Þjóðviljinn - 10.01.1979, Blaðsíða 7

MiBvikudagur 10. janúar 1979 — ÞJÓÐVILJINN—SIÐA 7
Sœnsk
batik á
næatu
grösum
Þessa dagana skarta veggir
matstofunnar „A næstu grösum”
óvenjulegum batikmyndum
sænskrar listakonu. Hún heitir
Anna Ratna Jakobson en verk
hennar hafa vakiö verðskuldaöa
athygli beggja megin Alpafjalla.
Anna Ratna Jakobson hefur
tekiö þátt i samsýningum viöa um
Evrópu sem á Noröurlöndum.
Myndefniö sækir hún I riki nátt-
urunnar sem svo margir aörir
listamenn, en sérstaklega at-
hyglisverö er hina ferska og
persónulega túlkun hennar á efn-
inu.
Matstofan „A næstu grösum” er
opin alla virka daga kl.
11.00 — 22.00en á sunnudögum kl.
18.00—22.00 Lokaö er á laugar-
dögum.
Carl Guld-
dagger Han-
sen kennari
í Kungálv
látínn
Hinn 28. desember s.l. andaöist á
sjúkrahúsi I Kungalv f Sviþjóð
Carl Gulddagger Hansen kennari
viö samnorræna lýöháskólann i
Kungáiv.
Carl var fæddur 23. desember
1910 og var þvi 68 ára er hann lést.
Hann stofnaöi, ásamt konu sinni,
Caren Cederblad Hansen yfir-
kennara, og Sture Altvall.rektor,
samnorræna lýöháskólann i
Kungalv áriö 1947 og kenndi viö
skólann frá upphafi til dauöa-
dags. Kennslugreinar hans voru
danska, leiklist, listasaga og
fleira. Carl var margfróöur, vin-
sæll og traustur kennari. Hann
var góöur upplesari og er upp-
lestur hans og túlkun á ævin-
týrum H.C. Andersen mörgum
framhald á bls. 14
Gott búskaparár ’78
1 yfiriiti sem Halldór Pálsson
búnaöarmálastjóri gaf um land-
búnaöinn 1978 i útvarpinu I byrjun
vikunnar kom fram aö áriö i heiid
var búskapnum hagstætt, hey-
fengur var góöur, uppskera meiri
og kjöt- og mjólkurframleiösla
jókst. Eftirfarandi upplýsingar
komu fram i yfiriiti búnaöar-
málastjóra:
Árferði
Dilkar komu þvi óvenju vænir af
fjalli um allt land nema hjá þeim
sem höföu sleppt of snemma eöa
haft of þröngt i högum um voriö.
Áburðarnotkun
Miðað viö hrein áburöareöii
var notkunin 1,6 % meiri á sl. ári
en áriö 1977. Miöaö viöaukningu á
ræktuöu landi sýnir þetta aö
bændur hafa aðeins dregiö úr
áburðarskömmtum á hverja flat-
stöðum á Suöurlandi i samtals 8
ha. A Sámsstööum var grásfræ
ræktað i 3,4 ha, uppskeran var um
1,1 lest.
Samtals var framleitt i landinu
af graskögglum, grasmjöli og
heykögglum 11.410 lestir.
Aætluö uppskera kartaflna var
150 þús. tunnur, eöa sem næst
neysluþörf þjóöarinnar. Upp-
skera á gulrófum var meö mesta
móti eöa um 650 lestir.
Uppskera grænmetis var mjög
Samstarfsnefnd um reykinga-
varnir hefur gert úttekt á tóbaks-
sölu á islandi sl. ár og kemur
fram, aö hún er svipuö og fyrir
sex árum en ekki er aö vænta, aö
árangurs af fræðslustafi i skólum
gegn reykingum komi fram i sölu
tóbaks fyrr en eftir nokkur ár,
segir nefndin. Skýrsla nefndar-
innar fer hér á eftir:
Sala tóbaks frá ATVR á siöasta
ári nam um 2011 grömmum á
hvern landsmann. Mest hefur
salan oröiö áriö 1974 eöa 2174
grömm og er hún þvi 4,6% undir
þvi marki nú. Salan nú er hins
vegar 0,5% meiri en áriö 1977,
enda var áróöur gegn reykingum
þá meö mesta móti.
Heildsala tóbaks áriö 1978 var
rúm 449 tonn sem er rúmum
fimm tonnum meira en áriö áöur.
