Skírnir - 17.06.1911, Blaðsíða 95
Jón Sigurðsson sem stjórntnálamaður.
191
síðan haldið frarn, og að hann var jafnan á verði gegn
því, að réttindum vorum yrði traðkað, og jafnan reiðu-
búinn til að verja þær gegn hverjum sem var, innlendum
eða útlendum. Vér skulum nú stuttlega lýsa afdrifum
stjórnbótarmálsins og hluttöku Jóns Sigurðssonar í því;
það er efni í langa ritgerð, og vissulega kemur sá tími,
er alt það mál verður betur útlistað en hægt er í mjög
svo takmörkuðum ritling og með enn takmarkaðri tíma.
Með opnu bréíi 28. septbr. 1848 hét konungur því, að
engin ákvörðun skyldi verða tekin um stöðu Islands í
ríkinu, fyr en Islendingar hefðu átt kost á að ræða málið
á þjóðfundi í landinu sjálfu. Þessi fundur var haldinn
árið 1851, sem alkunnugt er. Þar var af hendi stjórnar-
innar lagt fram í fyrsta sinn frumvarp til laga um stjórn-
skipulega stöðu íslands, en hún var sú eftir skoðun stjórn-
arinnar, að Island væri hluti eða amt úr Danmörku, svo
sem Sjáland eða Fjón, en sökum fjarlægðar frá móður-
landinu(!) og frábrugðinnar tungu átti alþing þó að hafa
ásamt konungi vald í nokkrum sérmálum. Jafnframt var
því lýst yfir, »að konungalögin, einkum 19. gr. þeirra,
hafa þegar ákveðið, að ísland sé partur úr rikinu, svo að
eigi getur þ a ð orðið umræðuefni«; nú eftir að grund-
vallarlögin dönsku séu út komin, sé því að eins spurning
um, hvernig nákvæmar skuli ákveða stöðu landsins, svo
hin nýja stjórnarskipun samkvæmt grundvallarlögunum
geti öðlast þar fult gildi1).
Hér var því í orðsins fylstu merkingu um fullkomna
innlimun íslands að ræða; og hún var ekki grímuklædd,
enda blandaðist engum hugur um það, og þó vildu hinir
konungkjörnu þingmenn aðhyllast frumvarpið í öllum
meginatriðum, svo að einn þjóðkjörinn þingmaður sagði
um einn þeirra, »að hann hafi gleymt því, að hann er
Islendingur, því enginn sannur Islendingur mundi mæla
þannig eins og hann gerði, þegar um vor helgustu rétt-
indi er að skifta«. Koma þeir strax fram sem oftar, eða
*) Þjóðfundartíð. 1851, bls. 463.