Dagblaðið Vísir - DV - 31.07.1990, Qupperneq 27

ÞRIÐJUDAGUR 31. JÚLÍ 1990.
27
pv__________________________LífsstíH
Fyrstu íslensku
kartöflurnar komnar
Fyrstu íslensku kartöflumar eru
aö koma í verslanir nú og á næstu
dögum. Enn er það aðeins lítið magn
sem stendur til boða en stefnir í að
það aukist verulega í næstu viku.
Verð er nokkuð hátt enn sem komið
er en venjan er sú að verðlækkun á
sér stað þegar framboð vörunnar
eykst.
Eru þær of
snemma á ferðinni?
Þær kartöflur sem fást nú eru svo-
kallaðar „premier" kartöflur en
skiptar skoðanir eru uppi um það
hvort tímabært sé að setja þær á
markað vegna þess hversu misjafnar
þær geta verið að gæðum. Almennt
eru þær þó ágætar en oft htlar og
óflokkaðar. Meðal framleiðenda og
heildsöluaðila eru margir þeirrar
skoðunar að ekki sé úr vegi að bíða
með innlendu framleiðsluna þar sem
enn séu ágætar erlendar kartöflur á
góðu verði á markaðnum sem duga
þar til þær íslensku hafa náð þokka-
legum þroska.
Aukið framboð
lækkarverð
Verðmyndun á kartöflum fer að
miklu leyti eftir framboði og eftir-
spum. Því er verð mjög hátt þegar
þær koma fyrst á markaðinn en fer
svo lækkandi nokkurn veginn viku-
lega þar til það nær jafnvægi með
haustinu.
Framleiðandi selur vöru sína nú á
um 90 krónur. Bætist 24,5% virðis-
aukaskattur þar ofan á. Heildsölu-
verð er nú um það bil 130 krónur og
er smásöluverð allt upp í 200 krónur.
Er verðhækkun því rúmlega 100%
frá því að framleiðandi lætur vöruna
frá sér og þar til neytendur borga
endanlegt verð. í haust er áætlað að
verð frá framleiðendum verði í
kringum 60 krónur og mun þá heild-
söluverð verða um það bil 90 krónur.
Ofan á það bætist síðan smásöluá-
lagning.
Er það skoðun flestra söluaðila að
mikilvægt sé að stilla verðinu í hóf
en þykir sumum sem verð sé nokkuð
hátt á fyrstu kartöflunum. Ef ekki
er viðunandi verðlag á vörunni er
hætt við því að neysla annara vöru-
tegunda, svo sem hrísgrjóna og
pasta, aukist og dragi úr neyslu kart-
íslenskar kartöflur eru nú að koma á markaðinn og er verð á þeim hátt enn sem komið er. Búist er við að það lækki á næstu vikum þegar framboð eykst
og markaðurinn mettast. DV-mynd JAK
aflna að sama skapi. Að sögn fram-
leiðenda og seljenda er nóg framboð
af góðum kartöflum, ásamt sann-
gjömu verði, forsenda þess að neyt-
endur kaupi vöruna.
Gotttíðarfar
skiptir miklu máli
Verðurfar er einna mikilvægasti
hlekkurinn í ræktun kartaflna. Hef-
m- tíð verið þokkaleg að sögn bænda
og er spretta því góð. Þeir fyrir sunn-
an em heldur fyrri til en norðan-
menn að taka upp sínar kartöflur.
Horfur virðast þó vera þokkalegar
fyrir norðan og er búist við að farið
verði að taka upp eftir eina til tvær
vikur.
Á sumum stöðum hafa kartöflurn-
ar verið ræktaðar undir plast- eða
akrýldúk en að sögn bænda hefur
það ekki skilað sér sem skyldi í ár.
Er ástæðan fyrir því að sprettan byrj-
aði með hlýju vori og hefur hitinn
ekki nýst að fullu undir dúkunum.
Oft hefur þessi ræktunaraðferð þó
skilað góðum árangri.
Er stefnt að því á flestum stöðum
að allar kartöflur verði komnar í
geymslu fyrir 20 september en þá fer
veður kólnandi en það hefur að sjálf-
sögðu slæm áhrif á ræktunina.
