Morgunblaðið - 05.10.2000, Side 59

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 5. OKTÓBER 2000 59
' - - -
Peysan er einföld, stflhrein og fljötprjdnuð úr mjúku en grófu Alfa-garni á prjóna nr. 7, hún
er því kjörið verkefni fyrir byrjendur sem og lengra komna.

mRm
Hvað fær
börnin til að
blómstra?
„Bið jeg þú lærir / bestu hannyrðir,
/ sem auðareik / ætti að kunna, /
sitja í sessi / með silfúrbjarta nál / í
kvistu góma, / og brota allan saum. /
Faldá fannhvítt lín, / föt að skera, /
kraga að krúsa, / koma hadd í lag, /
semja söðulþing, /sessu, áklæði, /
borða að vefa, / og bönd spjöldum. /
Urskurð allan vef / með írskum
saum, / úrrak og flest flúr / við fald
að leggja. / Tjöld ljósum lit / löng að
prýða / með furðu fárámleg farfa
skifti; / krosssaum og pells, / kasta í þjettan
tvist, / raugna og refllsaum, / einnig sprang
og glit / alt ullarverk / og pijónalist, / lúi-
hærðan lagð / lita á margan hátt.“ Það var
ekkert Iítið sem hann séra Stefán Ólafsson í
Vallarnesi fór fram á að kvenfólkið kynni á
17.öld, ef marka má þessa vísu eftir hann.
I mörgum ævisögum kvenna kemur fram
að mikils var krafist af hveijum cinstaklingi
strax á bamsaldri og oft úr hófi fram. Vegna
þess hve vinna hvers og eins vó þungt í gamla
bændasamfélaginu gat framlag barna skipt
talsverðu máli fyrir afkomu heimilisins.
Bömin urðu því oft að leggja mikið á sig við
vinnuna til að standa undir kröfum for-
ráðamanna sinna og til að verða viðurkennd
sem gildir samfélagsþegnar. Bæði börn og
fullorðnir sáu því sjálfan sig og aðra í gegn-
um vinnuna og varð afrakstur hennar óhjá-
kvæmilega einskonar mælikvarði á mann-
eskjuna. Það skipti því miklu máli að standa
sig.
í ævisögunni I greipum brims og bjarga
segir Sigríður Bjamadóttir, húsfrejja frá
Lambadal í Dýrafirði, fædd 1907, frá aðstæð-
um þegar hún var fimmtán ára. Hún var elst
systkina sinna og þurfti að gæta bús og yfir
tíu yngri systkina sinna þegar móðir hennar
fór burt til að eignast bam: „Bæjarhúsum var
þannig fyrirkomið að löng göng vom frá bað-
stofu fram í hlóðaeldhús. Þangað fór ég með
rokkhm og gat þá verið í næði meðan krakk-
amir vom úti með pabba. Þá bar ekki eins
mikið á því þótt eitthvað gengi stirðlega. Eg
veit vel að bandið var misgróft og ekki
bláþráðalaust en mér tókst að spinna það
mikið að ég gat pijónað nauðsyn-
legustu plögg, sokka og vettlinga.
Strákamir fjórir fengu allir nýja
sokka sem komu að fullum notum.
Ég man að pabbi hældi mér fyrir
dugnaðinn og mun mér ekki í
annan tíma hafa þótt vænna um
viðurkenningu fyrir verk mín.“
(bls.59) Það yrði nú mörgum ungl-
ingnum ofviða í dag að stíga í spor
Sigríðar en þama kemur hins
vegar vel í ljós hversu mikilvægt
það var fyrir sjálfsmynd bama að sýna fram
á að þau gætu klárað verkefhin sem fyrir þau
vom lögð og fá að launum viðurkenningu frá
hinum fúllorðnu. Það hefur ekkert breyst.
Oft vom þó kröfurnar langt fyrir ofan getu
bamanna og segir Ólína Jónasdóttir frá
Skagafírði, fædd 1887, í ævisögu sinni Efhátt
lét ístraumnið Héraðsvatna svo frá: „Allan
veturinn var tóvinna stunduð, unnið var
pijónles, sem selt var, og plögg á heimafólk
og mikið af vaðmálum og dúkum. [...] Ég var
ung, þegar ég byijaði að pijóna og var látin
gera mikið af því. Þegar ég var á tfunda ári,
var ég látin pijóna alsnúna peysu handa Ólafi
úr grófu, þrinnuðu bandi. Sú peysa réð næst-
um niðurlögum mínum, því að ég veiktist og
lá lengi. Alls staðar sá ég peysuna, jafnvel
þegar ég sofnaði og gat helst ekki um annað
hugsað. [...] Þó að peysan á Ólaf yrði mér svo
baldin viðfangs, var ég töluvert upp með
mér, er ég gat spunnið og pijónað. Þannig
var ég hróðug af því að geta spunnið í leppa,
þegar ég var á áttunda ári.“ (bls. 49-50).
Það er alveg jafnmikilvægt nú eins og þá
að böm fái verkefni sem þau ráða við því ef
verkefnin verða bömunum ofviða er hætta á
að þau brotni niður andlega og lfkamlega. Sé
þeim hins vegar fengið í hendur verkefni sem
miðað er við getu hvers og eins, blómstra
bömin sem aldrei fyrr.
