Morgunblaðið - 01.08.1995, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ
UNGLINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 1. ÁGÚST 1995 53
Það er spurning
Hvað ætlar
þú að gera
um verslun-
armanna-
helgina?
Signý, 15 ára
Það er ekkert ákveðið.
Brynjar, 15 ára
Ég bara veit það ekki.
Brynja, 15 ára
Ég er ekki alveg viss.
Magnea, 15 ára
Ætli ég fari ekki í ferðalag,
kannski í Galtalæk.
Verslunarmannahelgin er
framundan og þá flykkjast
ungmenni á útihátíðir. Því
miður fylgja þessari helgi oft
óhöpp, slys og ofbeldi, þar á með-
al nauðganir. Starfskonur Stíga-
móta hafa reynt að vera á öllum
svæðum þar sem haldnar eru úti-
hátíðir til að veita fyrstu hjálp og
aðhlynningu. Steingerður Krist-
jánsdóttir er ein þessara kvenna,
hún er í hringborðinu í dag til að
ræða þetta mein sem nauðganir
eru.
Hvað er nauðgun?
Nauðgun er fyrst og fremst
ofbeldi, nauðgun er það þegar ein-
hver hefur samfarir við aðra per-
sónu án hennar samþykkis, þá á
ég við til dæmis það að vera dauð-
ur brennivínsdauða er ekki sam-
þykki. Nauðgun á ekkert skylt við
kynlíf, kynlíf er eitthvað sem báð-
ir aðilar taka þátt í af fúsum og
fijálsum vilja.
Hveijir eru það sem nauðga?
Það er ofsalega erfitt að sjá það
fyrir hveijir það eru sem nauðga.
Það sem er algengast á íslandi eru
svokallaðar kunningjanauðganir,
og eru þær gerðar í skjóli þess
trausts sem maður hefur á vinum
sínum, þá er sama hvort við erum
að tala um kunningjahóp, bekkjar-
félaga eða ejnhvern úr nánasta
vinahóp. Oft þróast málin þannig
að fólk verður eitt eftir undir ein-
hveijum kringumstæðum og þá á
sér oft stað nauðgun. Þessi mýta
með ljóta karlinn í skúmaskotun-
um er ekki rétt því að mjög fáar
nauðganir eiga sér stað á þann
hátt, þ.e. með árás ókunnugra.
Tæknilega er mjög erfitt fyrir
konur að nauðga en þær geta
áreitt kynferðislega, stærsti hluti
nauðgara eru karlmenn. Hvort
sem það eru stúlkur eða drengir
sem verða fyrir nauðguninni þá
eru það menn sem eru gerendurn-
ir í 97% tilfella. Það geta allir orð-
ið fyrir nauðgun, það er enginn
ákveðinn aldurshópur ef hægt er.
að tala um einhvern áhættuhóp
þá eru það unglingar sem eru að
byija að feta sig áfram í lífinu og
Hringborðið
Nauðgun
er glæpur
eru mikið úti að skemmta sér
og hitta fullt af fólki. En það
er engin algild regla, konum
og körlum er nauðgað sama
á hvaða aldri þau eru. Ég
veit um nokkur tilfelli þar
sem strákum hefur verið
nauðgað þar sem þeir
eru dauðir brennivínS'
dauða. Það er aldrei
nein afsökun fyrir
nauðgun, brenni-
vínsdauð mann-
eskja getur ekki
varið sig og það gefur
ekki einhveijum öðrum rétt til
að beita hana ofbeldi. Og það er
aldrei á ábyrgð fórnarlambsins að

því var nauðgað, heldur alltaf
ábyrgð gerandans.
Hafí hann verið
undir áhrifum
áfengis þá er það
samt hans ábyrgð,
bara hann ber
byrgð á sinni
áfengisneyslu, enginn
annar.
Hvert geta fórn-
arlömb nauðgana snúið
sér og hverjir veita að-
stoð og hvernig?