-tlt
Hitaveita Reykjavíkur:
Það vill brenna við að fólk ýmist dagi er liðinn. Skuldastaöa á að
gleymir að borga orkureikninga koma fram á reikningi.
sína eða þá aö léleg fjárhagsstaða 'fil aö hægt sé að loka er skilyrði
veldur þvl að þeir lenda aftarlega að íbúi hússins eða ibúðarinnar sé
í forgangsröðinni. Skuld safnast viðstaddur. Er æskilegt aö viðkom-
upp, dráttarvextir bætast ofan á og andi hafi náð fullorðinsaldri. Að
að lokum koma menn frá Hitavei- lokunarmenn fari inn í mannlaust
tunni og ioka fyrir. hús er með öllu ólej'fllegt. Þeir eru
Ef skuld hefur ekki veriö greidd starfandi á daginn en einnig eru
á réttum tima tilkynnir Hitaveitan þeir á ferli á kvöldin og um helgar.
fyrst vanskil og hversu háa upp- Hitaveitan hefur séð um inn-
hæð beri að greiöa. Yfirleitt er beö- heimtu sína frá 1987. Fyrir þann
ið með aðgerðir þar til tveir reikn- tíma sá; Rafveita Reykjavikur um ;
ingar eru komnir í vanskil. Reikn- alla innheimtu. Sendir eru út 15
ingar berast notendum á tveggja þúsund reikningar fyrir hvert
mánaða fresti. tveggja mánaöa tímabil og hljóða
Ef greiðsia er ekki innt af hendi útistandandi skuldir viðskipta-
er lokunartilkymiing næsta skrefiö rnanna við fyrirtækiö upp á 180-200
sem stigiö er. Getur hún borist aiit miHjónir króna. Kostnaður við lnt-
að 5 mánuöum eftir að skuld gjald- un einbýiishúss er um 2.000 krónur
fellur en þá geta menn átt von á ámánuöíogerþaðum34%afverði
lokunartnönnum nokkrum dögum þeirrar olíu sem þyrfti tii aö hita
síðar. Almennir dráttarvextir samahús.
reiknast ofan á skuld eftir að gjald- -t!t
Breyting á notkun skatt-
korts eftir fráfall maka
Með tilkomu kerfis um stað-
greiðslu skatta hefur þurft að laga
ýmsa þætti á þá lund að þeir hæfðu
betur Mnu nýja skipulagi. Reyndist
það vera mun næmara fyrir öllum
breytingum og var því talin nauðsyn
að endurskoða sum lagaákvæðanna.
Var í vor gerö sú breyting á lögum
um tekju- og eignarskatt að eftirlif-
andi maka er nú heimilt að nýta 80%
af skattkorti maka síns í allt að 9
mánuði frá og með andlátsmánuði
hans. ÁlagMng tekjuskatts og
ákvörðun persónuafsláttar er gerð í
samræmi við það.
Gilti sú regla fyrir lagabreytingu
að eftirlifandi maka var heimilt að
nýta 80% af skattkorti maka síns allt
andlátsárið og samkvæmt gildandi
skattaiögum var ekkja eða ekkill
meðhöndiaöur sem hjón út andláts-
árið.
Var því mikill munur á réttindum
einstakhnga eftir því hvenær árs
hann missti maka sinn. Sá sem varð
fyrir áfalli í janúar gat nýtt skattkort
Neytendur
hins látna það sem eftir var árs. Hins
vegar hafði sá sem varð fyrir því að
missa maka sinn seiimi Muta árs litla
sem enga möguleika á nýtingu skatt-
kortsms. Þarna gætti mikils ósam-
ræmis og var því tekið til þess ráðs
að gera breytingar þar á þanmg að
öllum væri gert jafnhátt undir höfði.
Ef skattar eru ofgreiddir eöa rang-
lega hefur verið staðið að útreiknmg-
um leiðréttir kerfið það eftir á og fær
þá launþegi endurgreiðslu sem
skekkjunm nemur, auk verðbóta. Er
áriðandi að launagreiðandi viti af
öllum þeim breytingum sem verða á
högum launþega hans til að geta
smnt þessum þætti sem skyldi.
Byggir skattseðillinn í ár á eldri
reglum en eftirlifandi maki getur
sótt um lækkun á staðgreiðslu vegna
andláts hjá ríkisskattstjóra og sveit-
arfélögunum.
Breytingin tók þegar gildi og kem-
ur til framkvæmda við álagnmgu
gjalda á árinu 1991 vegna tekna á
árinu 1990 og eigna í lok þess árs.
-tlt