Morgunblaðið - 12.08.1992, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. ÁGÚST 1992
35
Minning:
Guðmundur Þorleifs
son skipsljóri
Með hugheilli þökk minnist ég
frænda míns, Sigurðar ísólfssonar.
Hann er órjúfanlega tengdur bern-
skuminningum mínum. Fyrstu
minningarnar um hann eru þó íitað-
ar því að ég var logandi hrædd við
hann. Hann var kominn í heimsókn
sem oftar með fjölskyldu sína að
Móhúsum og hafði með sér kvik-
myndatökuvél. Nú skyldi taka
myndir af frændfólkinu við leiki og
störf. Það þótti mér alveg voðalegt
tiltæki og reyndi eftir megni að
fela mig, bak við hurðir og glugga-
tjöld og hvar sem hugsast gat. Mér
fannst þessi stóri, mikli frændi allt
í einu ógnvekjandi. Hann hafði bara
gaman_ af og gerði oft gys að þessu
síðar. Ég sættist svo sannarlega við
hann. Jafnan þegar Sigurður kom
í heimsókn að Móhúsum fylgdu
honum hlátur og gleði. Frásagnirn-
ar hans ógleymanlegu, lýsingar á
spaugilegum atvikum og atburðum
og kynlegum kvistum, og eftir-
hermumar. Enginn stóð honum á
sporði í þeim. Allt var það þó
græskulaust og borið upp af mikilli
hlýju. Sigurður var ekki .aðeins fá-
dæma skemmtilegur maður, heldur
líka einstaklega hlýr og elskulegur,
mér fannst ég jafnan vera í miklu
uppáhaldi hjá honum og að enginn
skipti meira máli en ég, og hvað-
eina sem ég hafði fyrir stafni. En
auðvitað var ég ekki ein i heiminum
hans Sigurðar, mér fannst það bara,
og ég er veit að ég er ekkert ein
um það, þannig var hann alltaf, svo
heill og óskiptur. Þegar hann sett-
ist við hljóðfærið varð maður vitni
að þessu einstæða kraftaverki þeg-
ar þessir stóru og sveru fingur
gældu við nóturnar og töfruðu fram
yndislegustu hljóma, lögin pabba
hans, sem voru í sérstöku uppá-
haldi heima, hvort sem það var
„Fjólan" eða „í kvöld þegar ísinn
er úti“ eða „Við komum hér saman
á góðvinafund“ eða „Góður engill“.
Já, ómur þeirra yljar manni enn,
ómur bernskudaga, — en „stundin
er liðin, hún leið svo hratt við ljóð-
hreim og strengjaslátt".
Það er ekki ofsagt að hann Sig-
urður var frábær tónlistarmaður.
Hann hefði áreiðanlega náð langt
hefði hann fengið tækifæri til meira
náms en völ var á hér. hann lék
ekki aðeins á orgelið af mikilli snilli
og færni, heldur líka af svo mikilli
alúð og næmni, að það lyfti hverri
stund og gæddi sérstökum töfrum.
Eftir að við fluttumst hingað í bæ-
inn dreif Sigurður mig í kórinn sinn,
Fríkirkjukórinn, og ég tel það mikla
gæfu að hafa fengið að vera þar
með og njóta þess að vera samvist-
um við hann á helgum stundum,
og því góða fólki sem starfaði með
honum í kórnum. Samstarf þeirra
Sigurðar og séra Þorsteins Björns-
sonar var líka svo einstaklega gott,
borið uppi af gagnkvæmri virðingu
og hlýju þessara músíkölsku öðl-
inga. Já, hún var mörg „veislan“
sem maður naut í Fríkirkjunni. Og
svo átti Sigurður til að bjóða mér
upp á einkakonserta eftir messu,
og þá lék hann hveija perlu orgel-
bókmenntanna eftir aðra, það voru
vinir eins og Cesar Frank og Boeli-
mann, Pachelbel og Zipoli, að
ógleymdum sjálfum Bach, en líka
oft „Páll bróðir" og „pabbi“. Það
var oft farið að rökkva þegar hann
fylgdi mér heim og kom inn í kaffi,
þar var hann sami aufúsugesturinn
og þá var lengi skrafað og mikið
hlegið í eldhúsinu heima á Braga-
götunni og rifjaðar upp sögurnar
frá Stokkseyri og þau Magga Jún.
stríddu hvort öðru.
