Alþýðublaðið - 30.03.1966, Blaðsíða 7

Árið 1966 heftir nu>
þegar krafizt mikiila fórna
flugsiys hafa kcstað
696 mannslíf ...
Flugvélarnar verða stöðugrt stærri
slysin stöðugt hörmulegri.
'Á FYRSTU mánuðum ársins 1966
hefur alþjóðlegt flug beðið mik-
inn hnekki. í ellefu niiklum flug-
shjsum hafa 690 manns látið iífið.
Fyrir skömmu birtist hér í blaðinu
nálcvæmur listi yfir hin einstöku
slys og fjölda þeirra farþega, sem
týndi lífinu í hverju slysi.
Svo virðist, sem ekkert orsaka-
samband sé á milli þessara slysa.
í>au hafa orðið hingað og þang-
að í heimiuum, og hent mi'smun-
andi flugvélategundir. Sumar
þeirra hafa farizt yfir fjöllum, —
sumar yfir sjó, nokkrar í lendingu
og aðrar í flugtaki.
Slæm auglýsing
Það þai-f meira en litla forlaga-
trú til að yppta öxlum yfir 690
mannfórnum á þremur mánuðum.
Hin síauknu slys valda framá-
mönnum flugmála víða um heim
miklum áhyggjum. Hin tíðu slys
eru slæm auglýsing fyrir starf-
semina. í Japan afpöntuðu 18 000
farþegar miða sína eftir slysið i
Tolcyo-flóanum. Það eitt kostaði
flugfélögin um 18 milljónir krójia.
Hvað bregzt?
En hvað veldur svo þessum
óttalegu slysum, sem eftir því sem
flugvélarnar verða sífellt stærri
munu krefjast fleiri og fleiri
mannslífa?
Er tæknin ekki það þróuð, að
hægt sé að smíða hina öruggu
flugvél?
Hin örugga flugvél hefur nú
þegar verið smíðuð, munu flestir
flugmálaséi'fræðingar segja. En
samt vehða slysin. Hvers vegna?
Af því að bæði maður og tækni
geta brugðizt. Oft má kenna um
samtvinnuðum mistökum manns
og tækni. En því miður reynist oft
erfitt eftir á að finna orsökina.
Það fólk, sem gæti gefið svarið,
er á meðal fórnardýranna, og þau
tæki, sem ef til vill gætu gefið
einhvcrja vísbendingu, eru oftast
nær gereyðilögð.
Rannsóknin
í hvert sinn, sem flugslys á sér
stað, er þegar í stað hafin flókin
og dýr, en því miður, einnig löng
rannsókn. Sérhvei't ríki hefur sína
eigin rannsóknarnefnd, sérhvert
flugfélag sömuleiðis. Sé um að
ræða nýja eða nýlega flugvélarteg-
und, mun verksmiðjan, sem fram-
leitt hefur flugvélina senda eigin
sérfræðinga á vettvang.
Hafi maður augum litið sundr-
aðan flugvélarbúk, mætti álíta það
verk, sem fram undan er, von-
laust. En samt er það svo, að eftir
margra mánaða rannsóknir á slys-
stað og í rannsóknarstofum gefa
sérfræðingarnir út yfirlýsingu um
orsakir slyssins.
Stundum auðvelt
Það kemur fyrir, að orsök slyss
er auðfundin. Finnsk farþegaflug-
vél hrapaði árið 1961 með 25 far-
þegum innanborðs. Annar flug-
mannamia hafði 2,1 promille alkó-
hól í blóðinu, hinn 1,6 promille.
Sama ár hrapaði DC 3-flugvél
til jarðar í nágrenni Búdapest. 30
fórust. Orsökin var augljós: Flug-
maðurinn brá á listflug, sem flug-
vélin hafði ekki eiginleika til.
Hún sundraðist- í loftinu.
Við hröpum
Mun erfiðara var að finna orsök-
ina, þegar svissnesk Caravelle-
þota hrapaði til jarðar í septem-
ber 1963.
Skömmu eftir flugtak heyrðu
menn flugmanninn segja í tal-
stöðina: Vélin brennur — ég hef
enga st.jórn á henni. Við hröpum.
Hvað gat valdið því, að þessi
vél, sem hvað öyggi snertir nálg-
ast fullkomnun varð skyndilega
alelda eftir flugtak í Ziirich?
Nokkrum mínútum eftir að slys-
ið hafði átt sér stað, voru sviss-
neskir sérfræðingar komnir á
slysstaðinn — seinna bættust við
sérfræðingar frá Caravelle-verk-
smiðjunum — og þar með var haf-
in nákvæm rannsókn, sem tók um
það bil-eitt ár.
Höfuðáherzla var lögð á það, að
ná samaii öllum hlutum flaksins.
