Þjóðviljinn - 08.03.1977, Page 6

• SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 8. mars 1977
Islenikur löna&ur: — Áburöarverksmiöjan I Gufunesi.
Erlend stdriöja: — Alveriö i Straumsvik.
Islensk iðnþróun 1 stað
erlendrar stóriðj u
Miöstjórn Alþýöubanda-
lagsins varar eindregiö viö til-
raunum erlendra auöhringa til
aö ná tökum á orkulindum
landsins meö beinum eöa óbein-
um hætti og fá hér iönaöaraö-
stööu til aö mala sér gull. Þess-
ar tilraunir hafa skýrast komiö
fram f hinni hrikalegu áætlun
Alusuisse sem sett hefur veriö
fram viö fslensk stjórnvöld
undir dulnefninu Integral og
tekiö hefur veriö jákvætt undir
af núverandi rfkisstjórn I -
ýmsum atriöum. Af sama toga
eru áform um fleiri fyrirtæki
erlendra auöhringa m.a. álver á
vegum Norsk Hydro sem
viöræöur fara nú fram um á
vegum rikisstjórnarinnar.
Lágt orkuverö á íslandi hefur
vakiö upj mikla ágirnd er-
lendra auöhringa á islenskum
orkulindum. Alusuisse hefur
itrekaö gert islenskum stjórn-
völdum tilboö um stofnun
dótturfyrirtækis sem yfirtæki
stærstu orkulindir á íslandi i
sina eigu. Hin erlenda stóriöju-
ásókn miöar aö þvi aö fá á
íslandi ódýra orku og láglaunaö
vinnuafl, en flytja siöan aröinn
af rekstrinum út úr landinu.
Víti til varnaðar
Miöstjórn Alþýöubanda-
lagsins bendir á þá samninga
sem geröir hafa veriö viö Alu-
suisse um álveriö i Straumsvik
sem viti til varnaöar. Reynslan
hefur sannaö réttmæti gagnrýni
og andstööu Alþýöubanda-
lagsins viö þá samninga.
Alþýöubandalagiö beitti sér af
alefli gegn þessari innrás
erlends fjármagns I islenskt at-
vinnulif. Flokkurinn varaöi
m.a. viö mengunarhættu af
fyrirhugaöri verksmiöju. Nú er
komiö ótvirætt á daginn aö allar
þær aövaranir áttu viö rök aö
styöjast. Auöfélagiö var undan-
þegiö úrskuröarvaldi islenskra
A tveggja daga fundi miðstjórnar Alþýðu-
bandalagsins, sem haldinn var s.l. laugardag og
sunnudag, var einróma samþykkt sú ályktun sem
hér fer á eftir um islenska iðnþróun i stað
erlendrar stóriðju.
Alyktunin er á þessa leið:
Samfylking til varðveislu
* /
dómstóla og m.a. þess vegna
hefur verksmiöjan komist upp
meö aö lofa öllu fögru um
mengunarvarnir og svikja þaö
jafnóöum. Miöstjórnin krefst
þess aö álveriö veröi knúiö til aö
ljúka uppsetningu öruggs
hreisinbúnaöar á verksmiöjuna
gagnvart ytra og innra
umhverfi innan árs en ella veröi
lokaö fyrir alla orkusölu til
fyrirtækisins. Jafnframt leggur
miöstjórnin áherslu á aö þegar
veröi hætt viö öll áform um
frekari orkusölu til Alusuisse
(ÍSAL) sem og annarra er-
lendra auöfélaga.
Nú um áratug eftir aö
samningurinn um verk-
smiöjuna i Straumsvik var
geröur efast enginn um aö þaö
var rétt, sem Alþýöubandalagiö
hélt áfram, aö orkan til
álversins frá Búrfellsvirkjun
væri seld á allt of lágu veröi og
raunar langt undir kostnaöar-
veröi. Alverksmiöjan fær nú
nálægt helmingi af allri raforku
sem framleidd er á Islandi og
greiöir fyrir hana innan viö 10%
af heildarsöluverömæti hennar.
