Þjóðviljinn - 28.07.1974, Blaðsíða 10

10 SIDA — ÞJÖÐVILJINN Sunnudagur 28. júli 1974.
Á slóðum frumbyggja...
AF ERLENDUM
Lón eöa Bæjarhr. heitir sveitin milli Eystrahorns og Vestrahorns, og eru um 25 km milli fjalla, en
breitt sandrif lokar nú innfjöröum, Lónsfiröi og Papafiröi. Landnámsjöröin Bær I miöri sveit er nú I
eyöi, þar sem forðum bjó Úifljótur hinn iögspaki. Þaöan lagöi Grimur geitskór, fóstbróöir hans, upp I
landkönnun sina i lelt aö þingvelli fyrir unga þjóö. —Myndin er tekin frá Hvainesi viö Eystrahorn til
suövestur.
Brunnhorn og Vestrahorn skilja á milli Lóns og Hornafjaröar viö sjó fram, og biasa þessi fjöll viö frá
þjóöbraut i Lóni, eins og myndin sýnir. Austan þeirra liggur Papafjöröur, nú grunnur og opnast i Papós,
sem áður var skipgengur, og var samnefndur verslunarstaöur um tima á siðustu öld innst viö fjöröinn
viö mynni Kastárdals. Lagöisthann af rétt fyrir siöustu aldamót og fluttist verslun þá til Hornafjaröar.
Nokkru utar meö Vestrahorni eru Papatættur, óglöggar rústir litt kannaöar af fornleifafræöingum, en
örnefnið mun vera ævagamalt
Ingólfshöföi er basaltmyndun,
um 1200 m á lengd og 750 m breiö-
ur og ris 76 m yfir sjó. Sunnantil
er hann vel gróinn, en yfir norð-
urendann kembir sand úr fjörun-
um beggja vegna og liggja þaö aö
honum háir sandskaflar, og heitir
Kóngsalda að vestanverðu.
Fuglalff er mikið I björgum, og
hið efra rikja svartbakur og
skúmur. Umhverfi höföans hefur
breyst mikiö frá þvi Ingólfur
lagði hér knerri sinum fyrir 1100
árum, og ekki ails fyrir löngu féll
út áll i vik austan höföans, en
hvort tveggja er nú orpið sandi. I
byrjun þessa árs var Ingólfshöföi
friðlýstur að frumkvæöi Náttúru-
verndarráðs og settar ákveönar
reglur um umferö og bann við
jarðraski.
BÓKAMARKAÐI
Der Neue Brocknaus.
Lexikon und Wörterbuch in
Fitnf Banden und Einem
Atlas. Filnfte, völlig naubear-
beitete Auflage. Zweiter Band
Eid-I. Brockhaus Wiesbaden
1974.
Sum alfræöirit eru svo viða-
mikil, aö nauösyn er á aö fletta
upp i lyklum eöa indexum og
nægir það oft ekki, önnur eru
smærri i sniðum og nægir aö
fletta upp eftir stafrófinu, slikt er
þetta rit, einkar handhægt og
þægilegtuppsláttarrit. Ennþá eru
menn ekki orðnir þessháttar
fagidjótar, aö þeir leiti ekki fróö-
leiks um hin margvislegustu sviö
mannlegrar þekkingar, þótt
margt bendi I þá átt, aö
róbótismi, moldvörpu-einsýni og
heipt ráði fáránlegum viöbrögð-
um manna bæði hérlendis og ann-
ars staðar, nú heldur en áður.
Eins og stóð i umgetningu um
fyrsta bindi ritsins, er Brockhaus
útgáfan ein fremsta i heiminum
um alfræði-útgáfur og hefur svo
verið allt frá þvi snemma á 19. öld
og er nafn forlagsins þvi trygging
fyrir vel unnu verki. Ritið er
prentað á góðan pappir og vel
myndskreytt auk taflna og upp-
drátta, sem auka skýrleik útlist-
ananna. Band er agætt og verði i
hófi stillt. Næstu bindi eru vænt-
anleg á næstu misserum, svo að
lokabindisins er ekki langt að
biða.
Studies on Hysteria.
The Pelican Freud I.ibrary
Voi. 3 Josef Breuer and Sig-
mund Freud. Translated by
James and Alix Strachey.
Edited by James and Alix
Strachey assisted by Angela
Kichards. Penguin Books 1974.
Breuer og Freud boru báðir
starfandi læknar i Vinarborg og
voru góðkunningjar. t>vi var þaö,
að Breuer sagði Freud frá með-
ferð sinni og lækningu á ungfrú
önnu O., og uppfrá þvi hófst sam-
starf þeirra læknanna. Breuer
notaði dáleiðslu til þess að lækna
fólk af hysteriu, Freud notaði þá
aðferð ,,i breyttri mynd” eins og
hann segir og er sú aðferð hans
inntak þessa bindis, ásamt grein-
um Breuers. Greinar þessar
komu fyrst út I Neurologisches
Centralblatt 1893, fyrsta útgáfa i
bókarformi kom út 1895 og siðan
nokkrum sinnum, ýmist með
greinum Breuers eða ekki. Þessi
útg. er byggð á þýsku útgáfunni
frá 1925 að viðbættum greinum
Breuers. Greinar ritsins f jalla um
lækningar á svonefndri hýsteriu,
og kenningum Freuds og Breuers
á eðli og forsendum hýsteriunnar.
The First French Repu-
bliC/ 1792—1804.
