Þjóðviljinn - 14.02.1974, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 14. febrúar 1974. ÞJÓDVILJINN - SIDA 13
ég smám saman að taka að mér
störf hans. Þvi fylgdu ýmsir
kostir, meðal annars það að ég
gat ævinlega komið þvi i kring að
ég yrði sendur til London þegar
mikið lá við eða ég gat látið lita
svo út sem mikið lægi við. Út á
þetta nældi ég mér i Lundúnaferð
svo sem hálfsmánaðarlega.
Róbert vegnaði hins vegar
heldur slaklega. Það var ekki nóg
með að hann þyrfti að byrja alveg
upp á nýtt, vegna þess að það
litla álit,sem hann hafði öðlast
fyrir striðið, var gersamlega
gleymt og yngri menn voru að
komast i sviðsljósið, heldur varð
hann að athafna sig frá mun
óhentugri bækistöð en 1938, fyrst
og fremst vegna þess að hann gat
með engu móti útvegað sér vinnu-
stofu i London. Hann fór að leita
sér að húsnæði strax og hann
losnaði úr hernum, en strax eftir
fyrsta daginn sá hann hve von-
laus leitin var. Jafnvel dimm og
köld herbergiskytra kostaði nú
margfalt meira en finustu vinnu-
stofur höfðu kostað þegar hann
komst fyrst til London. Ég hafði
sjaldan samband við hann um
þetta leyti, og mánuðum saman
vissi ég ekki hvar hann var niður
kominn, en loks komst ég að þvi
eftir slúðurleiðum, að hann hefði
tekið á leigu eða fengið að hirast i
hrörlegum húskofa i þorpi i
Northamptonshire. Ég hristi
höfuðið áhyggjufullur yfir þeim
fréttum. Það var ekki uppörvandi
fyrir Róbert að búa langt uppi i
sveit, langt frá öllu og öllum.
Landslag þekkti hann aðeins úr
gluggum járnbrautarlestanna, og
það vakti ævinlega andúð hans.
Þau málverk hans,sem ekki voru
abstakt, voru alltaf af fólki og
húsum. Ég skrifaði honum og
spurði hvort fólki væri bannaður
aðgangur; ef ekki ætlaði ég að
koma næst þegar ég ætti fri. Hann
virtist ekki sérlega sólginn i að
hitta mig, þvi að þrjár vikur liðu
áður en hann sendi ófrimerkt
póstkort. Ég varð að borga bréf-
beranum fjögur pens áður en mér
gafst tækifæri til að lesa eftirfar-
andi skilaboð, krotuð i skyndi: —
Komdu bara ef þú nennir.
Hlýjan vordag eftir hinn harða
vetur 1946-47 lagði ég af stað. Ég
átti ekki bil þá fremur en nú, og
ég var fyrir löngu búinn að skipta
á vélhjólinu minu og tveim tómur
mjólkurflöskum og skömmtunar-
korti fyrir sigarettum svo að ég
þurfti að hima hálfan daginn á
ýmsum sveitastöðvum og biða
eftir lestum, sem voru troðfullar
af bændum sem drösluðust um
með kjúklinga og stærðar knippi
af brenni. Ég sá lika fjölmörg
þorp, þar sem ég þurfti að skipta
um strætisvagna. Þegar ég kom
loks að siðasta leiðarvagninum og
var hleypt út fyrir utan húsið
hans Róberts, sá ég hvar hann
stóð og horfði dapur á svip útum
einn af efstu gluggunum.
— Komdu bara upp, sagði hann
i stað þess að heilsa.
Ég opnaði útidyrnar og fór
siðan að ryðja mér braut gegnum
setustofuna, eða hvað átti að
kalla stærsta herbergið á neðri
hæðinni. Það er ekki innantómt
orðatiltæki að ryðja sér braut.
Stofan var troðfull af þeim
kynstrum af gömlu skrani, að ég
þurfti bókstaflega að beita
kröftum til að komast framhjá
þvi. Á gólfinu stóðu eða lágu
öskufötur, brennikubbar, vatns-
föt, sinkker og blómavasar fullir
af pöddum og út um allt á
borðum, stólum og skápum voru
hrúgur af óhreinu leirtaui og
klæðisplöggum ,kassar með
skemmdum ávöxtum,
kryppluðum ' dagblöðum og
matarleifum. Mér tókst að
komast að stiganum og ég fór
upp i herbergi Róberts. Hann sat
að verki með bakið að gluggabor-
unni. Rúminu hafði hann breytt i
vinnuborð með þvi að leggja fjöl
yfir það. Hér var hann að gera
dúkþrykk.
