Þjóðviljinn - 21.03.1973, Blaðsíða 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 21. marz 1973
Sitt af hverju
um kvenfólk
Gamansiða sovézka
blaðsins Literaturnaja gazeta
hefur búið til rithöfund sem
nefndur er Evgeni Sazonof og
öðru hverju gefur þar skýrslur
um sjálfan sig og heiminn.
Hér fer á eftir klausa sem höfð
er eftir Sazonof i tilefni
alþjóða kvennadagsins.
Eigi fyrir löngu fékk ég bréf
frá hópi ungra og aðlaðandi
kvenlesara minna. Ég hef
lesið þetta bréf. 1 þvi voru svo-
felld orð, sem skutu djúpum
rótum sál minni: „Við viljum
ekki i neinu vera eftirbátar
piltanna okkar.” ó hvilik orð,
svo gróflega sé til orða tekið!
Sem meiriháttar rithöfundi
er mér kunnugt um að konan
er alveg eins og karlmaður
einkum samsett úr fitu, eggja-
hvituefnum og kolvetnum. Og
ef að þvi miður gætir ennþá að
nokkur leyti einhvers óveru-
legs munar á hinum tveim
fögru kynjum, þá sjáum við
greinilega fyrir okkur hvernig
þessi munur er að hverfa, og
ekki mun liða á löngu þar til
ekkert verður eftir af þessum
mun og þá munu piltarnir
skrifa mér: „Við viljum i engu
vera eftirbátar stúlknanna
okkar.”
En mikið liður timinn ann-
ars hratt. Svo virðist sem litil
stund sé liðin frá þvi að ljós-
geislinn drukknaði i riki
myrkusins — Katrfn i leikriti
Ostrovskis. Svo virðist sem
það hafi verið i gær að einhliða
vangoldin ást hrakti önnu
Kareninu undir iskrandi hjól
gamallar eimreiðar. En nú
hefur fagurgljáandi raflest
leyst af hólmi eimreiðina
gömlu. Manni finnst ógnvæn-
legt að nálgast slika lest, hvað
þá henda sér undir hana. Já,
erfitt var lif konunnar hér
áður fyrr. „Sasa grét þegar
skógurinn var höggvinn”
skrifaði skáldið. Konur nú á
dögum gráta ekki lengur af
sliku tilefni.
I einu orði sagt: konan er
orðin óþekkjanleg. Hún getur
spilað fótbolta og staðið sig vel
i póker og stöðvað leigubil á
fullri ferð og farið ofan i gig
eldfjalis. Það er af þessum
sökum að þær skrifa mér:
„Við viljum i engu standa að
baki piltunum okkar.”
Og það skulið þið heldur
ekki gera. Ég er i anda með
ykkur, kæru vinkonur minar!
GLENS
Jósep var mikill vinur Sumar-
liða pósts og hafði oft hestakaup
við hann.
Eftir ein hestakaupin sagð-
Jósep:
„Það er seintekinn gróði að
hafa hestakaup við Sumarliða
póst”.
Magnús i Hnausum varð einu
sinni heylaus á fyrri búskaparár-
um sinum, en var of stórlátur til
að biðja um heylán.
Þetta spyr Jósep og gerir sér
ferð til hans, og setjasr þeir að
drykkju.
„Viltu ekki selja mér féð þitt,
Magnús?” spurði Jósep. „Ég er
til með að selja þér það aftur ef
þú vilt”.
Magnús skildi þetta og tók til-
boðinu fegins hendi.
Þorsteinn Thorarensen á Mó-
eiðarhvoli var stundum kaldur i
svörum. Hann var búmaöur góð-
ur og jafnan birgur af heyjum.
Einu sinni kom maður til hans
og biður hann um heylán.
„Nei”, segir Þorsteinn, „ég set
ekki á annarra hey og ætlast held-
ur ekki til, að aðrir setji á min”.
Af erlendum
bókamarkaði
ln the Light
of History
J.H.PIumb. Allen Lane. The
Penguin Press. 1972.