Aróöurinn um jákvæö áhrif
álbræöslunnar á innlenda iön-
þróun hefur reynst blekking:
þvert á móti hefur orkusalan til
álversins og hátt raforkuverö af
þeim sökum veriö hemill á aöra
iönþróun ilandinu. Fullyröingar
um tilkomu nýrra iöngreina
sem byggöust á ýmiss konar
fullvinnslu áls hafa reynst
innantómt oröagjálfur.
Ekki járn-
blendíverksmiðju nú
Um leiö og miöstjórnin
itrekar andstööu Alþýöubanda-
lagsins viö samningana um
járnblendiverksmiöjuna I Hval-
firöi vekur hún athygli á þeirri
staöreynd aö rekstur verk-
smiöjunnar mun reynast enn
óhagstæöari en áöur var ætlaö.
Miöaö viö núverandi markaös-
aöstæöur er ljóst aö þegar i
upphafi yröi um árlegan tap-
rekstur aö ræöa sem næmi
mörghundruö miljónum króna.
Þegar orkuverö hefur hækkaö
um allan heim, lánskjör á
alþjóölegum markaöi hafa
versnaö og stofnkostnaöur
virkjana stóraukist, er fyrir-
hugaö orkuverö til málmblendi-
verksmiöjunnar allt of lágt. Þá
liggur enn ekki fyrir hvaöa
kröfur veröi geröar um
mengunarvarnir I starfsleyfi
málmblendiverksmiöjunnar.
Útilokaö er aö Alþingi geti tekiö
afstööu til málsins fyrr en ljóst
er aö geröar veröi Itrustu kröfur
um mengunarvarnir og
hollustuhætti. Miöstjórnin
vekur jafnframt athygli á aö
fyrirsjáanlegt er aö orkusalan
til málmblendiverksmiöjunnar
getur valdiö orkuskorti hér á
landi I byrjun næsta áratugs, ef
næstu virkjanir veröa ekki til-
búnar i tæka tiö.
Nóg verkefni
við okkar hæfi
blasa við
Alþýöubandalagiö heitir á
landsmenn aö snúast eindregiö
gegn öllum áformum um
erlenda stóriöju og hvetur sér-
staklega launafólk og samtök
þess til aö berjast ötullega gegn
fyrrgreindum áformum stjórn-
valda. Aukin þátttaka erlendra
auöfélaga I islensku atvinnulifi
mun veikja vigstöðu Islenskrar
verkalýöshreyfingar og draga
til muna úr möguleikum launa-
fólks til áhrifa á framleiðslu-
hætti og kjaraþróun.
Miöstjórnin Itrekar aö lands-
menn veröa að varöveita yfir-
ráö sin yfir orkulindum landsins
og atvinnulifi, landi og land-
helgi. Fráleitt er aö leiða
erlenda auöhringa til öndvegis i
islensku atvinnulifi. A sviöi inn-
lendrar iönþróunar blasa viö
næg viöfangsefni sem eru af
þeirri stærö og gerö aö viö
ráöum sjálfir viö þau án
f jármálalegrar ihlutunar
erlendra auöhringa. Má I þvi
sambandi minna á verkefni á
sviöi skipasmiöa, veiöafæra-
geröar, ullar- og skinna-
iönaöar, matvælaframleiöslu,
llf efnaiönaöar, fóöur-
' framleiöslu, áburöarvinnslu,
margvislegs byggingarefna-
iönaðar og rafeindaiönaöar auk
þeirra fjölþættu nýju möguleika
sem fiskiönaöurinn mun veita
innan fárra ára.
Búa þarf betur
að íslenskum iðnaði
Miöstjórnin vekur athygli á aö
á sama tima og rekinn er harö-
vitugur áróöur fyrir uppbygg-
ingu stóriöjufyrirtækja á vegum
útlendinga viöa um land, er
almennur iönaöur i höndum
landsmanna sjálfra vanræktur.