Fórnarlömb nauðgana
geta snúið sér til bráðamót-
töku Borgarsítalans þar fer
fram réttarlæknisskoðun og kyn-
sjúkdómaskoðun, beint til Stíga-
móta og fengið þar fylgd í bráðam-
óttökuna eða aðstoð við að kæra
málið. Stígamót bjóða síðan upp á
viðtöl eftirá, því það hefur sýnt'*'
sig að þvi meira sem viðkomandi
getur rætt um atburðinn og sína
líðan því fyrr nær viðkomandi
stjórn á lífi sínu aftur. Nauðgun
er innri árás og einstaklingurinn
missir alla stjórn á tilfinnigum sín-
um og sínu lífi, hans innsta var
tekið, það er ekkert eftir. Rauða-
kross-húsið er einnig opið allan
sólarhringinn fyrir unglinga og
það er neyðarmóttaka fyrir nauðg-
unarþola á fjórðungssjúkrahúsinu
á Akureyri og svo er Kvennaat-
hvarfið opið allan sólarhringinn.
Þannig að það eru nokkrir staðir
sem fólk getur leitað til ef það
verður fyrir nauðgun, drengir jafnt
sem stúlkur geta leitað til Stíga-
móta eftir hjálp. Síðan eru auðvit-
að lögreglustöðvar um allt land
og þeim ber skylda til að koma
viðkomandi undir læknishendur
því við lifum á ógnaröid alnæmis
og kynsjúkdóma og nauðgun fylg-
ir alltaf mikil smithætta. Það er
mjög alvarlegt mál og það er allt-
af tekið kynsjúkdómapróf á fórn-
arlömbum nauðgana sem leita sér
læknishjálpar.
Hvernig er hægt að koma í veg
fyrir nauðgun?
Það er ekkert sem hægt er að
gera til að koma í veg fyrir hana,
og það eru heldur ekki til nein
rétt viðbrögð við nauðgun. Þeim
sem verða fyrir nauðgun kemur
atburðurinn alltaf á óvart, viðkom-
andi hefur ekki grun um hvað er
í uppsiglingu og mjög oft kenna
nauðgunarþolar sjálfum sér um,
vegna þess að þeir gerðu ekki
neitt til að koma í veg fyrir nauðg-
unina. En oftast verður fólk grinið^
ofsahræðslu og hreinlega lamast, '
óttast að verða drepið eða eitthvað
í þá veruna og getur ekki varið
sig. í langflestum tilfellum er það
þannig að þeir sem nauðga ákveða
það fyrirfram, nauðgun er í fæst-
um tilfellum tilviljanakenndur
verknaður.
Sönn saga stúlku
sem fór á útihátíð
ETTA er saga stúlku sem var sextán
ára þegar hún fór á útihátíð ásamt tveim
vinkonum sínum, það var mikil tilhlökk-
un í gangi og þær töluðu um ferðina í margar
vikur áður en þær fóru. Þetta
var í fyrsta skipti sem hún
fékk að fara á útihátíð. Hún
kom á mótssvæðið ásamt vin-
konunum og þær tjölduðu og
fóru á ball um kvöldið og
fannst alveg rosalega gaman.
Þær hittu krakka sem þær
þekktu og þar á meðal nokkra
stráka. Anna var óvön að
drekka áfengi, og þetta kvöld
drakk hún aðeins of mikið.
Hún bað einn af strákunum,
sem var vinur hennar að
hjálpa sér upp í tjaldið, hún
rataði ekki þangað og þurfti
hjálp við að finna það. Hann
hjálpaði henni upp í tjaldið,
en þegar hún ætlaði að skríða
inn í svefnpokann fer hann
að gera eitthvað við hana sen
henni finnst ekki honum líkt
og hún vill ekki. Hún er orðin
mjög drukkin, hann hlustar
ekki á hana, dregur hana úr
buxunum og nauðgar henni. Þegar hann er
búinn að því þá fer hann og hún deyr brenni-
vínsdauða. Morguninn eftir þegar hún vaknar
man hún óljóst eftir því sem gerðist, en í stað
þess að leita sér hjálpar því hún skammaðist
sín fyrir að hafa drukkið svona mikið og hafa
„látið“ þetta gerast, eins var hún áhyggjufull
yfir því hvað foreldrar hennar myndu segja,
þá ákveður hún bara að halda áfram að drekka
og er alveg útúrdrukkin alla helgina.
