Þjóðviljinn - 14.02.1974, Blaðsíða 2

2 SJÐA — ÞJÓÐVILJINN Finimtudagur 14. febrúar 1974.
Skólanemar æfa sig á rafreikni: Hvert liggur vegurinn héöan?
Mörg lönd sem gengið hafa i
gegnum almenna fræðslubyltingu
mæta þeim félagslega vanda, að
vinsældir háskólanáms. mögu-
leikar á að stunda það, sú virðing
og þau lifskjör sem fylgja æðri
menntun, freista miklu fleiri ung-
linga en háskólar og siðar sam-
félagið telja sig með góðu móti
geta tekið við. Sovétrikin eru hér
ekki undantekning. I eftirfarandi
grein eftir N. Gamof (APN), sem
hér verður rakin, segir frá þessu
vandamáli og viðleitni til að ráða
vð það.
utreikningar
En hvað gerist ef að ungur
maður hefur valið sér starf, en
verksmiðjurnar hafa ekkert við
hann að gera?
Meðan tiundubekkingar sitja
enn á skólabekk reyna hagfræð-
ingar borgarinnar að reikna sem
nákvæmast út möguleika á að
ráða ungt fólk i vinnu i verk-
smiðjum eða þjónustufyrirtækj-
um. Siðan skyldar borgarráð með
sérstakri samþykkt stjórn og
verklýðsnefndir fyrirtækja til að
búa sig undir að þeir taki við á-
kveðnum fjölda brautskráðra
skólanema. Sérstök nefnd
borgarstjórnarfulltrúa fer yfir
umsóknir unglinganna með for-
eldrum og fulltrúum fyrirtækj-
anna, og gefa út ávisanir á vinnu-
stað. Þar með er starfi nefndar-
innar ekki lokið, þvi ekki má
segja unglingi upp starfi nema að
samþykki hennar komi til.
Frh. á bls. 15
Þeir sem ekki komast
Mjög mikill hluti þeirra sem
hefur lokið almennu tiu ára skóla-
námi leitast við að komast i há-
skóla. En ekki hafa nærri allir
heppnina með sér.
1 borginni Voronésj til dæmis
ljúka meira en 8000 þúsund
manns almennu skólanámi á ári
og yfirgnæfandi meirhluti reynir
siðan til við inntökupróf i æðri
menntastofnanir. En það eru
margir um hvert sæti einatt, og
þvi verða margir frá að hverfa.
Margir biða i fyrsta sinn á ævinni
meiriháttar ósigur. Hefur það
ekki slæm áhrif á litt hörnuð ung-
menni?
Nú má segja sem svo, að allir
geta fengið sér vinnu, það er
tryggt að nóg er um verkefni. En
við skulum ekki gleyma, að hér er
um ungt fólk að ræða sem er að
byrja að skilja vandamál lifsins.
Sovéskir sérfræðingar kunna frá
þvi að greina að piltar og stúlkur
skipta 2,5sinnum oftarum vinnu-
stað en eldri verkamenn. Aðal-
ástæðan eru þau vonbrigði sem
ávallt láta að sér kveða þegar
raunveruleikinn reynist i miklu
ósamræmi við hugmyndir sem
menn gerðu sér um hann. Van-
þekking á störfum og framleiðslu
hefnir sin.
Kynning á staönum
Starfsfræðslukerfið i landinu á
að ráða bót á þessu, en það heyrir
undir borga- og sveitarstjórnir.
1 Vélsmiðjunni i Voronésj, segir
Gavrilof varaborgarstjóri, höfum
við t.d. komið á fót sérstakri
starfsfræðslustofu.A öðru ári hafa
hundruð efribekkinga úr nálæg-
um skólum heimsótt hana. Þar
hitta þeir eldri verkamenn og
unga iðnmeistara, kynnast vinn-
unni beinlinis á vinnustað. Um
árangur má nefna þá tölu, að 1971
byrjuðu aðeins 27 nýútskrifaðir
skólanemar störf við verk-
smiðjuna, en 157 árið 1972. Slikum
starfsfræðslustofum er verið að
koma upp við önnur fyrirtæki i
borginni.
Hverfaráðin skipuleggja einnig
i skólum „unglingadaga”, en þá
koma verkamenn og meistarar úr
verksmiðjunum i heimsókn til
efstubekkinga. Þeir geta þá spurt
um störf og kjör og ekki sist um
möguleika til að læra með námi
(Það er mjög algengt i Sovétrikj-
unum, þar sem rúmlega 2 miljón-
ir stunda æðra nám með fram-
leiðslustörfum nú).