Já, minningarnar streyma fram
þegar horft er um öxl, minningar
hlýjar, bjartar og ómþýðar. Þegar
Sigurður Isólfsson er allur finnst
mér sem slitnað hafi enn einn þráð-
urinn sem tengir mig æskuheimili
og átthögum. En minningarnar lifa.
Ég lofa Guð fyrir þær og fyrir
allt sem hann gaf mér með Sigurði
ísólfssyni. Ég bið góðan Guð að
blessa Rósu, konu hans, syni og
ástvini alla. Guð huggi þau í sökn-
uði og sorg.
Þá er jarðnesk bresta böndin,
blítt við hjörtu sorgum þjáð
vonin segir: Heilög höndin
hnýtir aftur slitinn þráð.
(H. Hálfd.)
Kristín.
Kveðja frá Úrsmiðafélagi ís-
lands.
Einn af félögum okkar, Sigurður
Guðni ísólfsson, úrsmíðameistari og
orgelleikari, lést að heimili sínu 31.
júlí sl. Með Sigurði er fallinn frá
næstelsti úrsmiður landsins, 84 ára
að aldri.
Sigurður var hið tíunda í röðinni
af tólf börnum hjónanna Þuríðar
Bjarnadóttur og ísólfs Pálssonar
tónskálds og organista á Stokks-
eyri. Hann ólst ekki upp í foreldra-
húsum, heldur tók „ljósa“ hans,
Sigríður Magnúsdóttir, hann í fóst-
ur þriggja mánaða gamlan. Hjá
henni og manni hennar, Guðna
Árnasyni söðlasmið, var Sigurður
alinn upp. Fyrstu árin á Stokkseyri
en síðan í Reykjavík, þar sem hann
átti heima æ síðan.
Bemskuminningar átti Sigurður
fáar frá Stokkseyri enda var hann
aðeins tæpra sjö ára er hann flutti
þaðan. Þó minntist hann allvel
fyrstu „tónleikanna", sem hann
hélt á ævinni. Þá var hann mjög
ungur og feiminn en búinn að fá
brennandi áhuga á að smíða sér
leikföng úr tré. Erfitt var að fá
efniviðinn og þegar hann fór til að
sníkja sér spýtur til smíðanna sagð-
ist hann ekki hafa talað heldur raul-
að. Það varð til þess að smiðimir á
staðnum stilltu honum upp á tóftar-
garð og þar söng hann lag sem
hann hafði lært af föður sínum.
Að launum fyrir „tónleikana" fékk
hann svo spýtur til að smíða og
tálga, ásamt bijóstsykurmola í lóf-
ann. Þannig komu fljótt fram þeir
hæfíleikar sem í drengnum unga
bjuggu. Tónlistargáfan, sem var svo
rík í ættinni, og smiðshæfileikamir,
sem leiddu til úrsmíðanámsins þeg-
ar að því kom að velja ævistarfíð.
Um það sagði Sigurður: „Smíðaþrá-
in blundaði alltaf innra með mér
og þarna fékk ég að einhveiju leyti
útrás fyrir hana. Auk þess hafði
Bjarni bróðir minn, sem lést 1924,
fengið réttindi til að stunda úrsmíð-
ar samkvæmt umsögn frá Magnúsi
Benjamínssyni."
Um þessar mundir var löggjöfín
um iðnnám að breytast og valdi
Sigurður því ekki sömu leið og bróð-
ir hans, heldur fór í Iðnskólann
árið 1925. Jafnframt því hóf hann
verklegt nám á verkstæði Árna B.
Bjömssonar gullsmiðs við Lækjar-
torg og þar varð Sigurður Tómas-
son úrsmíðameistari kennari hans.
Sigurður veiktist og tafðist þess
vegna í náminu en lauk því vorið
1931. Hann varð því fyrsti úrsmið-
urinn sem lauk sveinsprófi sam-
kvæmt reglugerðinni frá 1928.
