Þjóðviljinn - 12.11.1986, Blaðsíða 4

LEHDARI
Heiveik
Þær hvalveiðar, sem eitt íslenskt fyrirtæki
stundar, hafa að undanförnu verið mjög um-
deildar bæði hér heima og erlendis.
Rökin á móti hvalveiðum eru einkum tvenns
konar:
í fyrsta lagi náttúruverndarsjónarmið um
verndun dýrategunda; sem sagt áhyggjur af því
að útrýmingarhætta vofi yfir hvalastofnum.
Og í öðru lagi tilfinningaleg rök, sem sé sam-
úð með öllu sem lífsanda dregur, andstyggð á
veiðiskap og blóðsúthellingum.
Rökin með hvalveiðum eru einkum þessi:
Hvalveiðar eru gróðavænlegur atvinnuvegur.
Og í öðru lagi er hægt að öðlast heilmiklar
vísindalegar upplýsingar um hvali með því að
elta þá uppi og drepa þá.
Síðan er hægt að halda rökræðunni áfram og
benda á að vísindarannsóknir virðast benda til
þess að hvalastofnar við ísland séu ekki í útrým-
ingarhættu meðan kvótakerfi er notað við
veiðarnar. Ennfremur má bæta því við, að þrátt
fyrir öll þau kemísku efni, sem við látum inn fyrir
okkar varir, sé undirstaða næringarinnarenn úr
náttúrunni komin - og eiga þá hvalkýr að vera
heilagri en aðrar kýr?
Og þá má aftur segja sem svo, að þótt eitt
fyrirtæki hagnist á hvalveiðum þá skaði hval-
veiðarnar þjóðarbúið, því að almenningsálitið í
heiminum er á móti hvalveiðum - og þar með er
framtíð íslendinga sem hótelhaldara og fisksala
í hættu stödd. Allt út af einu fyrirtæki. Og hvað
vísindin áhrærir þá á fólk erfitt með að trúa því,
að vísindarannsókirnar séu svo mikilvægar, að
réttlætanlegt sé að tefla viðskiptahagsmunum
íslendinga í tvísýnu vegna vísindanna. Ekki síst
meðan aðrar vísindarannsóknir eiga erfitt upp á
pallborðið hjá þjóðinni, jafnvel rannsóknir á hvít-
um músum, sem eru mun ódýrara rannsóknar-
efni heldur en hvalir.
Um þetta má rökræða endalaust.
En það skynsamlegasta í málinu er að sjálf-
sögðu að líta á hagsmuni þjóðarinnar og hætta
hvalveiðum um sinn að minnsta kosti.
En þá er hins að gæta, að eins og stundum1
áður var sú hin skynsamlegasta leiðin ekki valin
í þessu máli, heldur ákváðu stjórnvöld að leyfa
„takmarkaðar“ hvalveiðar „í vísindaskyni".
Þetta er hin íslenska stefna, þar til önnur stefna
hefur verið tekin.
Þess vegna hljótum við að fordæma erlenda
íhlutun og afskiptasemi varðandi íslensk stefn-
umál, eins og tilburði Bandaríkjastjórnar til að
hafa uppi viðskiptalegar ógnanir við okkur ís-
lendinga. Hvorki Bandaríkjamenn né aðrir eru
þess umkomnir að halda yfir okkur siðferðispré-
dikanir, jafnvel þótt hvalveiðar kunni að orka
tvímælis í nútímanum.
En burtséð frá öllu þessu þá hafa íslendingar
ekkert það aðhafst sem réttlætt geti, að hervirki
séu unnin hér á landi í skjóli nætur - skipum
sökkt og verksmiðjur eyðilagðar.
Skemmdarverk af þessu tagi hljóta allir menn
að fordæma, því að tilgangurinn helgar ekki
meðalið.
Varðandi þau hervirki, sem unnin voru hér á
landi aðfararnótt sl. sunnudags, og Sea Shep-
hard samtökin hafa lýst á hendur sér, þá er hér
um skæruhernað að ræða, og þjóðin hlýtur öll
að standa gegn þeim skæruliðum, sem ábyrgð-
ina bera.
Þetta er skæruhernaður, því að aðgerðirnar
voru þaulskipulagðar og mikið tjón unnið á
skömmum tíma. Tíminn, sem valinn var til
óhæfuverkanna, var eins og upp úr herfræði-
legum ritum. Aðfararnótt sunnudags var valin
rétt eins og þegar Japanir komu Ameríkönum í
opna skjöldu og réðust á Pearl Harbour að
morgni sunnudags 7. desember 1941.
