Skírnir - 17.06.1911, Blaðsíða 76
172
Visindastörf Jóns Sigurðssonar.
um »blóðtökur« (eftir Jón Hjaltalín) og »Fréttir« á nokkr-
um síðum. En aðalritgjörðin er »um alþing á Islandi«,
er undir stendur »J. S«. Þó að þessi ritgjörð sé auðvitað
pólitísk lögeggjan, má hana þó engu að síður telja til vís-
indalegra starfa Jóns, því að þar er fróðlegur sögulegur
inngangur. og almennar, vísindalegar, hálft í hvoru heim-
spekilegar hugleiðingar. En alt stefnir að hinu sama þó.
Þessu er haldið áfram í öðrum árganginum; þar er enn
grein um alþingi, en hún er að öllu leyti pólitísk, og kem-
ur því ekki þessu máli við. Eg get þó ekki stilt mig um
að taka hér upp nokkur orð Jóns, er snerta það sem eg
áður gat um: »Eg er nú, fyrir mitt leyti, sannfærður um,
eins og eg sagða þegar, að Reykjavík sé bestur alþingis-
staður, þegar á alt er litið, eneg hefði tekið [gleið-
letrað hér] það sem merki til þjóðaranda og þjóðkjarks,
ef alþýða hefði alment tekið sig fram um að beiðast þess,
að alþing væri sett á Þingvelli, og ekki horft í
kostnað þann og ómak [sömuleiðis], sem þar við
hefði aukist, svo framarlega sem það hefði verið meining
flestra að svo færi betur, og þeir hefði ekki mælt fram
með því af hugþótta einum, heldur með anda og krafti«.
Þetta eru ljós orð og Jóni samboðin.
I sama árgangi er ritgjörð »Um skóla á Islandi«.
Hún er að sínu leyti á borð við fyrri alþingisritgjörðina;
almennar hugleiðingar fyrst og svo »ágrip skólasögu á
Islandi« — og það er vísindamaðurinn Jón, sem þar tal-
ar. Jón hefur ræðu sína með þessum snildarorðum, eftir
að hafa getið þess, að þau mál, sem Islendingum sé mest
þörf á að fá útkljáð, séu alþingismálið, skólamálið og verslun-
armálið: »Alþing á að vekja og glæða þjóðlífið og þjóðarand-
ann, skólinn á að tendra hið andlega ljós og hið andlega afl,
.. . verzlunin á að styrkja þjóðaraflið líkamlega, færa vel-
megun í landið« o. s. frv. I »ágripi skólasögunnar« rekur
Jón alt í frá fornöld, hvernig skólum og kenslu hafi verið
hagað, og er það alt mætavel skrifað og engu gleymt af
þvi, sem heimildarritin láta í té. Það er sannvísindaleg
ritgjörð og efnið tæmt í stuttu máli, og þarf enginn að