Meistararéttindi í iðn sinni fékk
hann svo árið 1945. Að námi loknu
vann Sigurður áfram við úrsmíðar
á verkstæði Áma uns hann gerðist
starfsmaður Rafmagnsveitu
Reykjavíkur árið 1938. Ursmíða-
kunnáttan varð Sigurði þar nota-
dijúg undirstaða en hann hafði
umsjón með verki rafmagnsmæl-
anna, sem svipar til gangverks í
klukkum. Meðan Sigurður vann hjá
Árna B. Björnssyni sá hann um það
ásamt nafna sínum Tómassyni og
rafvirkja að koma upp „Persil-
klukkunni" á Lækjartorgi. Þeir luku
því verki á gamlárskvöld árið 1929
og með hinu nýja ári 1930 hóf þessi
merkisklukka feril sinn sem tíma-
mælir á aðaltorgi bæjarins.
Helstu trúnaðarstörf Sigurðar
ísólfssonar á vegum Úrsmiðafé-
lagsins voru í prófnefnd þess á ár-
unum 1954-1966. Þau rækti hann
af mikilli samviskusemi eins og allt
annað sem hann tók sér fyrir hend-
ur. Sigurður átti mikið safn af
klukkum, allt frá örsmáum úrum
til sjóúrs og stórrar gólfklukku. Það
var honum mikið metnaðarmál að
líta vel eftir þeim og halda þeim
réttum. Einnig átti hann gott safn
bóka sem tengdust sögu úrsmíð-
anna og gerð klukkna og úra. Hann
fylgdist vel með öllum breytingum
og framförum í iðngrein sinni, þótt
hann segðist fyrst og fremst vera
úrsmiður „af gamla skólanum".
Stéttarbræður Sigurðar ísólfs-
sonar kveðja hann nú með virðingu
og þökk fyrir vel unnin störf í þágu
félagsins. Eftirlifandi eiginkonu
hans og fjölskyldu þeirra allri send-
um við samúðarkveðjur.
Fæddur 24. ágúst 1918
Dáinn 2. ágúst 1992
Hinn 2. ágúst sl. lést í Reykjavík
Guðmundur Þorleifsson skipstjóri
og stýrimaður. Hann varð bráð-
kvaddur á 74. aldursári.
Guðmundur fæddist 24. ágúst
1918 í Þorlákshöfn. Foreldrar hans
voru hjónin Þorleifur Guðmunds-
son, bóndi og alþingismaður frá
Háeyri, og Hannesína Sigúrðardótt-
ir frá Akri á Eyrarbakka. Fyrsta
áratuginn átti Guðmundur heima í
Þorlákshöfn, þar sem faðir hans var
bóndi og útvegsmaður. En það
höfðu foreldrar hans einnig verið.
Langafi Guðmundar var Þorleifur
ríki á Háeyri Kolbeinsson, sem var
á sinni tíð kunnur athafnamaður
þar eystra og á vissan hátt þjóð-
sagnapersóna.
Lífið snerist um sjósókn og físk-
verkun, eins og vænta mátti í Þor-
lákshöfn. Guðmundur kynntist þeim
störfum því mjög náið og þekkti frá
blautu bamsbeini flest grundvallar-
atriði sjósóknar og útgerðar. Þurfti
því engan að undra að hann legði
sjómennsku fyrir sig. Hann var
reyndar aðeins fímmtán ára þegar
hann réðist sem háseti á togara.
Skipið sem Guðmundur var fyrst
munstraður á var Kveldúlfstogarinn
bv. Þórólfur, en skipstjórinn var
móðurbróðir hans, Kolbeinn Sig-
urðsson. Hann var kunnur aflamað-
ur og frábær sjómaður, vandaður
til orðs og æðis enda virtur vel af
skipveijum sínum og útgerð. Það
varð Guðmundi góður skóli að sigla
með þessum frænda sínum. Hann
var líka námfús og verklaginn og
lærði fljótt vinnubrögð og störfin
um borð í togaranum. En hann
lærði líka að umgangast menn.
Hann hefur skilið þau sannindi að
til þess að geta stjórnað mönnum
varð fyrst að læra að vinna sjálfur
undir annarra stjórn, þar sem af-
koman er undir því komin að rétt
sé framkvæmt það sem fyrir menn
er lagt og jafnvel örlög skips og
áhafna geta þá verið í húfí.
