Skírnir - 17.06.1911, Blaðsíða 133
Jón Sigurðsson sem stjórnmálamaður.
229
eða niðurskurður. Amtmennirnír norðan og vestan
hneigðust að niðurskurði, og þeim l'vlgdi nálega öll alþýða
að máli, en stjórnin hélt fram lækningum, og þeirri skoð-
un fylgdi Jóu Sigurðsson, Hjaltalín landlæknir og nokkrir
fleiri málsmetandi menn, en þó sárfáir. Málið kom fyrst
fyrir á alþingi 1857, en fyrir alvöru 1859. Það þekkja
allir hinar síðustu ára stjórnardeilur, hve bitrar þær voru,
og hve hörð og særandi ummæli hafa fallið manna á
millum og hve nærgöngular mannorði þær hafa verið,
og þá geta menn farið nærri um »tóninn« á aiþingi 1859,
ef þeim er sagt, sem satt er, að þessar síðustu ára skær-
ur virðast mildari en umræðurnar þá, og er þó sjálfsagt
talsvert dregið úr þeim. Þó er þar ekki sveigt eins mikið
persónulega að Jóni Sigurðssyni eins og sumum öðrum,
svo sem Hjaltalín og H. Kr. Friðrikssyni, en þó er undir-
aldan þung. Líklega hafa aldrei verið eins miklar æs
ingar í landinu sem á kláðaárunum, er þá fóru í hönd.
Ofsinn var svo mikill, að niðurskurðarmenn beittu bæði
hótunum og ofbeldi við þá fáu menn, sem vildu reyna að
lækna eða kveinkuðu sér við að skera niður heilbrigt féð;.
lækningarnar voru kallaðar kák, og það var almenn trú
þá, að kláðinn yrði alls ekki læknaður; eina ráðið væri
niðurskurður og fyrirskurður, samfara vörðum, er hindr-
uðu, að nokkur kind á veiku eða grunuðu svæðunum
slyppi inn á heilbrigðu svæðin. Jón Sigurðsson var svo
reiður við landa sína út af skoðun þeirra í þessu máli,
að hann segir 1858: »Eg er blóðrauður út undir eyru af
að sjá til ykkar og hugsa um, að maður geti varla fyrir
guði og samvizku sinni beöið um löggjafarvald handa
slíkum mönnumK1). Lækningum var samt beitt í Suður-
amtinu en þær unnu lítið á, aðallega vegna mótþróa
manna, svo kláðinn magnaðist altaf meir og meir, og því
meiri varð æsingurinn. Rak þá loks að því, að konung-
ur skipaði tvo erindisreka hingað upp með fullveldi til
að framkvæma lækningar á þann hátt, sem hagkvæmast
þætti; var Jón Sigurðsson skipaður annar erindisrekinn,
og er umboðsskráin dagsett 27. mai 1859. Hann kom út
‘) Bréf bls. 254.