Þjóðviljinn - 14.02.1974, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 14. febrúar 1974.
Abyrgðarleysi að taka við loðnu —
ábyrgðarleysi að neita loðnumóttöku?
Rætt um móttökubann á loðnu og
yfirstandandi kjarasamninga
Pétur Sigurðsson kvaddi sér
hljóðs utan dagskrár á fundi neðri
deildar alþingis i gær og beindi
nokkrum spurningum til sjávar-
útvegsráðherra varðandi bann 5
loðnuverksmiðja við loðnumót-
töku og varðandi stöðuna i kjara-
samningunum. Sagðist Pétur
bera fram spurningar sinar i til-
efni af viðtali við einn samninga-
nefndarmann verkalýðsfélag-
anna (Guðmund J. Guðmunds-
son), sem birtist i Þjóðviljanum,
þar sem vikið var að þvi, að rikis-
stjórnin ætti að taka verksmiðj-
urnar af þeim eigendum, sem
neituðu loðnumóttöku.
Pétur spyr
Spurningar Péturs vour þrjár.
1. Hvaða ráðstafanir hyggst
rikisstjórnin gera til að haldið
verði áfram móttöku loðnu i verk-
smiðjum og hjá frystihúsum?
2. Hyggst rikisstjórnin beita
áhrifum sinum til að verkalýðsfé-
lögin veiti undanþágu til loðnu-
vinnslu upp á væntanlega samn-
inga?
3. Hvað liður samningum við
sjómenn?
Lúðvik Jósepsson sjávarút-
vegsráðh. sagði, að hann hefði
að undanförnu átt itarlegar við-
ræður við forsvarsmenn verk-
smiðjueigenda á Suðvesturlandi.
Árangur þeirra viðræðna væri sá,
að samtök þessara verksmiðju-
eigenda hefðu nú gefið út nýja
opinbera tilkynningu þar sem
þeir skýra frá þvi, að áfram verði
tekið við úrgangsloðnu frá frysti-
húsunum og að þetta sé gert fyrir
tilmæli frá rikisstjórninni. Loðnu-
frysting muni þvi halda áfram
hér sem annars staðar. Haldið er
áfram almennri móttöku loðnu
alls staðar annars staðar á land-
inu, nema hjá þessum 5 verk-
smiðjum á Suðvesturlandi, þar á
meðal hjá öðrum verksmiðjum
hér á Faxaflóasvæðinu.
Verksmiðjurnar
5 voru fullar
Þessar 5 verksmiðjur voru yfir-
leitt fullar hvort sem var og gera
ekki mikið meira en hafa undan
að vinna þann úrgang, sem til
fellur frá frystihúsunum, nema
þá helst verksmiðjurnar 2 i
Reykjavik.
Það er þvi ekki fyrr en fer að
ganga á birgðarnar, sem það
kemur i ljós i alvöru, hvort þessar
verksmiðjur ætla i raun og veru
að taka sig út úr og skerast einar
úr leik og neita móttöku, þótt
rými verði fyrir hendi.
Rikisstjórnin hefur átt marga
fundi með báðum samningsaðil-
um i kjarasamningunum og skip-
að sáttanefnd. Astæða er til að
ætia að nú miði alivei áfram
i samningamálunum og ég hef
ekki trú á aö til verkfalla komi.
Verkalýðsfélögin hafa þegar
svarað neitandi beiðni um undan-
þágu til loðnuvinnslu ef til verk-
falls kemur, og iiggja til þess
ástæður, sem Pétur Sigurðsson
ætti að þekkja. Rikistjórnin hefur
ekki talið ástæðu tii að leitast við
að knýja verkalýðsfélögin sér-
stakiega til að veita slika undan-
þágu.
Það er misskilningur, að loðnu-
hráefni sé einhver sérstakur voði
búinn þótt það liggi nokkuð lengi i
geymslu. Það er hægt að vinna
loðnuna löngu eftir að henni er
landað, og mörg dæmi þess að
slikt hráefni hafi verið unnið
a.m.k. mánuði eftir löndun. En
auðvitað á þá einhver rýrnun sér
stað.