Sala á vindlum haföi þá minnkaö
um 10%, á reyktóbaki um 8%, á
neftóbaki um 9,1% og á munn-
tóbaki um 27%. Aftur á móti jókst
sala á sigarettum um 4,6% og
vegna þess aö þær eru um þrir
fjóröu hlutar af heildarsölunni
verður samanlögö aukning um
1,2%. Sé reiknaö meö sömu ibúa-
fjölgun i fyrra og var I hitteöfyrra
kemur i ljós aö salan hefur aöeins
aukist um 0,5% á hvern ibúa, eins
og áöur sagöi.
Tóbakssalan i fyrra var 28
tonnum minni en áriö 1976 og má
þvi heita aö i heild sé haldiö þeim
ávinningi sem náðist áriö 1977 er
salan minnkaöi um 7,1%.
Viö þessa útreikninga er lagt til
grundvallar aö þyngd hverrar
sigarettu sé 1,0 g og meðalþyngd
vindla sé 2,5 g, en þetta eru tölur
sem fundnar hafa verið út meö
mælingum á mest seldu teg-
undunum hérlendis.
Fjöldi sigaretta sem seldar
voru i fyrra var rúm 348 miljón
stykki eöa um 1560 sigarettur á
hvern úbúa. A siðasta ári seldust
hér 16 miljón vindlar, 46 tonn af
reyktóbaki, 14 tonn af neftóbaki
og aöeins 100 kg af munntóbaki.
Athyglisvert er aö sala á reyk-
tóbaki (piputóbaki) og neftóbaki
er nú aðeins helmingur af þvi sem
hún var fyrir niu árum.
Sé litið á söluna eftir ársfjórð-
ungum sést aö einungis á öörum
fjóröungi siöasta árs seldist
meira tóbak en á sama tima áriö
áöur, en voriö 1977 var sem
kunnugt er rekinn mikill áróöur
gegn reykingum, m.a. meö nám-
skeiöi i sjónvarpi fyrir þá sem
vildu hætta aö reykja, þannig aö
tóbakssala minnkaöi þá stórlega.
Á slöasta ársfjóröungi 1978
hefur tóbakssalan veriö meö
minnsta móti. Aöeins áöur-
nefndur annar ársfjóröungur
hefur verib sölulægri siöustu þrjú
árin og sennilega jafnvel siöustu
fimm árin. Benda má á aö i lok
september hélt Samstarfsnefnd
um reykingavarnir ráðstefnu um
reykingar og heilsufar og i tengsl-
um viö hana voru birtar auglýs-
ingar og fræösluefni i fjölmiölum
um sama efni.
Þess er vart aö vænta aö árang-
urinn af fræðslustarfinu I skól-
unum gegn reykingum komi fram
i tölum um sölu á tóbaki fyrr en
eftir nokkur ár. Þó er skemmst aö
minnast könnunar borgar-
læknisins I Reykjavik voriö 1978
sem leiddi i ljós aö fjóröungi færri
grunnskólanemendur reyktu þá
en fjórum árum áöur.
Samstarfsnefnd um reykinga-
varnir hefur látiö reikna út áöur-
nefndar sölutölur sem byggðar
eru á upplýsingum frá Afengis- og
tóbaksverslun rikisins. Nefndin
hefur I hyggju aö birta hér eftir
ársfjórðungslega upplýsingar um
breytingar á sölu tóbaks á Is-
landi.
sumarmála var fremur góöur.
Nokkuö var þó um svellalög um
noröanvert landið, sem orsökuöu
kal I túnum, og einnig gætti þess
nokkuö i uppsveitum sunnan-
lands. Vegna kulda I mai og júni
fór gróöri hægt fram. Júli var aö-
eins kaldari en i meöallagi og
mjög þurrviðrasamur. Flestir
bændur hófu ekki heyskap aö ráöi
fyrr en siðari hluta júh'. Nætur-
frost voru svo til hvergi fyrri
hluta september. Þvi rættist úr
kartöflusprettu, sem var mjög
litil fram eftir sumri. Heyskapar-
lok tókust vel vegna hagstæðrar
tiöar I sept. Grös féllu seint og af-
réttir spruttu fram undir haust.
dicuiliigu, rtuuiuai vciMimujaii i
Gufunesi framleiddi 42.700 lestir
af áburöi en seldi samtals 68.000
lestir.
Uppskera og jarðar-
gróði
Miöaö viö úrtak úr forðagæslu-
skýrslum viröist þurrtiey hafa
veriö 8,9% minna á haustnóttum
1978 en áriö áöur en vothey aftur á
móti 10.9% meira. Heildarhey-
foröi mun þvi hafa verið um 6,5%
minni en áriö áöur. Heygæöi eru
nú meiri sunnanlands en i meö-
alári en viöa eru þau þó i laklegu
meðaltali aö gæðum.
