekki nærri því eins
hátt verð fyrir ullina af Columbíak-
indunum mínum. Ef íslenskir
bændur framleiddu úrvalsull og
seldu hana í pakka beint frá fram-
leiðanda, líkt og Nýsjálendingar
gera, þá ættu þeir að geta fengið
mjög gott verð fyrir hana, þrátt
fyrir háan flutningskostnað. Hafi
íslenskir bændur hins vegar ekki
áhuga á handspunamarkaðinum þá
gefur það mér mikla sérstöðu, því
ég er með íslenskt fé. Þá get ég
verðlagt mína ull mjög hátt.
Sauðarækt gæti borgað
sig
Ég er með 26 ær og 24 hrúta
eins og stendur. Hlutfallið milli
löng og hún er misgróf. Þetta eru
hins vegar mjög góðir eiginleikar
fyrir ull til handspuna. Útlendingar
sem kynnst hafa íslensri ull eru
mjög hrifnir af litum hennar og
ýmsum eiginleikum sem gera hana
eftirsóknarverða og ánægjulega í
vinnslu, hún er svo mjúk og opin,
svo falleg og gefur svo mikla mögu-
leika.“
Festi strax ást á
Kanada
í spjallinu sem ég átti við Stef-
aníu kom fram að hún er fædd og
uppalin í Reykjavík. Gekk í Sam-
vinnuskólann og seinna í Leiklistar-
skóla Leikfélags Reykjavíkur. Fyrri
maður Stefaníu er Sigmundur Óm
Arngrímsson leikari og eiga þau
dóttur, Öldu Helenu, sem nú er
búsett í Toronto í Kanada og fæst
við leiklist. Hún talar íslensku en
það gerir yngri dóttir Stefaníu ekki.
Stefanía gerðist kanadískur ríkis-
borgari fyrir rúmum sjö árum:„Af
því ég bý í Kanada og ætla að gera
það framvegis," eins og hún orðar
það. Stefanía á systur í Kanada sem
býr skammt frá henni og hefur
einnig töluvert samband við íslend-
inga sem eru við nám í Kingstone.
Þegar Stefanía rifjar upp sín
fyrstu kynni af Kanada kemur fram
að hún festi ást á því landi strax
við fyrstu kynni.
„Ég fór þangað fyrst með systur
minni fyrir nær tuttugu árum og
mér líkaði svo vel að þegar ég var
komin aftur til íslands þá hugsaði
ég um það eitt að komast aftur út
til Kanada. Mér fannst ekkert gam-
an að lifa á íslandi. Loks fékk ég
Visu og komst út en hafði þá unn-
ið sem einkaritari hér á meðan ég
beið. Þegar út kom var ég endur-
hæfð sem einkaritari og fékk svo
vinnu sem slíkur. Seinna fékk ég
vinnu sem bókhaldari og við bók-
hald starfaði ég í mörg ár. Ég
reyndi einnig fyrir mér í veitinga-
hússtarfseminni en fann loks mína
„réttu hillu“ þegar ég fór út í bú-
skap og sauðfjárrækt.
Ég hef ánægju af öllu sem lýtur
af sauðljárrækt og tóvinnu og ég
lít á það sem mannbætandi athæfí
að spinna. Þegar ég var bam í sveit
að Þvottá í Alftafirði lék ég mér
oft inni í herbergi þar sem húsmóð-
irin, Þórunn, sat og spann. Ég lék
að völum, hornum og leggjum en
Þórunn sat og spann og söng. Það
er einhver kyrrstæðasta og dásam-
legasta bemskuminning sem ég á.
Friðurinn sem skapaðist við niðinn
af rokknum og vellíðanin í bamssál-
inni eru mér minnisstæð og enn í
dag bý ég að þessum stundum. Sé
hún litla dóttir mín órólég, bregst
ekki að hún róast ef ég sest niður
og spinn. Þá situr hún á gólfinu
hjá mér og leikur sér að plast-
dýmnum sínum, líkt og ég lék mér
áður að völum og leggjum og þá
vona ég í hjarta mína að ég geti
komið þessari tilfínningu sem ég
lýsti áðan, áfram, yfír til hennar
og sem flestra bama.
Texti: Guðrún Guðlaugsdóttir
möguleiki
fyrir alla.
'■"Tsl
MAXI plastskúífur og festiplötur.
Margar stærðir og margir litir.
Hentar verslunum, lagerum, verkstæðum og
heimilum fyrir smáa hluti og stóra.
LANDSSMIÐJAN HF.
Sölvhólsgötu 13 - Reykjavík - Sími 91—20680
Verslun: Ármúla 23.
1 1 targnnW >
Metsölublað á hvetjum degi! 33 U \3