Morgunblaðið - 08.09.1994, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 8. SEPTEMBER 1994 27
AÐSENDAR GREIIMAR
Forgangsröðun í heil-
brigðiskerfinu - Hver
er ábyrgð sljórnvalda?
AÐ undanförnu
hefur orðið nokkur
umræða um for-
gangsröðun í heil-
brigðiskerfinu. Slík
umræða er alltaf
nauðsynleg, einkum á
tímum samdráttar
þar sem fjármagn
samfélagsins nægir
ekki til að uppfylla
þær þarfir sem fyrir
hendi eru. Þessi um-
ræða á sér nú stað á
mörgum Vesturlönd-
um og er því ekki sér-
íslenskt fyrirbæri.
Umræðan hérlendis
um forgangsröðun hefur þó verið
ómarkviss og talsvert hefur borið
á misskilningi, ekki síst meðal
stjórnmálamanna og þeir jafnvel
talið að hér sé á ferðinni umræða
um óeðlilega mismunun þegn-
anna. Stjórnmálamenn ættu þó
að fagna slíkri umfjöllun þar sem
þarfir heilbrigðisþjónustunnar
yrðu skilgreindar og jafnframt
möguleikar samfélagsins til að
uppfylla þær. Undirstrika ber að
forgangsröðun verður ekki umflú-
in þar sem bilið milli þeirrar heil-
brigðisþjónustu sem samfélagið
æskir og þeirrar heilbrigðisþjón-
ustu sem ríkissjóður og bæjarfélög
eru tilbúin að greiða fyrir mun
fyrirsjáanlega breikka
í framtíðinni.
Tilgangur
forgangsröðunar
Forgangsröðun er í
eðli sínu ekki ætlað
að mismuna þegnun-
um heldur stuðla að
því að sem flestir í
samfélaginu njóti
nauðsynlegrar og
markvissrar heilbrigð-
isþjónustu. Grunn-
hugmyndin er sú að
þeir sem eru í mestri
þörf fyrir þjónustu
heilbrigðiskerfisins,
komi fyrstir og að þeir sem illa
geta haldið fram rétti sínum og
gert kröfur verði ekki undir þeim
sem meira mega sín í kröfugerð.
Tilgangur forgangsröðunar er því
að:
Stuðla að sem bestri nýtingu
þess fjármagns sem varið er til
heilbrigðisþjónustu.
Meðhöndla bráða og lífshættu-
lega sjúkdóma á undan þeim sem
langvinnari eru og hættuminni.
Meðhöndla sjúkdóma sem draga
úr lífsgæðum og mannlegri reisn
fremur en þá sem lítil áhrif hafa
á þessa þætti.
Halda fram rétti þeirra sem eiga
undir högg að sækja, t.d. vegna
þroskahömlunar, heilaskaða, öldr-
unar eða æsku.
Draga úr kostnaði við þá þjón-
ustu sem litlu sem engu bætir við
lífsgæði eð.a vinnugetu.
Meðhöndla sjúkdóma á undan
ástandi þar sem ekki er um sjúk-
dóm að ræða.
Tryggja deyjandi fólki líknandi
meðferð.
Stytta óeðlilega bið eftir nauð-
synlegri meðferð.
Stuðla að fyrirbyggjandi að-
gerðum gegn sjúkdómum í þeim
tilvikum sem sýnt hefur verið fram
á að slík meðferð skili árangri.
Hverjir eiga að forgangsraða?
Forgangsröðun á sér stað með
samvinnu opinberra aðila og fag-
fólks. Þannig þurfa opinberir aðil-
ár að móta stefnu í heilbrigðismál-
um og fylgja henni eftir með fjár-
veitingum. Þeir þurfa að gera sér
grein fyrir hvað fæst fyrir það íjár-
magn sem varið er til heilbrigðis-
þjónustu og meta árangurinn með
samanburði við þau lönd í ná-
grenni okkar sem sambærilega
þjónustu veita. Opinberir aðilar
þurfa einnig að gera sér grein
fyrir hvar þjónustunni er best
borgið með tilliti til eðlis og um-
fangs hennar. Opinberir aðilar
þurfa því að forgangsraða verk-
efnum á landsvísu með hliðsjón
Torfi Magnússon
af: Staðsetningu starfseminnar
(t.d. höfuðborgarsvæðið / lands-
byggð). Tegund starfsemi (t.d.
sjúkrahúsþjónusta / þjónusta utan
sjúkrahúsa, sérfræðiþjónusta /
heimilislækningar, langlega á
stofnun / vistun í heimahúsi). Sér-
verkefnum (t.d. uppbygging nýrr-
ar starfsemi, kaup dýrra sér-
hæfðra tækja, átak í mjaðmaað-
gerðum).