Um sjómannasamningana er
það að segja, að búast má við að
aðilar þurfi talsverðan tima enn
til að ljúka samningum, en þar
hafa engin verkföll verið boðuð.
Sú samningsgerð er ekki sist erfið
vegna þess, að útgerðarmenn
heimta skert kjör hjá þeim sjó-
mönnum, sem á skuttogurunum
vinna, en sjómenn vilja ekki á
slikt fallast.
Er loönu
fleygt í sjóinn?
Ráðuneytið lætur kanna sögu-
sagnir um að svo og svo miklu af
loðnu hafi verið dælt i sjóinn nú
þegar vegna löndunarbannsins.
Ráðherrann kvaðst vita til þess,
að nokkuð af loðnu, sem ætluð var
i frystingu, hafi reynst óhæft til
þess vegna átu, sem ekki hefði
komið fram áður. Hann kvaðst
einnig vita um nokkur tilvik, þar
sem um hefði verið að ræða litla
báta, er ekki treystu sér til langr-
ar siglingar, og hefðu þvi snúið
sér til sin vegna vandræða með
löndun hér á Reykjavikursvæð-
inu. Ég hef i nokkrum slikum til-
vikum komið að máli við verk-
smiðjueigendur, sagði Lúðvik, og
vandinn þá jafnan verið leystur.
Hafi einhverjir orðið að fleygja
afla sinum i sjóinn, þótt móttöku-
skilyrði væru fyrir hendi, þá tel
ég að slikt byggist á alveg furðu-
legri framkomu af hálfu viðkom-
andi verksmiðju.
Varðandi gang mála i smærri
atriðum i kjarasamníngum sagði
ráðherrann, að það væri alkunna
að aðilar óskuðu ekki eftir itar-
legum opinberum umræðum um
þau mál, og það væri þvi ekki
hyggil, að rikisstjórnin gæfi um
þau efni nákvæmar daglegar
skýrslur á alþingi.
Pétur Sigurðsson tók aftur til
máls og fáraðist yfir „vitlausum
yfirlýsingum” samninganefndar-
manna um að rikisstjðrnin
ætti að yfirtaka verksmiðjurnar
fimm, og deildi á rikisstjórnina
fyrir að knýja ekki verkalýðsfé-
lögin til að veita undanþágur til
loðnuvinnslu, ef til verkfalls
kæmi.
Jón Snorri Þorleifss. sagði að
Pétur Sig. talaði um „vitlausar
yfirlýsingar” samninganefndar-
manna verkalýðshreyfingarinn-
ar, en hann vildi biðja menn að
taka vel eftir þeirri yfirlýsingu,
sem Pétur Sigurðsson hefði gefið i
ræðu sinni hér áðan. Hann hefði
þar tekið mjög undir kröfu at-
vinnurekenda um sérstakar und-
anþágur, er verkalýðsfélögin hafi
nú þegar hafnað. Þessar kröfur
hafi atvinnurekendur leyft sér að
bera frám, þrátt fyrir að það til-
boð, sem þeir loks gerðu verka-
lýðshreyfingunni fyrir nokkru
siðan eftir margra mánaða
samningaþóf, hafi falið i sér
kauplækkun.
Þessa kröfu atvinnurekenda
lýsi svo Pétur Sigurðsson sérstök-
um stuðningi við hér inni á al-
þingi, maður sem þó hafi á und-
anförnum árum lengi átt sæti i
stjórn verkalýðsfélags.
Háþróuð spilamennska
verkalýðshreyfingarinnar
Sverrir Hermannsson sagði það
rétt hjá sjávarútvegsráðherra að
geyma mætti loðnuna all lengi og
samt væri hægt að nýta hana, en
engu að siður væri um verulegt
tjón að ræða vegna rýrnunar.
Hann sagði, að hásetahlutur á
skuttogurum væri að jafnaði um
100.000.- krónur og auk þess fritt
fæði og ýmis friðindi. Þetta væri
svo sem ekkert of mikið að dómi
útgerðarmanna, en reksturs-
grundvöllur væri bara ekki fyrir
hendi til að bera þetta kaup.