Eftir átta ára sjómennsku á tog-
urum gekk Guðmundur í Stýri-
mannaskólann í Reykjavík og lauk
hinu meira fískimannaprófi þaðan
vorið 1944, með góðum árangri.
Ég hygg að Guðmundur hafí
lært fleira en handtök við sjó-
mennsku í skiprúmi hjá Kolbeini
Sigurðssyni. Hann hefur veitt at-
hygli festu og aðgætni frænda síns
og tekið hvort tveggja sér til fyrir-
myndar. Það hefur honum reynst
létt, því efniviðurinn, stilling og
skapfesta, var fyrir hendi. Það hafa
þeir sagt sem með Guðmundi sigla
að hann hafí ekki ætíð sagt margt,
en að hvert orð hafí vegið þungt.
Að stjórna togara er mikið og
flókið ábyrgðarstarf því þar er ekki
aðeins um að ræða að stjórna skipi
á siglingu í öllum veðrum, heldur
einnig beiting aflmikilla véla og
veiðarfæra, sem notuð eru ásamt
skipinu sjálfu, við hinar átakamiklu
veiðar. Ekki er nóg að þekkja haf-
flötinn, öldur og ágjöf — líka verð-
ur að þekkja botninn, hafstrauma
og dýpi, til þess að árangur náist
við notkun botn- og flotvörpunnar.
Að ekki sé talað um aðgerð og
meðferð aflans.
Við þau störf nýttust eiginleikar
Guðmundar vel. Hann varð farsæll
í starfi enda var honum umhugað
um að fara vel með skip, veiðar-
færi og afla og lagði ávallt áherslu
á að koma með fyrsta flokks físk
að landi. Það greiddi fyrir því að
traustir sjómenn fengust í áhafnir
og héldu tryggð við útgerðina.
Eftir að foreldrar Guðmundar
fluttust til Reykjavíkur bjó fjöl-
skyldan í vesturbænum, á Ljósvalla-
götu. Hann fór því ekki langt í leit
að eiginkonu þegar þar að kom.
Hann fann hana þar í nágrenninu,
þar sem hún bjó svotil í næstu götu.
Það var Dagmar Kristín Hannes-
dóttir. Kr. Hannessonar málara-
meistara og konu hans, Guðrúnar
Kristmundsdóttur. Þau giftust
sama árið og Guðmundur lauk stýri-
mannaprófi. Börn þeirra eru: Bragi
offsetskeytingamaður, f. 4. nóvem-
ber 1945, kvæntur Guðrúnu Rík-
harðsdóttur sjúkraliða. Þau eiga
þijú börn og eitt bamabarn. Hann-
es kennari, f. 8. janúar 1948,
kvæntur Kristínu Ármannsdóttur
kennara. Þau eiga tvö börn. Hanna
Guðrún bankastarfsmaður, f. 19.
ágúst 1952, gift Guðmundi Haf-
steinssyni vélstjóra. Þau eiga tvö
böm. Heimili þeirra Guðmundar og
Dagmar hefur ætíð verið rómað
fyrir snyrtimennsku og háttvísi.
Enda voru þau einkar samrýmd í
öllu lífi sínu og starfí, hjónin og
börn þeirra.
Guðmundur var vel gefínn og
minnugur maður og unni heilshugar
menningu þjóðar sinnar. Hann las
mikið og átti reyndar gott safn ís-
lenskra bókmennta. Það var
skemmtilegt að ræða við hann um
sögumar, ljóð eða þjóðsögur. Síðast
núna í júlímánuði ræddum við sam-
an um landnám í Borgarfirði, er
við dvöldum í sumarbústað þar efra,
systurnar, konur okkar og við Guð-
mundur. Það var lærdómsríkt eins
og endranær, því þessi efni vom í
miklu uppáhaldi hjá honum.
Hann var samviskusamur maður
í hvívetna og mat mikils réttsýni
og drenglyndi. Það kom skýrt fram
í dagfari hans og vakti virðingu á
honum. Því var hann varfærinn í
ummælum sínum um aðra og fann
oft málsbætur fyrir fólk sem ekki
lágu í augum uppi. Hann hafði tals-
verðan áhuga á landsmálum og
fylgdist vel með. Viðhorf hans í
þeim efnum einkenndust alltaf af
hlutlægni og hófsemi. Köld rök-
hyggja réði skoðunum hans enda
hafði hann óbeit á kreddum og til-
finningasjónarmiðum sumra fag-
urgala.