í Spuna októbermánaðar er boðið uppá
einfalda, stflhreina og fljótprjónaða peysu.
Hún er úr mjúku en grófú Alfa-gami á
pijóna nr. 7 og er hún því kjörið verkefni fyr-
ir byijendur sem lengra komna. Gangi ykkur
vel!
Rúllukraga-peysa
Hönnun: Ingjerd Thorkildsen
Upplýsingar um garn í síma: 565-4610
Mál á peysu: (XS) S (M) L
Yfirvídd: (90) 98 (106) 114 cm.
Sídd: (53) 55 (57) 59 cm.
Ermalengd: ( 39) 40 (40) 41 cm.
Alfa-garn:
Rautt nr. 4063: (9) 10 (11) 12 dokkur
Svart nr. 1099: (2) 3 (3) 3 dokkur
Prjónar: Hringprjónar og
sokkaprjónar nr. 6 og 7.
Prjónfesta: 13 lykkjur í sléttu prjóni á
prjóna nr. 7 = 10 cm.
Ef of laust er prjónað þarf fínni prjóna.
Ef of fast er prjónað þarf grófari prjóna.
ATHUGIÐ:
Randirnar yfir bijóstið = 2 umf. svart - 2
umf. rautt - 14 umf. svart - 2 umf. rautt - 2
umf. svart.
BOLUR:
Fitjið upp með rauðu á hringprjón nr. 6
(116) 124 (132) 140 lykkjur. Prjónið 3 cm
stroff 2 sl. og 2 br. Skiptið yfir á hring-
prjón nr. 7 og prjónið slétt prjón. f fyrstu
umferð er aukið í (2) 4 (6) 8 lykkjur með
jöfnu millibili = (118) 128 (138) 148 lykkjur.
Þegar bolurinn mælist (27) 28 (29) 30 cm er
komið að röndunum yfir brjóstið (sjá hér
ofar). Ath. þegar prjónaðar hafa verið 7
umf. á breiðu svörtu röndinni, eru felldar
af undir höndum 6 lykkjur sitt hvoru megin
= (53) 58 (63) 68 lykkjur á hvorum helming
fyrir sig.
BAKSTYKKI:
Um leið og randirnar eru prjónaðar er
tekið úr undir höndum á hvorri hlið þannig:
Takið úr 1 lykkju í hvorri hlið í hverri um-
ferð 2 sinnum, síðan 1 Iykkju í hvorri hlið á
öðrum hverjum prjóni (2) 2 (3) 3 sinnum =
(45) 50 (53) 58 lykkjur. Eftir randirnar er
prjónað áfram með rauðu þar til fullri sídd
er náð eða þar til lengdin frá fyrstu úrtöku
mælist (20) 21 (22) 23 cm. Nú er komið að
hálsmálinu. Seljið miðjulykkjurnar (21) 22
(23) 24 á nælu og prjónið 2 umf. yfir lykkj-
urnar (12) 14 (15) 17 á hvorri öxl. Fellið af.
FRAMSTYKKI:
Pijónið eins og bakstykki þar til hand-
vegur mælist (15) 16 (17) 18 cm. Setjið
miðjulykkjurnar (11) 12 (13) 14 á nælu og
prjónið hvora hlið fyrir sig. Fellið af á öðr-
um hverjum prjóni við hálsinn 2,1,1,1
lykkju á öllum stærðum. Prjónið þar til
réttri sídd er náð og fellið síðan af.
ERMAR:
Fitjið upp með rauðu á sokkaprjóna nr. 6
(28) 28 (32) 32 lykkjur. Prjónið 4 cm stroff
2 sl. og 2 br. Skiptið yfir á sokkaprjóna nr.
7 og prjónið slétt prjón. I fyrstu umferð er
aukið í með jöfnu millibili (32) 34 (38) 38
lykkjum. Aukið síðan í undir höndum 2
lykkjur með ca. 3 cm millibili. Þegar ermin
mælist (32) 33 (33) 34 cm eru randirnar
prjónaðar eins og á bolnum og haldið er
áfram að auka í undir höndum þar til (54)
56 (60) 62 lykkjur eru á ermi. Þegar 10 um-
ferðir hafa verið pijónaðar af svörtu breiðu
röndinni eru felldar af 6 lykkjur undir
höndum. Prjónið nú ermina fram og til
baka en takið jafnframt úr 2 lykkjur í byrj-
un næstu 2ja pijóna, síðan 1 lykkju í hvorri
hlið á öðrum hveijum prjóni þar til (30) 30
(32) 32 lykkjur eru eftir. Ath. Eftir randirn-
ar er pijónað með rauðu. Héðan í frá er
tekin úr 1 lykkja í hvorri hlið í hverri um-
ferð þar til 20 lykkjur eru eftir í öllum
stærðum. Fellið af.
FRÁGANGUR:
Saumið axlir saman. Hálskantur: Takið
upp lykkjurnar í kringum hálsmálið á
prjóna nr. 6 (64) 68 (68) 72 lykkjur í allt.
Prjónið 5 cm stroff 2 sl. og 2 br. í hring.
Skiptið yfir í á pijóna nr. 7 og prjónið þar
til stroffið mælist í allt 11-12 cm. Fellið af
með sl. og br. lykkjum. Saumið ermarnar á
bolinn með aftursting frá röngunni og gæt-
ið þess að láta randirnar á bol og ermum
stemma saman.