Mynd: Francisco Goya y Lucientes
KENJAR
Mál: Guðbergur Bergsson
Þótt myndin fjalli um barna-
uppeldi, það að blása nógu
snemma ótta i brjóst óvitans,
þannig að hann verði ævilangt að
einhverju leyti óviti (þetta er gert
til þess að gera barnið þægt og
undirgefið, svo að auðvelt verði
að stjórna þvi og foreldrarnir, og
siðan valdhafarnir, geti leikið
lausum hala i skjóli foreldravalds
og föðurlandsástar, visku og
reynslu; hér er verið að hræða
barnið með fyrstu grýlunni,
imynduöu ófreskjunni, sem býr i
myrkrinu), þá er málarinn aðal-
lega að gera tilraunir með birtu
og áhrif skuggans. Flóð þeirra og
fjara vindur persónurnar til, svo
að þær virðast hreyfast mjúklega
úr birtu og inn i skugga. Allt i
kring er viðáttan. Þrihyrningur-
inn er miðbik myndarinnar, sem
hins vegar deilist i fjóra þrihyrn-
inga, likt og horft sé upp i hvelf-
ingu piramita. Frumteikning
koparstungunnar er á allan hátt
flatari, ljósið dreifist þar næstum
þvi jafnt yfir alla myndina. Svip-
ur barnsins til hægri er þar miklu
mildari, og konan er forvitnari á
svipinn.
Staðurinn er jafn óákveðinn á
koparstungunni og teikningunni.
Hann er einkennilegt sambland af
„úti og inni”, sem sérkennir allan
myndaflokk Goya og kann að
rugla timaskyn áhorfandans,
valda honum óþægindum. Hinn
óákveðni staður og stund verksins
verða þess valdandi, að hver
mynd um sig á sinn sérstaka
tima, sina eigin stund, sinn eigin
stað, sem hvergi er til nema á
koparstungunni, þótt viö kunnum
að heyra óm hans i okkar eigin
höfði. Allt fer fram i ljósaskiptun-
um, einhverjum tima, sem er
timaleysi, einhverju, sem nálgast
eilifðina.
Það er engin furða, að Róman-
tiska stefnan hafi snemma kom-
ið auga á Goya og gert hann að
sinu goði, fyrirmynd frjáls
imyndunarafls hins frjálsa ein-
staklings. Af hugsjóninni um
frjálsa hugsun og einstakling
spruttu sjálfstæðis- og frelsis-
hreyfingar nitjándu aldarinnar.
Nú kemur grýla
Ályktun fulltrúaráðs
Æskulýðssambands Islands
ísland úr NATO
— herinn burt
Nýlega — 9. febrúar — var
haldinn fundur i fulltrúaráði
Æskulýðssambands Islands
Gerði fundurinn samþykkt þar
sem lýst er stuðningi við til-
lögur þær sem Samband
ungra framsóknarmanna hef-
ur kynnt til lausnar herstöðva-
málinu, en visað er á bug til-
lögum Einars Agústssonar, og
hafnað „þeim undanslætti frá
ákvæði málefnasamningsins
um brottför hersins á kjör-
timabilinu, sem felst i ályktun
miðstjórnar Alþýðubanda-
lagsins frá 28. jan. sl.”
Alyktun Æskulýðssam-
bandsins fer hér á eftir:
Siðari ályktunin, sem fjallar
um herstöðvarmálið, hljóðar
svo:
Fundur i fulltrúaráði ÆSl,
haldinn 9. feb. 1974, sendir frá
sér eftirfarandi yfirlýsingu i
tilefni þeirra tillagna og álykt-
ana sem fram hafa komið á
siðustu dögum varðandi lausn
herstöðvamálsins:
1. Fundurinn visar algerlega
á bug hugmyndum Einars
Ágústssonar utanrikisráð-
herra, sem hann kynnti að
hluta til i sjónvarpi 25. jan.
sl. Þar virðist vera um að
ræða tilraun til að slá ryki i
augu almennings, m.a. með
tali um svokallaða hreyfan-
lega flugsveit, þar sem i
raun er aðeins um það að
ræða að hér yrði skipt um
flugsveit með reglubundnu
millibili. Tillögur Einars
Ágústssonar fela þvi ekki i
sér brottför hersins og af-
nám herstöðvarinnar, held-
ur fyrst og frerpst endur-
skipulagningu bandarisku
NATO-herstöðvarinnar á
Islandi
2. Fundurinn hafnar þeim
undanslætti frá ákvæði
málefnasamningsins um
brottför hersins á kjörtima-
bilinu, sem felst i ályktun
miðstjórnar Alþýðubanda-
lagsins frá 28. jan. sl. Sér-
staklega lýsir fundurinn
furðu sinni á þvi, að mið-
stjórn skuli fallast á frestun
á brottför hluta herliðsins
fram yfir lok kjörtimabils-
ins.
3. Fundurinn bendir á tillögur
framkvæmdastjórnar SUF
sem rökrétta lausn á her-
stöðvarmálinu innan
ramma málefnasamnings-
ins. Þar er gert ráð fyrir al-
gerri brottför hersins fyrir
1. mars 1975 og að her-
stöðvasamningurinn frá
1951 falli úr gildi. Þá er ekki
gert ráð fyrir neinni sér-
stakri aðstöðu fyrir Banda-
rikjaher né NATO á
Islandi.
1 framhaldi af þessu krefst
fulltrúaráðsfundurinn tafar-
lausrar uppsagnar herstöðva-
samningsins og itrekar stefnu
Æskulýðssambands Islands,
ísland úr NATO, herinn burt.
Hver á að vinna, ef
allir fara í háskóla?