Vinkonum hennar fannst þetta skrýtið vegna
þess að hún hefði varla bragðað áfengi áður,
þær ganga á hana og spyija hvort eitthvað
hafí komið fyrir en hún
segir allt vera í sóma hún
sé bara að skemmta sér.
Þegar hún svo kemur
heim til sín og víman renn-
ur af henni þá fer henni
að líða mjög einkennilega,
henni finnst hún sífellt
vera skítug og fer því í
sturtu þrisvar á dag, henni
líður illa og hefur ekki
lengur sjálfstraust til að
gera nokkurn skapaðann
hlut. Henni gekk illa í skól-
anum veturinn eftir átti
erfitt með einbeitingu og
einangraðist smámsaman.
Á endanum yar fjölskylda
hennar komin með miklar
áhyggjur af henni, það
voru komin áramót og hún
var bara skugginn af
sjálfri sér. Þegar foreldrar
hennar ganga á hana kem-
ur þetta upp úr dúrnum,
að henni var nauðgað á útihátíð um verslun-
armannahelgi hálfu ári fyrr og var smituð af
Klamidíu.
Foreldrarnir fóru með hana á bráðamóttök-
una en þar var ekkert hægt að gera því það
var svo langt um liðið. Stúlkan vildi ekkert
frekar gera í málinu, vildi ekki kæra því þetta
var vinur hennar og hún hafði verið svo drukk-
in, henni fannst þetta vera sér að kenna.
HVAfi GETUR ÞU GERT
ef VINKONU
Trúðu fpaSögn hennan
og talúðu vel að haini. Vertu hjá
henni og velttu hioni allan pann stnðilig
.Miii.i.Jllustaiu á hana
00 rayofci »S li htni II (bss i( ttte ki l»í ««m eertltt tii Mlre
8»m bfcn lenr telil un uiðBfcnina |«f leln Ijrlr fim.
Ekki takaalkennl ríöin.
ÞÚ GETUR ÝMISLEGT
GERT TIL AD FORDAST
NAUÐGUN
Enginn gelur venifl öruggup um aö Homast íijá
nauflgun
Vertu ekki viðskila
Við VÍltÍ |lIltB,SD.iíutrtmciI
ulihaliiUiim, pariyum eöa el íu lerð i liæimi a kvöldin.
tnleoa ertu nuðvelúara lörnarlamb el þu helur ðrukhið ul
Dpagðu úp hættunni með því að
kka ekki of mikió.
ver ællar að nauðga þér æptu á hjálp eins.
tlátt og lungun leylB. Slundumgelurþaönrælt
nauónarann 09 vakið athynli þeirra sem cru i náorenninu a fcvi
að þu þurtlr a hfatp að tialúa.
Stígamót halila námskeiö í sjáitsvörn, sem enu
öílumopin. Vertuvelkomin(n).
Vanlíðanin hjá henni heldur áfram og móðir
henna hringir í Stígamót og fær sendan bækl-
ing um nauðgun. Þær lesa hann saman og í
honum les stúlkan um ýmis einkenni sem hún
sjálf hefur fundið fyrir en hefur ekki tengt
nauðguninni. Hún fer í viðtal í Stígamótum og
á mjög erfitt með að tala um þetta og er alveg
lokuð. Eftir því sem viðtölin verða fleiri þá
getur hún meira og meira talað um sársaukann
sem fylgir þessari árás á líf hennar og hún
fékk skilning á því að þetta var ekki henni að
kenna. Hún kemst að því að öll ábyrgð á verkn-
aðinum er hjá vini hennar sem nauðgaði henni
og þar með getur hún farið að byggja upp sitt
eigið líf.