Þjóðviljinn - 06.08.1982, Blaðsíða 3

Föstudagur 6. águst 1982 ÞJÓÐVILJINN
o
Aðalfundi Sambands norræns verksmiðjufólks lokið:
Atvinnuleysi og verðbólga tíðrædd
Aöalfundur Sambands norræns verksmiðjufólks
I var haldinn á Hótel Loftleiðum i vikunni og sátu 37
fulltrúar frá öllum Norðurlöndunum fundinn.
Skýrsla stjórnar og reikningar voru lagðir fram og fluttar voru
skýrslur frá öllum sambandsfélögunum, 14 að tölu. Fulltrúar frá
hverju landi fluttu skýrslur um það sem efst er á baugi i launa- og
atvinnumálum. Vakti það athygli á fundinum að fulltrúum frá
Skandinaviu var tiðrætt um atvinnuleysi á meðan Islendingar lögðu
meiri áherslu i á verðbólguvandamál.
Fundargestir fóru i kynnisferð til Vestmannaeyja og einnig voru
framkvæmdir við Svartsengi skoðaðar. I gærkvöld sátu þeir kvöld-
verðarboð Hjörleifs Guttormssonar iðnaðarráðherra og i morgun
héldu erlendu þátttakendurnir heim á leið.
— áþj
llluti norrænu fulltrúanna á aðalfundinum. Mynd: Björn Pálsson.
Nú gildir að standa
vörð um launakjörin
segir Uno Ekberg, formaður
Sambands norræns verksmiðjufólks,
í viðtali við Þjóðviljann í gær
Norræna Verksmiðjuverkafólkssambandið (Nordiska fabrik-
arbetarefederotionen) hélt aðalfund sinn hériendis i þessari viku. Til
að forvitnast nánar um sambandið og starfsemi þess gekk blm. Þjóð-
viljans á fund Uno Ekberg, formanns endurkjörinnar stjórnar, en liann
er jafnframt formaður Sænska Verksmiðjuverkafólkssambandsins
sem er stærsta aðildarfélagið að samtökunum.
Við vikum talinu fyrst að sambandinu almennt og hvað hefði mark-
verðast gerst á aðalfundinum.
„Norræna Verksmiðjuverka-
fólkssambandiö samanstendur af
14 aðildarfélögum frá Danmörku,
Finnlandi, Islandi, Noregi og Svi-
þjóð og er meðlimafjöldi rúm 400
þúsund og situr stjórn NV i Stokk-
hólmi en aðalfundur var að þessu
sinni haldinn hér i Reykjavik. Við
höfum þann háttinn á að stjórnin
situr i einu landi, en aðalfundir
eru haldnir til skiptis á
Norðurlöndunum þvi það sparar
fjármuni.
Starfsemi
sambandsins
Hluti af starfsemi sambandsins
er að halda ráðstefnur um mál-
efni sem snerta alla félagsmenn,
ræða um kaup og kjör, vinnu-
vernd, jafnréttismál, atvinnulýð-
ræði og vandamál erlends verka-
fólks, en verkafólk frá löndum
utan Norðurlanda er oft á tiðum
um helmingur starfsmanna i
einstökum fyrirtækjum, t.d.
i Sviþjóð og Danmörku.
Einnig skipuleggur NV nám-
skeið fyrir fólkið i hinum
einstöku verksmiðjugreinum,
þar sem starfsemin er kynnt,
launamál rædd, svo og öll þau
vandamál sem fyrir koma i
greininni. Þetta er gert i þeim til-
gangi að verkafólkið læri af
starfsfélögum sinum i öðrum
löndum og nýti sér siðan þá
kunnáttu i sinum heimalöndum.
NV tekur einnig fyrir sérstök
vandamál sem snerta tvö eða
fleiri aðildarlönd og reynir að
leysa þau. Það er stefna okkar
hjá NV að norræn fyrirtæki sitji
að markaðnum á Norðurlöndum
og við reynum að hamla við út-
breiðslu alþjóða auðhringa. Það
er tvennt ólikt að þurfa að hafa
samskipti milli t.d. Osló og
Reykjavikur eöa Osló og Tokyo.
Helstu niðurstöður aðalfundar
hér eru þær aö ákveðið var að
halda ráðstefnu um iðnað og
iðnaðarstefnu og ræða þar hvað
NV geti gert fyrir einstakar
greinar iðnaðarins, bæði i sam-
bandi við rannsóknir og fjármál.