Fagfólk í heilbrigðisþjónustu
þarf síðan að forgangsraða verk-
efnum innan sinnar stofnunar frá
degi til dags með tilliti til: Aukn-
ingar eða samdráttar í ákveðinni
starfsemi innan stofnunarinnar og
ramma fjárveitinga. Eðlis sjúk-
dóma og þarfa einstakra sjúklinga.
Ábyrg umræða um for-
gangsröðun í heilbrigð-
iskerfínu er óumflýjan-
leg, segir Torfi Magn-
ússon, til að tryggja að
tiltækt fjármagn nýtist
sem bezt fyrir fram-
tíðaruppbyggingu heil-
brigðisþj ónustunnar.
Dæmi um forgangsröðun
Sérhæfíng í læknismeðferð fer
stöðugt vaxandi og á undanförn-
um árum hafa sífellt fleiri sjúkl-
ingar leitað frá landsbyggðinni til
sjúkrahúsa á höfuðborgarsvæðinu
til meðferðar. Þetta hafa m.a.
starfsmenn heilbrigðisráðuneytis-
ins sýnt fram á í skýrslu sem unn-
in var á síðastliðnu ári. Þrátt fyrir
það hafa fjárveitingar ekki verið
í samræmi við þessa vitneskju, og
sem dæmi má nefna að fjárveiting-
ar til rekstrar Borgarspítaians
hafa í raun farið minnkandi á
undanförnum árum. Eðlileg upp-
bygging sérhæfðrar þjónustu á
höfuðborgarsvæðinu hefur því set-
ið á hakanum.
Vegna fjárskorts hafa myndast
talsverðir biðlistar eftir sérhæfðri
sjúkrahúsþjónustu, svo sem
mjaðmarliðaaðgerðum. í stað þess
að veita aukið fjármagn til stóru
sjúkrahúsanna, Borgarspít-
ala/Landakots og Landspítala, og
styðja þannig samtímis við upp-
byggingu þeirra og stytta biðlist-
ann eftir mjaðmarliðaaðgerðum,
ákvað heilbrigðis- og trygginga-
ráðuneytið að kaupa þessa þjón-
ustu annars staðar. Þó bendir ekk-
ert til þess að með slfkri úthlutun
sérhæfðra verkefna til smærri
sjúkrahúsa fáist meira fyrir fé ís-
lenskra skattborgara í bráð eða
lengd.
Umræða um forgangsröðun
gæti tryggt að fjármagn yrði veitt
á þann hátt sem bestur væri fyrir
framtíðaruppbyggingu heil-
brigðisþjónustunnar og fyrir alla
landsmenn.
Lokaorð
Ábyrg umræða um forgangs-
röðun í heilbrigðiskerfínu er nauð-
synleg og óumflýjanleg. Meðal
frummælenda í þeirri umræðu
hljóta að vera Alþingi, heilbrigðis-
og tryggingaráðuneytið og land-
læknisembættið. Að undanfömu
hefur mátt skilja að ýmsir stjóm-
málamenn vilji vísa þessum málum
frá sér. Því fyrr, s§m kjörnir full-
trúar almennings koma til umræð-
unnar í fullri alvöru, því betra.
Höfundur er formaður læknaráðs
Borgarspítalans.
ji ■■ ii ii ii ii ii ii ii ii ii ■■ ii ii ■■ ii ii ■■ ii ■■ ii ii ii ii ii ii ■■ ll ll ll ■■ ■■ ii ■■ ll ■■ ii il ll ii ii ■■ ii ii ii ii ■■ ■■ ■■ ■■ ■■ ■■ ■■ ■■ ■■ ■■ ■■ ■■
MmmnmirmL Im
______^ écna/ oómullarpej
peysur
;fjölskyl«*una*
I Aðeinstvö
; verð í gang»-
omuliarpeysur
Nú á allt að seljast.
Notið ykkur tækifærið og fáið hágæðapeysur á gjafverðL
íslensk framleiðsla, allt úr 100% bómull.
Opnum # dag!
: Barnapeysur kr' * °00w
Icewear, Smiðsbúð 9,212 Garðabæ, sími 657700, fax 657730.