Skipshöfnin fengi nú jafn mikið i
sinn hlut og áður, þótt fækkað hafi
veri úr 31 manni i 23 á skipi.
Sverrir sagði það forherðingu
hugans hjá Jóni Snorra, að
hneykslast á þvi þótt Pétur Sig-
urðsson hvetti til þess að upp-
gripaveiði á loðnu verði ekki
stöðvuð. Það væri til marks um
mjög háþróaða spilamennsku
innan „þessarar verkalýðshreyf-
ingar”, ef slik sjónarmið mættu
ekki koma fram.
Lúðvik Jósepsson talaði aftur
og sagði, að það sæmdi illa Pétri
Sigurðssyni,að tala um „vitlaus-
ar yfirlýsingar” einstakra samn-
ingamanna verkalýðsfélaganna.
Og Lúðvik sagði: Pétur Sigurðs-
son viðhafði hér ummæli sem
voru býsna merkileg og þeirra
verður áreiðanlega minnst. Þing-
maðurinn sagðist harma að ég
hefði tekið undir þá skoðun, að
rétt væri að ætlast til þess, að
verksmiðjurnar haldi áfram að
taka á móti loðnu hér við Faxafló
ann, eins og allar aðrar verk-
smiðjur á landinu. Hann er ekki
mikið að hugsa um hagsmuni sjó-
mannanna þegar hann segist
harma, að ég skuli hafa slikt við-
horf.
Er áhættan nokkuð
minni hjá verksmiðjunum,
sem halda áfram
af krafti?
Þessi háttvirti þingmaður
mælir upp i þeim fáu verksmiðju-
Frh. á bls. 15

A\ niiií tíSÍKÍttt' 1110:11 ií
i nn TjíTií

þingsjá þjóðviljans
Jónas Árnason á þingi i gær

Styðjum Solzjenítsin
En styðjum líka fólk
sem verður fyrir ofsóknum
Jónas Arnason kvaddi sér hljóðs utan dag-
skrár i neðri deild alþingis i gær og gerði að
umræðuefni þá nauðsyn sem væri á að mót-
mæit yrði kröfutuglega ofsóknum sovéskra
stjórnvalda gegn rithöfundinum Solzjenitsin,
handtöku hans og nauðungarflutningi úr landi.
Við birtum hér meginefnið úr ræðu Jónasar,
en auk hans tóku til máls Ingólfur Jónsson,
Einar Ágústsson utanrikisráðherra Matthías
Á. Mathiesen og Benedikt Gröndal og einnig
talaði Jónas aftur.
í efri deild urðu einnig umræður um sama
efni utan dagskrár, en þar kvaddi sér fyrstur
hljóðs Þorvaldur Garðar Kristjánsson, en auk
hans töluðu utanrikisráðherra, Halldór
Blöndal, Geir Hallgrimsson og Stefán Jónsson.
Jónas sagði:
„Ég þarf vonandi ekki að
taka fram, að ofsóknir þær og
sú kerfisbundna grimmd, sem
þessi ágæti rússneski rithöf-
undur hefur orðið að sæta af
hálfu stjórnvalda i heimalandi
sinu, valda mér og öðrum Al-
þýðubandalagsmönnum engu
minni gremju, engu minni
réttlátri reiði en háttv. þing-
mönnum Sjálfstæðisflokksins.
I hádegisfréttunum núna áðan
var frá þvi sagt, að
Solzjenitsin væri kominn til
Vestur-Þýskalands, og þessa
stundina dvelst hann að öllum
likindum á heimili Heinrichs
Böll. Það er svo sannarlega
ánægjulegra að vita af honum
þar heldur en til að mynda á
geðveikrahæli eða i dýflissu,
jafnvel i dýflissu dauða-
dæmdra, eins og margir
óttuðust, að mundu verða af-
drif hans eftir handtökuna i
gær. Þessu fögnum við. En
hinu skulum við ekki gleyma,
að Solzjenitsin fór þessa ferð
nauðugur. Þrátt fyrir allt vildi
hann, þessi mikli ættjarðar-
vinur, vera heima. Hann var
tekinn með valdi og sendur I
þessa útlegð, og þar voru þeir
að verki, sem i krafti kerfis-
ins, i krafti opinberrar skrum-
skælingar á réttu og röngu,
telja sig þess umkomna að úr-
skurða, hvað sé sönn, rúss-
nesk ættjarðarást-og þá um
leið, að þessi maður,
Solzjenitsin, sé þjóðniðingur
og landráðamaður. Sú niður-
læging mannréttinda, sem
þeir aðilar byggja vald sitt á,
og m.a. valdið til þess að taka
Solzjenitsin nauðugan og
senda hann i útlegð, það kerfi
heldur áfram þar austur frá
og sú staðreynd er siður en svo
neitt fagnaðarefni.
