Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.1989, Blaðsíða 18

18
MÁNUDAGUR 20. NÓVEMBER 1989.
Merming
Viðvarandi halli á rekstri leikhúsa:
750 miiyónir í leik-
list á næsta ári
- segir Svavar Gestsson menntamálaráðherra
„Þaö kæmi mér ekki á óvart þótt
opinber framlög til leiklistar á næsta
ári næmu um 750 milljónum og er
þá allt taliö, bæöi frá ríki og sveitar-
félögum," sagöi Svavar Gestsson
menntamálaráðherra í samtali við
DV.
Mest af þessum peningum er fram-
lang ríkisins til viðgerða og breyt-
inga á Þjóöleikhúsinu. Á næsta ári
er áætlaö aö verja 350 milljónum til
endurbóta á húsinu. Þar veröur saln-
um breytt verulega - millisvalir
teknar niður og gólf í aðalsal hækkaö
og tekið fyrir leka í húsinu.
Þá verður ríkið einnig aö greiöa
skuldir sem safnast hafa á síðustu
árum í rekstri Þjóöleikhússins auk
þess sem styrkja þarf rekstur þess
meö árlegum framlögum.
Sýningar í Þjóðleikhúsinu hefjast
ekki að nýju fyrr en um jólin 1990
en fastráönir starfsmenn veröa
áfram á launum. Þótt öörum verk-
efnum veröi sinnt í millitíðinni er
ekki gert ráð fyrir aö það nægi fyrir
föstum kostnaði við rekstur hússins
þótt engin starfsemi fari þar fram.
Annar stór hluti af upphæðinni
sem opinberir aölilar leggja til leik-
hstarinnar er aukinn styrkur
Reykjavíkurborgar við Leikfélag
Reykjavíkur. Enn hefur ekki veriö
ákveðið hve hár styrkur borgarinnar
verður. Nú fær Leikfélagið nærri 30
mihjónir frá borginni. Davíð Odds-
son hefur talað um að tvöfalda styrk-
inn á næsta ári.
Þá eru ótahn framlög annarra
sveitarfélaga til leiklistar í sínum
byggðum auk þess sem ríkið leggur
A næsta ári leggur ríkið 350 milljónir til viðgerða á Þjóðleikhúsinu.
fram. Svokallaðir frjálsir leikhópar þýðuleikhúsið hefur t.d. fengið 7
fá einnig framlög frá ríkinu. Al- mihjóniráþessuári. -GK
Sá í vor að ég átti bók
- segir höfundiirinn, Bjöm Th. Bjömsson
„Guð minn góður, að ég fari að skrifa ævisögu
mína. Það væri ljótan," segir Bjöm Th. Björns-
son og handleikur Sandgreifana, endurminn-
ingabók frá uppvexti hans í Vestmannaeyjum
fram til ársins 1935. Það er Mál og menning sem
gefur út.
„Þessi saga á sinn eðlilega endi og á henni
verður ekki framhald," segir Bjöm. „Ég hef
meiri áhuga á ævi annarra manna enda er eng-
inn dómbær á sína eigin ævi nema þá með lyg-
um og fölsunum. Þaö em þó samt til einstaka
menn í bókmenntunum sem eru sæmilegr heið-
arlegir. En þeir eru fleiri sem fara huldu höfði
fyrir sjálfum sér.“
Bjöm vih ekki kaha Sandgreifana endurminn-
ingar þótt sagan sé það að stofni til. „Þetta er
uppvaxtarsaga í þröngu bæjarfélagi,“ segir
Bjöm. „Ég veit ekki hvaö veldur því að menn
fara að safna í bók efni sem þeir kynntust í
æsku. Ef til viU sækir nú á mig elU og henni
fylgir vUji tU að týna ekki hlutunum - geyma
þá heldur fyrir bömin. Mér finnst ég þó ekki
gamaU en ég veit hvenær ég er fæddur. Ég hef
sannast sagna aldrei vUjað faUast á að ég væri
að eldast.
í raun og vem var þessi bók komin hér bak
við Orðabók Blöndals í hUlunni við skrifborðið
í vor. Ég skrifaöi eitt og annað sem mér datt í
hug á miða og stakk þeim bak viö oröabókina.
í maí í vor tók ég eftir aö þar var komin heU
bók á lausum blöðum og ég átti ekki annað eft-
ir en að- raða henni saman. Það getur reyndar
verið að eitthvað hafi gleymst bak við Blöndal."
í Sandgreifum Bjöms er uppgjör hans við
æskuárin. „Ég spUa mikið upp á þaö tvöfalda
líf sem ég lifði,“ segir Bjöm. „Móðir mín var
þýsk og amma mín bjó hjá okkur. Allan þann
tíma sem hún var í Eyjum á árunum 1922 tU
1935 og eftir það í Reykjavík var hugurinn í
Þýskalandi.
Það lengsta sem hún komst í að læra íslensku
var að alUr sem heUsuðu henni sögðu „sælar“.
í Þýskalandi var venja að heUsa með nafni og
hún skUdi aldrei hvað þeir vom margir íslend-
ingamir sem hétu „Sælar“.
Jón Sigurðsson var aldrei nefndur við mig en
Hindenburg og Bismarck þeim mun oftar. Ég
lærði því ekki íslensku fyrr en ég var á eUefta
ári sendur til Sigurbjamar Sveinssonar bama-
bókahöfundar að læra máUð. Áður kunni ég
ekkert annað en mál götustráka.