Korn var ræktab á tveimur
góö. Af hvítkálium 326 lestir.sem
er um 50 lestum meira en 1977,
gulrætur voru um 118 lestir,
blómkál um 70 lestir, sem einnig
var meira en áriö á undan. Taliö
er aö uppskera á tómötum hafi
verið448 lestir, sem var 40lestum
meiraenáriö 1977,enaftur á móti
var uppskera á gurkum minni en
fyrra áriö, eöa þaö munaði 86
lestum.
Búfjáreign og búfjár-
framleiðsla
I ársbyrjun 1978 var bústofn
landsmanna 62.677 nautgripir,
framhald á bls. 14
Upplýsingar fengust
hjá læknasamtökunum
t gær birtust i Þjóöviljanum
athugasemdir frá stjórnum
Læknafélags tslands vegna
greina um kjör lækna og mál-
efni sjúkrahúsa. Ég vil hér
aðeins leiörétta misskilning og
rangfærslur, sem koma fram i
greinargerð iæknasatnt«kanna.
Þvi er haldiö fram, aö ég hafi
aldrei leitaö eftir upplýsingum
hjá skrifstofu læknasamtak-
anna um kjarasamninga lækna.
Þetta er alrangt. Ég hafði ein-
mitt samband viö skrifstofu
læknafélaganna og fékk þaban
öll þau gögn um launakjör og
samninga iækna sem tiltæk
voru, þar á meðal kjara-
samning s júkrahúslækna,
samning um sérfræðilæknis-
hjálp og gjaldskrá Læknafélags
Reykjavikur. Þetta getur
starfsfólk skrifstofunnar stað'-
fest.
Þaö er ekki rétt, sem segir i
upphafi greinargerðar stjórna
læknasamtakanna, aö höfundur
greinanna hafi kallaö þær „út-
tekt á launakjörum og
samningum lækna-
stéttarinnar Má vera aö svo
hafi veriö tekið til oröa I tilvisun
eöa kynningu blaösins á efni
þessu, en sjálfur hef ég ekkí
viöhaft þessi orð.
Þá segir um bráöabirgöasam-
komulag milli stjórnarnefndar
Athugasemd
vegna skrifa
stjórna Lœkna
félags Islands og
Lœknafélags
Reykjavíkur
rikisspitalanna og lækna á
Landspitalanum um vinnu
lækna i húsnæöi sjúkrahúsanna
utan vinnutima: „Greinar-
höfundur notfærir sér ókunnug-
leika starfsmanns rikisspital-
anna um þetta mál til aö gera
þetta ákvæöi tortryggilegt...”
Finnst læknunum þaö i raun
ekkert óeölilegt, aö starfs-
mannastjóra rikisspitalanna
skuli hafa veriö ókunnugt um
þetta samkomulag? Eöa er
þetta kannski aöeins eitt dæmi
um sambandsleysi milli
stjórnarnefndar rikisspitalanna
og háttsettra starfsmanna
þeirra? Ef svo er, þá er ekki
furöa þó aö viöa sé pottur
brotinn.
„Þaö er einnig rangt, sem
fram kemur, aö heilsugæslu-
læknar fái greiöslur fyrir yfir-
vinnu,” segir I athugasemdum
læknasamtakanna. Missögn var
i grein minni laugardaginn 30.
desember sl. um þetta atriöi og
skal þaö leiðrétt hér með. Fyrr i
greininni stóö hins vegar um
heilsugæslulækna: „Fyrir þessi
föstu laun eiga þeir aö annast
heilsuverndarstarf þaö, sem
unniö er á stööinni og sjá um
vaktþjónustu.” Hér var semsé
rétt frá greint, þótt villa slædd-
ist þvi miöur inn siöar I
greininni,
Mér þætti vænt um ef einhver
gæti bent mér á hvar ég hafi
fullyrt, aö læknasamtökin hafi
krafist þess eöa samið um, að
læknar væru á launum hjá fleiri
en einum abila á sama tima.
Þessu halda stjórnir læknasam-
takanna fram, en fyrir þvi er
enginn fótur og veröur þvi allra
vinsamlegast á bug visaö.
Ég get tekið undir þaö, aö
tekjur lækna eru mjög mis-
jafnar innbyröis, og ég efast
ekki um, að flestir læknar eru
sómakærir menn og samvisku-
samir i starfi. A hinn bóginn
blandast kjör þeirra
óhjákvæmilega inn I alla
umræöu um skipulagsmál
sjúkrahúsa og hagkvæmni i
heilbrigöiskerfinu, sem viröist
þvi miöur vera 1 miklum ólestri
um þessar mundir.
Einar örn Stefánsson
Tóbakssala svipud
og fyrir sex árum