— Ég get ekki málað, sagði
hann. Formálalaust tók hann
strax til við að segja mér frá
þessum hábölvuðu aðstæðum
sinum. —■ Birtan er ómöguleg og
glugginn er ekki stærri en rassgat
á kjölturakka. Þess vegna er ég
farinn að skera i linóleum. Maður
verður að aðlaga sig.
— Af hverju gerirðu ekki
heldur tréristu? spurði ég.
— Já, af hverju heldurðu?
sagði hann þrjóskulega. — Það er
vegna þess að tré kostar peninga.
Engin ósköp að visu, en meira en
linoleum. Þegar eitthvert ódýr-
ara efni kemur á markaðinn, fer
ég að nota það. Ég hef lika verið
að velta fyrir mér, hvort ég geti
ekki búið til vatnsliti úr einu sam-
an vatni. Það er það eina sem ég
hef efni á að drekka, og kannski
verð ég tilneyddur að mála með
þvi lika.
Ég gat litið sagt. Ég horfði i
kringum mig dapur i bragði. Það
var ruslaralegt i herberginu, en
ekkert á móts við draslið niðri.
Ég gat mér þess til að hann hefði
flúið hingað upp, þegar honum of-
bauð kraðakið niðri, en ég kunni
ekki við að spyrja hann. Það
myndi sjálfsagt gera hann enn
niðurdregnari.
Róbert hélt áfram að vinna og
þusaði á meðan um alla skapaða
hluti. Það minnnti mig á gömlu
dagana hjá Ned, en þó var þetta
óhugnanlegra, þvi að nú hafði
hann svo sannarlega ástæðu til að
barma sér.
— Ég myndi ekki ætlast til þess
að refsifangi hefðist við i svona
hreysi, sagði hann. — Það er nógu
slæmt i dag i þessu fina veðri, en
reyndu að gera þér i húgarlund
hvernig hér er á veturna. Það
snjóaði svo mikið að égkomstekki
út um dyrnar. Það kom svo sem
ekki að sök, þvi að ég lá i rúminu
allan daginn. Ég get sagt þér, að
mér stóð svo nákvæmlega á sama
hvort ég lifði eða dæi. Ég lá i rúm-
inu i tuttugu og þrjá daga. Sjáðu
sjálfur merkin á veggnum.
Ég leit þangað sem hann benti.
Við höfðagaflinn hafði hann
teiknað með koli almanak fyrir
janúar og febrúar og dagarnir
voru strikaðir út. Mér varð ljóst,
hvilikan eymdarvetur Róbert
hafði átt i einsemd sinni.
— A hverju lifðirðu? spurði ég.
— Kjötkrafti, held ég. Ég man
það ekki almennilega. Og mjólk
þá dagana sem mjólkurpósturinn
komst gegnum snjóinn. Hann
hætti að koma með hana, þegar
ég var kominn i þrot með borgun-
ina, en byrjaði á þvi aftur þegar
kólnaði fyrir alvöru. Hann var
vanur að skilja eftir hálfan litra
þegar hann fór hjá. Suma dagana
fékk ég alls ekkert annað. Það
gerði ekkert til. Ég hafði nógan
eldiviö, og þegar ég lá i rúminu i
öllum fötunum og það logaði i ofn-
inum, þá var ég að hugsa um hve
hlýjan væri indæl. Og svo hugsaði
ég lika um, hvað ég ætlaði að
gera, ef ég kæmist nokkurn tima
upp úr öllu þessu.
Þegar hann sagði „öllu þessu”
baðaði hann út höndunum til að
sýna að það væri kofinn og ljótu
húsgögnin sem hann ætti við.
,,Allt þetta” táknaði fátækt,
hrörnun og sóðaskap, það táknaði
að hann varð að þiggja ölmusu af
mjólkurpóstinum, að hann hafði
engan að tala við, heldur lá I rúm-
inu og strikaði út daginn i
almanakinu þegar hann hafði
sniglast burt.