Þeir voru dreifðir um mjög stórt
svæði, sumir voru í 12 kilómetra
fjarlægð frá þeim stað, þar sem
flugvélin skall niður. Bersýnilegt
þótíi, að vélin hefði sundrast í
loftinu:
Samtal flúgstjói-ans við flug-
stjórnina i Ziirich, sem var á seg-
ulbandi, var hlustað aftur og aft-
ur. Lítið hafðist upp úr því. Flug-
takið hafði bersýniiegá verið eðli-
legt, en slysið hafði orðið rétt
eftir.
Nákvæm rann-
rókn
Var einhver gaili á mótorun-
um? — Þeir voru rannsakaðir, en
leifar þeirra ■ gáfu ekki til kynna
að svo væri. Tilkynningar flug-
stjórans bentu heldur ekki til
þess, að um vélarbilun væri að
ræða.
„Við missum stjórnina,” hafði
hann sagt. Það var greinilega um
bilun í stjórntækjum að ræða, en
hvaða? Sérfræðmgarnir kgmust á
þá skoðun, að sprengju liefði verið
komið fyrir í flugvélinni. Mörg
dæmi eru þess, að sprengju hafi
verið komið fyrir í flugvél til að
svíkja út tryggingarfé. En sii til-
gáta var látin niður falla. Allt
beuti til þess, að hér væri um
tæknigalla að ræða.
Hre.vfingar þotunnar fyrir flug-
tak voi'u nú yfii'farnar aftur og
aftur og þær ásamt þeim vís-
bendingpm, sem leifar vélarinn-
ar gáfu til kynna urðu grund-
völlur f.yrir kenningu, sem virtist
svo sannfærandi, að Caravelle-
verksmiðjurnar töldu hana sann-
aða og breyttu vélum sínum sam-
kvæmt henni.
Það var lágþoka yfir Zúrich,.
Japan hefur verið vettvangur
myndinni sést þegar veriff var a
vélinni, sem steyptist í Tokyo-fló
anborðs. Allir fórust.
þegar Caravellan var að fara. —
Flugmaðurinn vildi dreifa þok-
unni með því að keyra fram og
aftur eftir brautinni, eins og oft
hafði verið' gert með árangri, þar
sem hiff heita ixtblástursloft frá
hreyflum þotunnar eyddi þokunni.
Eldur í hjólhúsi
Þetta heppnaðist. En vegna
hinnar löngu keyrslu hljóta heml
ar þotunnar að hafa hitnað mik-
ið, eí til vill svo mikið, að þeir
hafi verið glóandi, þegar loksins
vélin ók í flugtaksstöðu. Enginn
um borð í flugvélinni hefur hugs
að út í það. Ekkert tæki hefur
getað sýnt að svo væri.
Á leiðinni í loftið sprakk á einu
hjóianna, sem e.ru tvö og tvö sam-
an, hitt hjólið féll saman og felga
þess hlýtur að hafa eyðilagzt
vegna núnings við brautina —
stykld úr henni fundust á braut-
ixini — og þegar vélin tiltölulega
óskemmd hóf sig á loft gengu hjól-
in með hinum glóandi hemlum
og skemmdu felgu sjálfkrafa upp
í flugvélabúkinn. Kannske hefur
Stykki úr skemmdu felgunni sett
gat á vökvaleiðslur sjórnkcrfisins,
þriggja stórslysa á þessu ári. Á
f ná upp flakinu af Boeing <21
x 4. febrúar meff 133 manns in»
kannski hefvr hitinn frá hinum
glóandi heinlum verið nægur. Sér-
fræðingarnir telja það a.m.k.
mjög líklegt, að eldur hafi komið
upp í hjóihúsinu skömmu eftiv
flugtak, vökvaleiðslurnar farið að
leka, kviloiað hafi í vökvanum og
þar með öllu lokið.
Með þrautreyndum athugunuxn
og rannsókn hvers smáatriðis kom-
ust sérfræðingarnir að þessarl
niðurstöðu.
Framleiðendur. Caravelle-yéÞ
anna höguðu sér samkvæmt þvii
Eldfimur vökvi er ekki lengur not-
aður í vökvakerfi Cai'avellunnar
og allar vökvaleiðslur eru úr
stáli.
Grunuð ílugvél I
Fjórar flugvélar af gerðinni Bo-
eing 727 hafa sem kunnugt ei' far-
izt síðan í júií, og með þeirn 264
menn og konur.
Flugmálayfirvöld í Bandaríhj-
unum hafa nú mánuðum saman,
þaulreynt þessa flugvélategund,
og komizt að þeirri niðurstöðu, ,
að hún sé „framúrskarandi og ör- ‘
ugg flugvél.” Byggingarlag héhn- _
Framhald á 10. síðji.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 30. marz 1966 Tp
4