Þetta mál, sem strákar í Eyjum töluðu og
strákar tala alment enn, kemur víða fram í sam-
tölunum í bókinni. Vestmannaeyingar töluðu
versta mál á íslandi og það væri fáránlegt að
láta þá tala klassískt mál frá Konráö Gíslasyni
á prenti.“
Hetjuskapur á villigötum
í Sandgreifunum gerir Bjöm líka upp við fóð-
ur sinn, Ustamanninn Baldvin Bjömsson. „Þetta
sem ég segi um föður minn er ekki annað en
það sem alUr vissu sem umgengust hann,“ segir
Bjöm. „Hann vildi aUtaf gera eitthvað annað
en hann gerði best. Hjá sumum er það hetju-
skapur að geta teiknað en það er þá helst hjá
mönnum sem ekki geta það. Faðir minn var
Ustateiknari en þótti það ómerkilegt samanborið
við aö vera á skútu.
En þessi saga er ekki bara uppgjör. Það sem
ég er fyrst og fremst að skrifa um em Vest-
mannaeyjar sem deigla þjóðfélagsátaka. Þar
vom kommúnistar sterkir og einnig fasistar.
Þegar við bættust 6000 vermenn ofan af landi
var þetta eins og lýðháskóU í þjóðfélagsátökum.
AUt mitt fólk snerist gegn Hitler og nasistun-
um. Heima skildum við Þýskaland alveg frá
nasismanum enda var Þýskaland ömmu Þýska-
land keisarans. Svona málarasveinn eins og
Adolf sálugi fékk ekki háa premiu hjá ömmu
minni.
Og svo komu þýskir flóttamenn undan ógnum
nasismans en þó ekki að ráði fyrr en við fluttum
til Reykjavíkur. Hús móður minnar stóð opið
fyrir þeim sem komu á flótta án þess að hún
hefði póUtískar meiningar. Þetta voru bara
menn sem höfðu lagt það á sig að koma til ís-
lands í stað þess að lenda í þrælabúðum.
PóUtík var aldrei nefnd á heimiUnu en faðir
minn var mjög hrifinn af Rússlandi, aðalUega
vegna menningarinnar en ekki af póUtískri
sannfæringu. Það var rússneska þjóðin sem
heUlaði hann og bókmenntimar. Allir sem lesa
rússneskar bókmenntir losna ekki við þær aft-
ur, sama hvort það er Dostojevskí eða Tolstoj,"
sagðiBjömTh.Bjömsson. -GK
Rmm hundruð
titlar
Þrátt fyrir einlægan ásetaing
bókaútgefenda aö fækka bókatitl-
um á markaðnum fyrir hver jól
stefnir þróunin í öfuga átt. í haust
var talað um íjögur hundruð titla
en nú stefnir aUt í að þeir verði
nær fimmta hundraðinu.
Það em þó ekki stóm forlögin
sem eru að auka við sig heldur
flölgar sjálfstæðum útgefendum
ár frá ári. Bækur þeirra streyraa
nú á markaðinn. Lætur nærri að
sjötíu aðUar fáist við bókaútgáfu
og margir bjóða aöeins eina bók.
Nú eins og fyrir síðustu jól virð-
ast þrjú forlög vera afgerandi
stærst á markaðnum. Það eru
Iðunn, Mál og menning og Vaka-
Helgafell.
Saga Kristjáns Thorlacius verður
á bókamarkaðnum að þessu
sinni.
Að tjaldabaki
hjá BSRB
Kristján Thorlacius, fyrmm
formaður BSRB, hefur skráð ævi-
sögu sína í samvinnu við sr. Bald-
ur Kristjánsson, sóknarprest á
Höfn í Hornafrði. Bókina nefna
þeir Þegar upp er staðið og Reyk-
holt gefur út.
Eins og nafn bókarinnar bendir
til þá fer í sögu Krisfjáns mest
fyrir störfum hans fyrir BSRB
þar sem hann vann í nærri 30 ár.
I sögu sinni segir Kristján frá
ýmsu baktjaldamakki í verka-
lýöshreyfingunni og er að sögn
gagnrýninn, bæði á samherja og
andstæðinga.
Enn ný
nasistabók
Björn Sv. Björnsson, fyrrum
undirstormsveitarforingi í SS,
hefur með aðstoð Nönnu Rögn-
valdsdóttur skrifað ævisögu sína.
Bókin nefnist Sagan sem ekki
máttí segja og kemur út hjá Iö-
unni.
Þessi bók fylgir í kjölfar „nas-
istabókanna" á síðasta ári en í
einni þeirra kom Bjöm nokkuð
við sögu. Honum fannst því sem
hann yrði að koma sínu sjónar-
miði á frmafæri og hófst handa
viö verkið þegar um síöustu ára-
mót.
Bjöm hefur haft hægt um sig
síðustu áratugina og á að hafa
heitið því að segja aldrei sögu
sína. Nú hefur hann hins vegar
fundið sig knúinn til aö skipta
um skoðun.
Landið þitt
minnkar
Stolt bókaútgáfunnar Amar og
Örlygs á síðustu árum hefur ver-
iö bókaflokkurínn Landið þitt - í
fimm bindum. Nú hefur verið
ákveðið aö gefa út minna afbrigði
af Landnu þínu og kallast það
íslandshandbókin og verður í
tvemur bindum. Upphaflega út-
gáfan er of stór til að hafa með á
ferðalögum og því er verkið dreg-
ið saman.