Það sem við viljum gera er að
stuöla að samræmdri Jþróun
iðnaðar á öllum Norður-
löndunum. Onnur mikilvæg
ákvörðun á aöalfundinum lýtur
að vandamálum við gerð kjara-
samninga. Við viljum lita á gerð
kjarasamninga i breiðara sam-
hengi og samræma launa og
kjarakröfur á öllum Norður-
löndunum og halda á lofti kröfum
sem tryggja fulla atvinnu.”
Atvinnuleysi
— Atvinnuleysi hefur oft borið
á góma hjá mörgum fulltrúum á
Uno Ekberg, formaður Sambands
norræns verksmiðjuverkafólks.
„Viljum stuðla aö samræmdri
þróun iðnaðar á öllum Norður-
löndum.” Mynd: —gel
þessum aðalfundi. Hvcrnig er
staðan i þeim málum?
„Hlutfall atvinnulausra er
mjög hátt i Danmörku og stóra
spurningin er hvernig eigi að út-
vega fólki störf. Þetta vandamál
hefur verið rætt i mörgum
löndum og m.a. hafa komið upp
hugmyndir um að stytta vinnu-
tima, láta fólk fara fyrr á eftir-
laun og deila vinnunni meira,
þannig að fólk vinni færri tima á
viku og fái þar af leiðandi minni
laun. Finnar eru með svipuð
sjónarmið i þessu máli og Danir,
en i Noregi, Sviþjóð og á Islandi
er vilji fyrir hendi að stytta
vinnuvikuna en hins vegar sætta
menn sig ekki við launaskerðingu
af þeim sökum.
Varðandi atvinnuleysisbætur
þá hefur Dönum tekist best upp i
þeim efnum og siðan koma
Islendingar og Norðmenn. Eitt af
stóru vandamálunum i þvi sam-
bandi sem þarf að finna lausn á,
er að rikisstjórnir geti ábyrgst
réttmætan umreikning slikra
bóta vegna verðbólguskerðingar
og á ég þá aðallega við Skandin-
aviu.”
— Hvað er til ráða i þessum
mikla vanda?
„Það verður að reyna að leysa
þetta mikla vandamál sem at-
vinnuleysið er, i stærra samhengi
með samstarfi milli verkalýös-
félaganna og vinstri flokkanna á
Norðurlöndunum. 1 júni sl. var
haldin ráðstefna i Sandefjord i
Noregi um atvinnuleysismál og
þar var m.a. vikið að auknu sam-
starfi milli landanna til að bægja
þessum vágesti frá. Þannig er
sjálfsagt, að þegar vinstri flokkar
eru við stjórn þá leitist þeir við að
hafa áhrif á stærri lönd i þessum
málum eins og t.d. England og
V-Þýskaland.”
Launa-
og tryggingamál
— Ef við berum saman laun
verksmiðjuverkafólks á Norður-
löndunum, hvaða land kentur þá
úl með bestu launin?
„Danir koma út með bestu laun
fyrir hvern unninn tima, Norð-
menn i ööru sæti og siðan Sviþjóð,
tsland og Finnland, sem rekur
lestina. Annars er mjög erfitt að
setja upp svona dæmi og getur
beinlinis verið rangt. Það sem
þarf að athuga er hvað þú færð
fyrir peningana þvi það hefur
mest að segja. Þaö sem þyrfti aö
gera er að reikna út hvað það
tekur langan tima aö vinna fyrir,
t.d. 1 kg af kjöti i viðkomandi
löndum til að fá raunhæfan
Arsskýrsla Landsbankans:
Heildarútlán
jukust um 76%
Heildarútlán Landsbanka tslands jukust á árinu 1981 um 76% eða
um 1.144 miljónir króna. Þetta kemur fram i nýútkominni skýrslu
Landsbankans fyrir árið 1981. Mest lánsfé fór til sjávarútvegsins
eða 39%. Hlutfall útlána Landsbankans miðað við aðra banka, til
sjávarútvegs, hefur aukist á tiu árum úr 55% i rúm 72%.
Heildarinnlán jukust um 71%
á árinu. Skiptust innlánin
þannig að 1.710 miljónir króna
voru spariinnlán, 492 miljónir
króna voru veltiinnlán og 110
miljónir króna voru á gjald-
eyrisreikningum.
1 byrjun ársins 1981 var lausa-
fjárstaða Landsbankans 113
miljónir króna sem jafngilti þá
rúmlega 8% af heildarinnlán-
um.