M.J. Sydenham. B.T. Bats-
ford
Höfundurinn hefur skrifað rit
um Girondinana og annað um
frönsku byltinguna, sem er gefin
út hjá Batford. Mikill fjöldi bóka
er til um frönsku byltinguna
fram til 1794—95 og einnig um arf-
taka byltingarinnar, Napóleon en
minna fer fyrir ritum um timabil-
ið frá 1895 fram til 1804. Höfundur
leitast við að -túlka þetta
timabil, sem baráttu lýð-
veldissinna fyrir stofnun frjáls
samfélags á Frakklandi. Ný-
stofnuð riki eiga sér alltaf um-
brotasama sögu i fyrstu, saga
fyrsta lýðveldisins er öðrum
þræði saga terrorisma, stéttar-
legra átaka, ofsókna, leynimakks
og uppreisnartilrauna. Þrátt fyrir
átökin og valdabrölt einstakra
politikusa, samsærin og upp-
reisnartilraunirnar, þá sat alltaf
lögleg stjórn að völdum I landinu.
Höfundur rekur siðan ástæðurnar
fyrir þvi að engri stjórnanna tókst
að hemja og ráða við þau öfl, sem
voru hvati óróans og þenslunnar i
frönsku samfélagi, á friðsamleg-
an hátt. Höfundur telur að jafnvel
Napóleon hafi neyðst til að taka
sér einræðisvald, vegna að-
stæðna, þótt það hafi ekki vakað
fyrir honum I fyrstu, þvi eins og
vitað er, var hann stuðningsmað-i
ur Robespirre lengi vel og eld-
heitur lýðveldissinni. Mat höf-
undar er að þrátt fyrir það, aö
hinum ýmsu stjórnum tækist ekki
að móta virkt lýðveldisform á
Frakklandi, þá hafi þeim tekist
að virkja samkennd frakka og
kynnt þeim nýtt stjórnarform,
þótt það kæmist ekki á að fullu
fyrr en löngu siðar.
T.L.S.
Essays and Reviews from
The Times Literary Supply-
ment — 1973. Oxford Univers-
ity Press 1974.
Góö blöö eru mikil blessun landi
og lýð, vond blöð, sem eru skrifuð
á kauðalegu máli og sem ástunda
lygar og falsanir eru meiri bölvun
landi og lýð, en menn gera sér al-
mennt fulla grein fyrir, þau smita
óþrifunum út frá sér. Þvi er þetta
nefnt hér, sökum þess að Times
Literary Supplement hefur löng-
um borið uppi þá stefnu að berj-
ast gegn álappahætti og kauðsku i
rituðu máli, bæði beint og óbeint.
í þessu 12. bindi valinna greina og
ritdóma, sem birtust vikulega I
T.L.S. 1973 er að finna margar á-
gætar greinar og ritdóma, sem
eru I rauninni greinar um við-
komandi efni ritanna, sem f jallað
er um. Þetta er þverskurður þess
sem ritstjórar álita það athyglis-
verðasta, sem út kom I Englandi
sl. ár og einnig viðar og er hér um
að ræða fræðirit i ýmsum grein-
um, ævisögur, skáldskap og
skáldsögur. Meðal ævisagnanna,
sem fjallað er um, er sjötta bindi
minninga Harolds MaCmillan’s,
en i þvi bindi birtist nú fyrst frá-
sögn um þann þátt, sem hann sem
forsætisráöherra átti að lausn
Kúbudeilunnar frægu og sem
hingað til hefur verið þakkað
Kennedy forseta einum. Frásögn
Macmillans er vel dokumenteruð,
svo að hér kemur það fram að
hann átti mikinn þátt i þvi, að
styrjöld braust ekki út I það skipt-
iö. Að hætti siöaös manns, segir
hann frá þessum staðreyndum á
ópersónulegan hátt bg menn
hljóta að undrast að þessi staö-
reynd hafi ekki einu sinni kvisast
siðan. Greinar um skáldskap
fjalla um Auden og Berryman og
eru hvorttveggja i og með minn-
ingargreinar, þar sem skáldskap
þeirra eru gerð nokkur skil al-
mennt, þótt tilefnið sé siðustu
bækur höfundanna, þriðja greinin
er um The Oxford Book of
Twentieth-Century Verse. Það
mætti telja upp margt fleira, en
þegar þetta úrval hefur verið les-
ið, sést að skrif þessa blaös veita
ekki aöeins viöari skilning á rit-
um þeim og viöfangsefnum, sem
um er fjallaö heldur einnig á for-
sendum ritanna, samtimanum og
fyrri timum. Þetta sýnir að flest-
ar mennskar lifhræringar eru
meira og minna pólitiskar, þegar
allt kemur heim og saman.
The Letters of Abelard and
Heloise.
Translated with an Introduct-
ion by Betty Radice. Penguin
Books 1974.
Hér er sögð sú gamla ástar og
harmsaga þeirra Abelards og
Heloise i bréfum og nýrri þýöingu
á Historia calamitatum. Tveir
sálmar Abelards eru prentaöir
hér með á latinu með enskri þýð-
ingu. I þessu kveri eru helstu
heimildirnar frá viðkomandi aðil-
um harmsögunnar, bæði komu
þau mjög við sögu sinna tima,
Heloise, sem abbadis og skipu-
leggjandi og Abelard sem heim-
spekingur og guðfræöingur.
Fjöldi rita fjallar um þessar per-
sónur og má visa til bókaskrár,
sem fylgir þessu kveri.