Islenskur iönaöur býr
viö lélega lánafyrirgreiöslu,
bæöi hvaö snertir rekstrarlán og
stofnlárt). Hann er settur I haröa
og ótimabæra samkeppni viö
innfluttar iönaöarvörur og van-
rækt er aö bæta um leið
samkeppnisaöstööu hans meö
hagræöingu, tækniþróun,
verkmenntun og öörum mark-
vissum aögeröum. Innlendur
iönaöur nýtur engra þeirra
hlunninda sem erlendri stóriöju
eru boöin. Þótt hver orkueining
sem seld er til islenskra at-
vinnuvega leiöi til mun meiri
gjaldeyrissköpunar en orkusala
til erlendra auöfélaga, veröur
islenskur iönaður aö gjalda 20-
30falt hærra verö fyrir raf-
orkuna en erlend stóröiöja er
látin greiöa. Miöstjórnin bendir
á aö bæta þarf aöbúnaö Islensks
iönaöar, tryggja honum hag-
stæöara orkuverö og hæfilega
lánafyrirgreiöslu. Þaö er skylda
rlkisvaldsins aö hafa forystu um
gerö iönþróunaráætlana fyrir
landiö i heild og einstaka lands-
hluta. útvegun fjármagns til aö
framkvæma slíkar áætlanir taki
miö aö eflingu iönfyrirtækja i
félagslegri eign.
Miöstjórn Alþýöubanda-
lagsins skorar á alla þá sem
skilja nauðsyn þess aö Islend-
ingar varöveiti efnahagslegt
sjáfstæöi sitt um ókomin ár aö
taka höndum saman um aö
hafna stóriöjustefnu rlkis-
stjórnarinnar og mynda viö-
tæka samfylkingu um
framkvæmd islenskrar atvinnu-
stefnu.
Fjölbreytt útgáfa hjá
Handritastofnuninni
Tvœr bækur nýkomnar út.
Miðaldar- ævintýri
og fornar Biblíuiilvitnanir
Nýlega komu tvær bækur lit hjá
stofnun Arna Magnússonar sem
báöar eru prentaöar á árinu 1976,
en vegna seinkunar f bókbandi
komu þær bá&ar út i byrjun þessa
mána&ar.
önnur bókin hefur aö
geyma miöaldaævintýri, sem
ekki eru þó ævintýri I venjulegum
nútimaskilningi, heldur er um aö
ræöa helgisagnir, sem þýddar
hafa veriö úr ensku á 15. öld. Ein-
ar Gunnar Pétursson bjó bók
þessa til prentunar, en um varö-
veislu sagnanna er þaö helst aö
segja aö þær eru flestar aö finna i
skinnahandriti i Arnasafni, sem
er óheiltaö vlsu þar eö þaö vantar
i þaö 8 blöö. Einar Gunnar fann
Dr. Jakob Benediktsson ver&ur
sjötugur á þessu ári.
heiltafrit þessa handrits á Lands-
bókasafni, en þaö er ættaö úr Vig-
ur á isafjaröardjúpi og hefur ver-
iö skrifaö upp á 17. öld i tfö
Magnúsar digra Jónssonar þar.
Hin bókin er skrifuð af Ian J.
Kirby, Sém kenndi ensku viö Há-
skóla íslands á árunum 1967-72.
Sú bók sem nú er komin út er
meginhluti verks sem Kirby hóf
aö vinna áriö 1963 og er hún safn
Bibliutilvitnana i fornum islensk-
um og norskum ritum. Annaö
bindi mun koma út siðar á þessu
ári, en þar fjallar höfundur um rit
þau sem tilvitnanirnar eru teknar
úr.
Nánar veröur sagt frá báöum
þessum bókum siöar i Þjóöviljan-
um.
Af öörum útgáfum sem á döf-
inni eru hjá Stofnun Arna
Magnússonar á þessu ári má
Framhald á bls. 18