Endurlánaö erlent lánsfé
jókst um 72% á árinu. Lands-
bankinn tekur lán hjá erlendum
bönkum og endurlánar þau inn-
lendum aðilum. Eru það aðal-
lega sveitarstjórnir, sem fá
Sjávarúivegur/Fisheríes 39%
Landbúnaður/Agriculture ¥; 13%
Iðnaður/lndustry 1 1 %
Verslun/Commerce ffl 11%
fHfii Opinbonr aðilar/Public institutions Hj 8%
gjfcPj Einstakhngar/inaividuals ♦t 14%
B' Annaó-Others <> 4%
Skipting útlána
þessi lán til hitaveitufram-
kvæmda. Ariö 1981 námu þessi
lán 1.425 miljónum króna.
Hagnaður bankans var á ár-
inu rúmar 25 miljónir króna en
27 miljónir áriö 1980.
samanburð. Slikir útreikningar
eru ekki til i dag en það stendur til
hjá okkur að láta vinna slikan
samanburð.”
— Borgaralegar rikisstjórnir
sem sitja að völdum á Norður-
löndunum hafa gert harða hrið að
ýmsum þáttum almannatrygg-
inga. Hver er stefna ykkar i þeim
málum?
„Þær árásir sem maður sér á
almannatryggingakerfið vekja
óneitanlega ótta. Þannig eru t.d.
umræður i gangi i Noregi um að
láta verkafólk sjálft bera kostnað
við fyrsta veikindadag og i Svi-
þjóð er þegar búið að samþykkja
slika ráðstöfun i þinginu og
kemur hún til framkvæmda i
haust. Okkar stefna er sú að það
beri að standa vörð um félagslegt
öryggi og það sem við getum gert
i þessum málum er að lýsa yfir
samstöðu okkar við þau sambönd
sem verða fyrir búsifjum og
styðja þau með fjárhagslegum
framlögum ef kemur tii verk-
fallsaðgerða.”
Farandverkafólk
— Nú er streymi verkafólks
milli Norðurlanda töluvert.
Hvcrnig standa þau mál?
„Það streymi sem er i dag, er
þvi miður fyrst og fremst að
Finnar og Danir fara til Sviþjóðar
og Noregs. A siðustu mánuðum
hefur kreppt að atvinnu I Sviþjóð
og þvi hafa margir Sviar einnig
tekið stefnuna á Noreg. Astæðan
fyrir þvi er einfaldlega sú að i
Noregi er atvinna fyrir hendi eins
og er og fólk getur rifið upp
pening þar og það drifur fólk
áfram.”
— Hvernig er réttindamálum
erlends verkafólks háttað, t.d. i
þinu heimalandi Sviþjóð?
„Erlent verkafólk sem flytur til
Sviþjóðar verður aö láta skrá sig
hjá yfirvöldum til að njóta þeirra
réttinda sem þjóðfélagið biður
upp á, t.d. varðandi atvinnu-
öryggi og atvinnuleysistrygg-
ingar. Hjá okkur i Sænska Verk-
smiðjuverkafólkssambandinu
eru um 30 þúsund innflytjendur
frá 150 löndum. I Sviþjóð er
löggjöf sem kveður á um að at-
vinnurekendur greiði 240 tima
kennslu i sænsku fyrir innflytj-
endur sem eru i vinnu hjá þeim til
að létta þessu fólki þann þunga
róður sem það er að aðlagast
sænsku samfélagi. Hins vegar
þurfa innflytjendur frá Norður-
löndunum ekki aö skrá sig sér-
staklega, þvi hið samnorræna
tryggingakerfi sem viö höfum,
veitir þeim sjálfkrafa öll réttindi.
Þetta eru hlutir sem við viljum
standa vörð um og teljum mjög
mikilvægt að verði ekki breytt, en
að undanförnu hafa komiö fram
raddir um að skera niður ýmis-
legt i þessum málum, m.a.
kennsluskylduna.
j Lokaorð
1 — Að lokum. Hvernig eru horf-
urnar i næstu framtíö?
„Almennt er við sama vanda-
málið að glima i öllum löndum, að
standa vörð um launakjör og
önnur kjör verkafólks og það er
einungis hægt með visitölu-
umreikningi og sterkri starfsemi
verkalýðssamtaka.
Okkar stefna er að taka fyrir
einstakar greinar, ræða málin viö
viðkomandi rikisstjórnir og siðan
setja fram okkar kröfur við viö-
eigandi aðila.
-áþj