— Hér er ekkert rafmagns-
ljós, sagði hann og talaði hraðar
og hraðar eftir þvi sem gallarnir
sóttu á. — Ég á oliulampa en enga
steinoliu. Hann hætti að vinna og
einbeitti sér að frásögninni. — Ég
fór I rúmið um þrjú eða fjögur-
leytið á daginn og lá þar til mið-
nættis — stundum til klukkan tvö
á nóttunni án þess að gera tilraun
til að sofna. Snjórinn lýsti upp
jafnvel um hánótt og varpaði
daufum bjarma upp i loftið. Þá lá
ég og lét mig dreyma um hve dýr-
legt það yrði að losna burt úr
þessu öllu og eignast ögn af pen-
ingum. Ég lét mig dreyma um að
rætt væri um málverkin min, að
nafnið mitt birtist i blöðunum og
fólk færi á sýningar og sæi verkin
min og talaði um þau. Ég lét mig
dreyma um mat! A hverri nóttu
fann ég upp nýjan matseðil. Og ég
ætlaði að sofa hjá öllum stúlkum.
Ég hugsaði meira um stúlkur en
mat — það var ekki fyrr en ég var
orðinn alveg máttvana að ég
hætti þvi og hugsaði aðeins um
mat.
Birtan úr litla glugganum féll á
andlit hans. Ég hafði ekki tekið
eftir þvi undir eins, hversu mjög
hann hafði breyst, en nú tók ég
eftir þvi. Það var ekki nóg með að
hann væri skinhoraður, heldur
hafði hann lika fengið þann flekk-
ótta, óhraustlega litarhátt, sem
menn fá af þvi að lifa á brauði og
kartöflum langtimum saman.
Tekið andlit hans og undarlegur
talsmátinn benti til þess að hann
væri naumast með réttu ráði.
Þannig var þá komið fyrir hon-
um. Hann hafði tilbeðið listina
eins og gyðju, hafði legið á hnján-
um og verið reiðubúinn til að
fórna öllu til að þjóna henni, og
svo hafði hún launað honum með
sparki i andlitið. Af hverju gerir
fólk þetta? spurði ég sjálfan mig,
og vegna þess að mér fannst ég
þurfa að segja eitthvað, gloprað-
ist út úr mér: — Hvað um Ned?
Róbert starði á mig. Andlit
hans var afmyndað og ógnandi.
— Af hverju spyrðu?
Ég fann að ég var á hálum is en
hélt samt áfram eins og skauta-
maður sem eykur hraðann til að
komast hjá þvi að detta. — Ef Ned
hefði vitað hvernig ástatt er um
þig, hefði hann álitið það skyldu
sina að hjálpa þér.
Stofnun hlutafélags um
þörungavinnslu við Breiðafjörð
Samkvæmt lögum nr. 107 27. desember 1973 um þör-
ungavinnslu við Breiðafjörð hefur verið ákveðið að stofna
hlutafélag er reisi og reki verksmiðju að Reykhólum við
Breiðafjörðtil vinnslu á þörungum eöa efnum úr þörung-
um.
Akveðið er að aðild sé heimil öllum einstaklingum eða fé-
lögum, sem áhuga hafa,og geta stofnendur skráð sig fyrir
hlutafé hjá iðnaðarráðuneytinu, Arnarhvoli, Reykjavik,
fyrir 8. mars n.k. Lágmarkshlutafjárframlag er kr.
10.000,-og er að þvl miðað að 1/4 hiutafjárloforðs greiðist
innan viku frá stofnfundi.
Athygli skal vakin á, að skv. 4. gr. tilvitnaðra laga geta
hluthafar I Undirbúningsfélagi þörungavinnslu, sem
stofnað var skv. lögum nr. 107/1972, skipt á hlutabréfum
sinum i þvi félagi og jafngildi þeirra I hlutabréfum I hinu
nýja hlutafélagi.
Stofnfundur verður haldinn föstudaginn
15. mars n.k. kl. 10:00 i fundarsal stjórnar-
ráðsins á þriðju hæð i Arnarhvoli.
Iðnaðarráðuneytið 12. febr. 1974.
Fimmtudagur 14.febrúar
7.00 Morgunútvarp. Veður-
fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10.
Morgunleikfimi kl. 7.20.
Fréttir kl. 7.30, 8.15 (og for-
ustugr. dagbl), 9.00 og 10.00.
Morgunbæn kl. 7.55.
Morgunstund barnanna kl.
8.45: Vilborg Dagbjarts-
dóttir heldur áfram að lesa
söguna „Börn eru besta
fólk” eftir Stefán Jónsson
(11) . Morgunleikfimikl 9.20.
Tilkynningar kl. 9.30. Þing-
fréttir kl. 9.45. Létt lög á
milli atriða. Við sjóinn kl.
10.25: Ingólfur Stefánsson
talar við Hannes Hafstein
framkvæmdastjóra Slysa-
varnafélags Islands.