„Hippa-heimspekin á sér langa
sögu. 1325 komu bræöur Hins
frjálsa anda saman i glæsiiegri
kapellu i Köln, nakinn prédikari
hvatti bræöurna til þess að hverfa
til einfalds lifs, hann taldi að svo
heilagir menn sem þeir og synd-
lausir, skyldu ganga naktir og
elska ótæpilega, þvi aö þeir sem
hefðu samsamazt guðdómnum,
væru saklausir og allt sem þeir
gerðu, væri rétt og satt. 1649
fundu hjúin William Franklin og
vinkona hans Mary Gadbury guö
sinn i sjálfum sér og þar meö varð
allt það sem þau aöhöföust guð-
legs eðlis, þau hjúin stunduöu
drykkju, ólifnað og höfðu i
frammi klámfengna tilburði á al-
manna færi. Það úði og grúði af
þessháttar smá hópum hippa á
Englandi i tið Cromwells.Kvekar-
ar gengu stundum naktir um
strætin, til þess aö votta fyrir-
litningu sina á viötekinni hegðun
og til að sýna, aö þeir útvöldu
gengju ætið i „Ljósinu”. Margir
sértrúarsafnaðanna notuðu alkó-
hól til þess að komast i upphafiö
trúarástand, eins og hippar nú-
timans nota fiknilyf.”
J.H. Plump rekur ýmsa at-
burði og lýsir ýmiskonar fyrir-
brigöum fyrri tlma i þessu safni
greina og dregur fram ýmsar
hliöstæður viö nútima fyrirbrigði
eins og meö dæminu hér á undan.
Hann ritar einkum um það tima-
bil, sem hann hefur lagt mesta
stund á, 18. öld, en hér eru einnig
samantektir um samfélög á
17. og 19. öld. Plumb er alltaf
læsilegur og bregöur upp sam-
félagsmyndum frá liðnum timum
sem verða eftirminnilegar.
Epochen der deutschen
Lyrik 1300-1500
Band 2. Herausgegeben von Eva
und Hansjðrgen Kiepe.
Deutscher. Taschenbuch Verlag.
1972.
Þetta er annaö bindið i 10 binda
safni þýzkrar ljóölistar frá upp-
hafi fram á okkar daga. 1 þessu
bindi er miðaldakveðskapur,
raðað eftir timaröð. Kvæöin eru
endursögö á nútimaþýzku.
Athugagreinár fylgja og getiö er
helztu útgáfa. Sex bindi eru þegar
komin út af safninu, og er þetta
fyrsta útgáfa.
The Victorian Underworld.
Kellow Chesney. Penguin Books
1972.
Englendingar reyndu lengi vel
aö fela það sem er titill þessarar
bókar, eöa þá aö gleyma þvi, að
slikt væri til, svo nokkru næmi.
Hér er dregin upp mynd undir-
heimanna samkvæmt rannsókn-
um og mati höfundar. Þetta er
fyrst og fremst lýsing, engin til-
raun er gerö til þess að grafast
fyrir orsakir þess ástands, sem
skapaði þessa ömurlegu heima,
enda er bókin ekki rituö út frá
þeirri forsendu. Höfundur skrifar
lipurlega og myndir eru eftir
Gustave Doré.
Counterrevolution
and Revolt.
Herbert Marcuse. Allen Lane.
The Penguin Press 1972.
Mareuse ^litur i þessari siöustu
bók sinni, \ð byltingaröflin i
Bandarikjui m og I Evrópu séu
máttvana \ að nýja vinstri-
hreyfingin þ rfi að endurskipu-
leggja og endurnýja sjálfa sig til
þessað geta hafið baráttuna gegn
nútima kapitalisma, sem sé á
góöri leið með að eyða um-
hverfinu kringum sig.skrilmenna
þjóðirnar og mala sjálfan sig á
kaf. Marcuse telur hættu á þvi að
fasisminn gangi aftur, ef vinstri
öflin beiti byltingaaðferöum að
verulegu ráöi. Hann telur aö rót-
tæk vinstri öfl veröi aö aölaga
baráttuaðferðirnar aðstæöunum
og þaö hljóti aö vinna almennt
fylgi menntamanna og verkalýðs,
sem hefur ekki oröiö forpokun
kapitalista aö bráð. Höfundur
ræðir umhverfismálin og telur
þau einn þátt verðandi baráttu og
þar með lausn manna af klafa til-
búinna þarfa, sem stöðugt hlaða
utan á sig frekari þörfum með
fylgjandi eyðingu umhverfisins.