Auðvitað hljótum við Is-
lendingar að láta i ljós samúð
hvar sem er
og siðferðilegan stuðning við
Solzjenitsin og aðra þá, sem
orðið hafa að sæta afarkostum
af hálfu hins rússneska rang-
lætis, — ella mættum við
niðingar heita. En við skulum
ekki gleyma þvi, að þaö er
fleira ranglæti i heiminum en
rússneskt ranglæti. Og það er
von min, að þessir atburðir
verði til þess, að við Islending-
ar tökum upp manndómslegri
hegðun heldur en við höfum
hingað til sýnt varðandi það
ranglæti, sem aðrir sýna bar-
áttumönnum frelsis og mann-
réttinda, ranglæti, sem oft á
tiðum er siður en svo af-
sakanlegra, siður en svo
mildara heldur en hið
rússneska ranglæti.
Ofsóknunum gegn David
Ellesberg hinum bandariska.
ættjarðarvini, þeim sem var
kærður fyrir „þjóðhættulegt”
athæfi eins og Solzjenitsin,
birtingu Pentagonskjalanna
svonefndu, þar sem skýrt var
frá margvislegum og við-
bjóðslegum glæpaverkum
bandariskra ráðamanna,
þeim ofsóknum hefur aldrei
veriðmótmælt, svo að um hafi
munað; af hálfu okkar Is-
lendinga, og er okkur litill
sómi að þvi. 1 skjóli þess
hernaðarbandalags, sem við
íslendingar erum aðilar að, I
skjóli þess herveldis, sem við
Islendingar leyfum afnot af
landi okkar, viðgengst fasist-
iskt stjórnarfar I Grikklandi,
stjórnarfar sem hneppt hefur
margan griskan solzjenitsin i
fangelsi og pyntað og hrakið
og tekið af lifi. Þeirri fasista-
stjórnogþeim ódæðum öllum
höfum við Islendingar sýnt
svo mikið umburðarlyndi, svo
mikið afskiptaleysi, að við
hljótum að bera kinnroða fyr-
ir.
Það herveldi, sem hefur
herstöð hér á Islandi til þess
að vernda frelsi og mannrétt-
indi samkv. útleggingum
vissra samlanda okkar, þetta
herveldi hefur lika herstöðvar
á Spáni, þar sem tiu verka-
lýðsforingjar voru nýlega
dæmdir, fyrir mannréttinda-
baráttu ýmiss konar, i 12—20
ára fangelsi hver. Sú svivirða
lét okkur Islendinga svo lltt
snortna, að af öllum islensk-
um fjölmiðlum var það aðeins
eitt dagblaðið sem sagði frá
henni.
Ég vænti þess, að ég vil
leyfa mér að vona það af ein-
lægni, að allir góðir ís-
lendingar hugleiði þetta núna,
þegar við sameinumst um að
mótmæla vegna þeirra ódæða
sem hið rússneska ranglæti
drýgir. Ég vænti þett, að allir
góðir íslendingar séu mér
sammála um, að jafnframt
þvi sem við fordæmum slik
ódæði, þá hljótum við einnig,
og ekki siður, að fordæma þau
ódæði, sem unnin eru af ýms-
um þeim, sem standa okkur
nær i þvi veraldarkerfi, sem
nú rikir, og eru raunar sumir
bandamenn okkar. Það eigum
við aðgera, og það hljótum við
að gera, ella megum við svo
sannarlega niðingar heita”.