Morgunpopp kl. 10.40:
Urian Heep, Black Sabbath
og Allmann Brothers Band
leika. Hljómplötusafnið kl.
11.00 (endurt. þáttur G.G.).
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Fréttir og veðurfregnir
Tilkynningar.
13.00 Á frivaktinni. Margrét
Guðmundsdóttir kynnir
óskalög sjómanna.
14.30 Siðdegissagan: „Dyr
standa opnar” eftir Jökul
Jakobsson. Höfundur les
(12) .
15.00 Miðdegistónleikar.
Anneliese Rothenberger,
Peter Anders o.fl. flytja at-
riði úr óperettunum „Bros-
andi landi” og „Kátu ekkj-
unni” eftir Frans Lehár.
Sinfóniuhljómsveitin i St.
Louis leikur danssýningar-
tónlist eftir Easdale og
Delibes; Vladimir Golsch-
mann stj.
16.00 Fréttir. Tilkynningar.
(16.15 Veðurfregnir).
16.20 Popphornið.
16.45 Barnatimi: Gunnar
Valdimarsson stjórnar. a.
Er þörf á byltingu? — Nú
veröa börnin að taka til
sinna ráða. Rabb og upp-
lestur, svo og söngur Guð-
rúnar Tómasdóttur, söngv-
arúrleiknum um Karius og
Baktus og munnhörpuleikur
Guðmundar Snælands. b.
„Keli”, bókarkafli eftir
Booth Tarkington. Þor-
steinn V. Gunnarsson les
þýðingu Böðvars frá Hnifs-
dal.
17.30 Framburðarkennsla i
ensku.
17.40 Tónleikar. Tilkynningar.
18.30 Fréttir. 18.45 Veður-
fregnir. 18.55 Tilkynningar.
19.00 Veðurspá. Daglegt mál.
Helgi J. Halldórsson cand
mag. flytur þáttinn.
19.10 Bókaspjall. Umsjónar-
maður: Sigurður A.
Magnússon.
19.30 1 skimunni. Myndlistar-
þáttur i umsjá Gylfa Gisla-
sonar.
19.50 Tilbrigði um rimnalag
op. 7 eftir Árna Björnsson.
Sinfóniuhljómsveit Islands
leikur; Páll P Pálsson stj.
20.00 Leikrit: „Framtiðar-
landið” e.ftir William
Sommerset Maugham.Þýð-
andi: Stefán Bjarman.
Leikstjóri: Gisli Halldórs-
son. Persónur og leikendur:
Norah Marsh :Kristbjörg
Kjeld. Agnes Pringle:
Margrét Olafsdóttir, Doro-
thy Wickham: Helga Þ.
Stephensen. James Wick-
ham : Jón Hjartarson. Kate:
Soffia Jakbosdóttir,
Clement Wynne: Guðmund-
ur Pálsson, Reginald
Horny: Jón Júliusson.
Gertrude Marsh / Briet
Héðinsdóttir, Edward
Marsh / Pétur Einarsson,
Frank Taylor / Þorsteinn
Gunnarsson, Emma Sharp /
Guðrún Þ. Stephensen.
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir. Lestur
Passiusálma (4).
22.25 Kvöldsagan: „Skáld
pislarvættisins” eftir Sverri
Kristjánsson. Höfundur les
(3).
22.45 Manstu eftir þessu? Tón-
listarþáttur i umsjá Guð-
mundar Jónssonar pianó-
leikara.
23.30 Fréttir i stuttu máli.
Dagskrárlok.
o

o a
20.00 Fréttir.
20.25 Veður og auglýsingar.
20.30 Að Heiðargarði.
Bandariskur kúrekamynda-
flokkur. 3. þáttur. Skuggi
fortiðar. Þýðandi Krist-
mann Eiðsson.
21.25 Landshorn. Frétta-
skýringaþáttur um innlend
málefni. Umsjónarmaður
Guðjón Einarsson.
22.05 Gestur kvöldsins.
Bandariski þjóðlagasöngv-
arinn Pete Seeger syngur
bresk og bandarisk lög og
leikur sjálfur undir á gitar
og banjó. Þýðandi Heba
Júliusdóttir.
22.35 Dagskrárlok.

Nýkomin indversk
bómullarefni og mussur í miklu
úrvali.
Jasmin Laugavegi 133
ffl!
m

Bókhaldsaöstoó
með tékkafærslum
^BÚNAÐARBANKINN
\íl/ REYKJAVÍK