Höfundur fjallar um væntanlega
menningarbyltingu og byltingu i
listum, sem hann tengir þvi er
hann nefnir „nýja meövitund”.
Inntakið I boðskap Marcuses er
nýr humanismi, mennska and-
stæö ópersónulegri kröfu kerfis-
ins eöa Gró&akvarnarinnar.
The Agrarian History
of England and Wales.
Vol. I 2. A.D. 43—1042.
GeneralEditor H.P.R. Finberg.
Cambridge University Press
1972.
Eignarhald og notkun jarða er
lykillinn aö sögu miðalda, og
einnig siöari alda, bæði beint og
óbeint; þvi telja útgefendur rit
þetta vera samfélags- og hagsögu
frá upphafi fram á okkar daga.
Alls veröur ritið átta bindi, og er
fjórða bindi og annar hluti fyrsta
bindis kominn út. Hér er fjallað
um England á dögum Rómverja
og Engil-Saxa, en sá hlutinn gæti
orðiö Islenzkum fræðimönnum
einhver akkur. Hér er lýst vali
bæjarstæða, helztu greinum land-
búnaðar, áhöfn jaröa og aöferð-
um viö akuryrkju gegnum aldirn-
ar, húsakosti og leigumála.
Höfundar styðjast mjög við forn-
leifarannsóknir, og 'hefur ýmis-
legt nýtt komiö á daginn einmitt
með þeim. Ágætir uppdrættir
fylgja og einnig ioftmyndir. Þetta
bindi hefst á veðráttulýsingu, en
rannsóknir i þeim efnum sanna
mikla úrkomu á Bretlandseyjum
frá þvl um 400 til 600 e.Kr.
Sumir höfundar hafa viljaö állta
mikla úrkomu á meginlandi
Evrópu eina ástæðuna fyrir þjóð-
flutningunum, en hvað um það,
þá fór veðráttan batnandi þegar
tekur að liða á 7. og 8. öld.
dtv- Wörterbuch
zur Geschichte.
Band 1—2 Konrad FuchsýHeribert
Raab. Deutscher Taschenbuch
Verlag 1972. Originalausgabe.
1 þessari uppsláttarbók eru
fjögur þúsund uppsláttarorð,
einkum varðandi miðalda og
nýrri sögu. Höfuðáherzla er lögð
á sögu Evrópuþjóða og áhrif
þeirra annars staöar um heiminn,
en Evrópumönnum hættir oft til
þess að telja sögu þjóða utan
Evrópu fremur undirgrein landa-
fræði eða þá kommentar við
frásögn af „frumstæöum
lifnaðarháttum”. Rit þetta er
þarft innan þess ramma, sem þaö
spannar, og þvi sem hér skortir,
er ætlunin aö bæta úr meö útgáfu
svipaðra rita um svæði utan
Evrópu. dtv hefur gefið út ágætan
söguatlas dtv Atlas zur Welt-
geschichte, og er þessi bók ágæt
viöbót I þessari grein. Bókaskrár
fyigja.
The Betrothed
Alessandro Manzoni. Transiated
with an introduction by Bruce
Penman. Penguin Books 1972.
Þetta er ný þýðing á ensku á
þessari frægu itölsku skáldsögu,
gefin út I Penguin Classics.
Skáldsaga Manzoins er ekki að-
eins meðal merkustu skáldsagna,
heldur hefur hún sérstaka þýð-
ingu fyrir Itali, hún varð þeim
hvöt, jafnvel ein kveikjan aö
sjálfstæöis- og sameiningar-
baráttu þeirra á 19 öld.
— Eilifðarvél? Ekkert er auöveldara. Nú skaltu bara
hlusta vel eftir....
Páfagaukurinn fékk fyrstu verðlaun i erlendum málum.
En þú færö önnur verðlaun.