Lífsstarf hans var samantvinnað
af þeirri skyldu að sjá farborða
sjálfum sér og fjölskyldu sinni —
og mestu framfarasókn þjóðarinnar
til betri þjóðarhags. Þess minnast
samtíðarmenn, vinir og aðstandend-
ur Guðmundar Þorleifssonar með
þakklátum huga nú þegar saga
hans er öll.
Blessuð sé minning hans.
Ásgeir Pétursson.
Er ég frétti lát Guðmundar Þor-
leifssonar riíjaðist enn einu sinni.
upp fyrir mér sú staðreynd hve oft
er skammt milli lífs og dauða.
Ég kynntist Guðmundi og Dag-
mar konu hans fyrir um það bil
hálfum öðrum áratug er Kristín
dóttir mín giftist Hannesi syni
þeirra.
Mér féll Guðmundur strax vel í
geð. Hann var snyrtimenni, hógvær
og háttvís. Ekki þurfti lengi að eiga
orðræður við hann til að komast
að raun um að undir fáguðu yfir-
borði bjó hann yfír ríkri kímnigáfu.
Guðmundur var greindur vel og
hafði yndi af lestri góðra bóka.
Sérmenntun sína sótti Guðmund-
ur í Stýrimannaskólann í Reykjavík,
en þaðan útskrifaðist hann árið
1944.
Sjómennska varð síðan aðal ævi-
starf Guðmundar. Hann var lengst
af yfirmaður á togurum og þótti
farsæll í því vandasama starfi. Síð-
ustu árin eftir að hann kom í land
var hann starfsmaður í Hampiðj-
unni.
Guðmundur steig sitt mesta
gæfuspor í lífinú er hann kvæntist
ungur Dagmar Kristínu Hannes-
dóttur. Hún hefur síðan staðið í
blíðu og stríðu við hlið manns síns
til hinstu stundar.
Þau hjónin eignuðust þijú börn,
tvo syni og eina dóttur.
Þótt Guðmundur starfaði í landi
síðustu árin hvarflaði hugurinn oft
til liðinna daga á sjónum, þegar
ýmist var siglt á sólglitrandi haf-
fleti í ijómalogni eða skipið klauf
krappar hvítfextar úthafsöldur.
Mér flýgur í hug ljóð Amar Arn-
arssonar:
Hafið, bláa hafið, hugann dregur.
Hvað er bak við ystu sjónarrönd?
Þangað liggur beinn og breiður vegur.
Bíða mín þar æskudrauma lðnd.
Beggja skauta byr
bauðst mér aldrei fyrr.
Bruna þú nú, bútur minn.
Svífðu seglum þöndum,
svífðu burt frá ströndum.
Fyrir stafni haf og himinninn.
Fyrir stuttu var ég í fjölskyldu-
boði með Guðmundi og konu hans.
Þá bar á góma ánægjuleg ferð
sem þau hjónin höfðu farið þar sem
bæði var um að ræða siglingu og
rútuferð. Þau höfðu farið í nokkrar
slíkar ferðir til útlanda á undanförn-
um árum. Guðmundur kunni vel við
slíkan ferðamáta, því þá gafst næg-
ur tími til að skoða sig um og rifja
upp sögur og atvik sem hann kunni
oft skil á.
Nú hefur Guðmundur lagt upp í
ferðina miklu, sem öllum er fyrir
búin fyrr eða síðar.
Að leiðararlokum sendi ég eigin-
konu, bömum, tengdabörnum,
barnabömum, langafabarni og öðr-
um ættingjum og vinum mínar inni-
legustu samúðarkveðjur.
Bles’suð sé minning Guðmundar
Þorleifssonar.
Armann Kr. Einarsson.
HARÐVIÐARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. SÍMI 671010

-1 T | r 1" JJeLvBMÍÍ U |
I HÍ5:- [ ■
Slórhöfða 17, við Gullinbrú. 1 sími 67 48 44 |
Séifræðingar
í l)lómn*Urcy(iii<>iiiii
við öll Grkifa-ri
Skólavörðustíg 12,
á horni Berg'staðastrætis,
sínii 19090