Það er óskandi að engir íslendingar hafi átt
þátt í þessum óhæfuverkum, enda skilja flestir
Islendingar, að hvalveiðar frá íslandi muni brátt
heyra sögunni til - ef málin fá að þróast í frið-
semd og skynsemi.
Óhappamaðurinn Watson og félagar hans
hafa unnið málstað hvalfriðunar mikið ógagn.
En fyrir utan allt þetta mætti kannski þann
lærdóm af óhappaverkunum draga, að efla
þurfi eftirlit við höfnina í Reykjavík og fleiri mikil-
væga staði, svo að Pétur og Páll geti ekki með
einum skrúflykli sökkt varðskipa- og kaupskipa-
flota landsmanna til að auglýsa málstað sinn.
-Þráinn
KUPPT OG SKORK)
Treysta
Gorbatsjof betur
Menn halda áfram að leggja út
af Reykjavíkurfundi leiðtoga
stórveldanna og svo mun vafa-
Iaust Iengi enn. Og meðal þess
sem fjölmiðlar hafa úr að moða
um þá hluti eru kannanir á við-
brögðum almennings við mála-
lokum í Höfða.
Ein slík könnun var gerð í Evr-
ópuríkjum Nató að beiðni US In-
formation Agency. Niðurstöð-
urnar voru stimplaðar sem
leyndarmál en þær hafa samt sem
áður lekið út. Og þær gefa til
kynna furðumikið djúp á millí
Bandaríkjana og Evrópumanna
að því er varðar mat á friðar- og
samkomulagsvilja þeirra Gorbat-
sjofs og Reagans.
Helsta niðurstaðan er sú, að
Natóþjóðir í Evrópu treysta Gor-
batsjof betur en Reagan í afvopn-
unarmálum.
Bæði Bretar og Vestur-
Þjóðverjar hallast mjög ákveðið
á þá sveif að kenna Reagau,um að
ekki náðist samkomulag í
Reykjavík um afvopnunarmál.
35 prósent Breta kenna Reagan
um (níu prósent kenna Gorbat-
sjof) og 43 prósent Vestur-
Þjóðverja (á móti sex prósentum
sem eru á andstæðri skoðun).
Skiptingin er jafnari í Frakklandi
(15 prósent og 12 prósent) - en
þar eru þeir svo langflestir sem
segjast blátt áfram ekki vita við
hvorn er um að sakast. 33 prósent
Vestur-Þjóðverja telja Gorbat-
sjof trúverðugari en Reagan.
Þeir sem um þessa skoðana-
könnun fjalla taka það fram, að
önnur svör sýni að Evrópumenn
hafi alls ekki gleypt hráan sovésk-
an áróður. Þeir séu til dæmis alls
ekki í vafa um, að Reagan geri
miklu meira fyrir mannréttindi
Svo stóð óg upp frá borðinu þar sem við Gorbatsjof sátum og gekk út - og þið
getið nú rétt ímyndað ykkur hvað ég varð hissa þegar ég komst að því um hvað
við höfðum verið að tala...
en Gorbatsjof (75 prósent gegn
sex í Bretlandi, 67 gegn 5 í Frakk-
landi, 67 gegn 3 í Vestur-
Þýskalandi).
Eða eins og dálkahöfundurinn
William Buckley yngri segir um
þetta: „Við erum hér ekki að fást
við bjána sem ekki vita betur. Pað
er skammgóður vermir að af-
greiða skoðanakönnunina með
því að segja að hún sé ágcett dœmi
um það hve vel sovéskur áróður
smýgur í fólk“.
Reagan og
heimamenn
Meðan þessu fer fram í Evrópu
komast menn svo að því, að Re-
agan fer mjög létt með að fá sína
landa til að skrifa upp á það, að
hann hafi staðið sig eins og best
verður á kosið í Reykjavík.
Meira en svo - þótt yfirgnæfandi
meirihluta sérfróðra manna sem
taka til máls um þá gloppóttu
draumsýn forsetans sem kennd er
við Stjörnustríð, þá er banda-
ríska þjóðin hrifin af þessari hug-
mynd og skrifar upp á hana hve-
nær sem forsetinn hefur notfært
sér yfirburðastöðu sína í fjölmiðl-
um til að fara um hana fögrum og
föðurlegum orðum.
Sumir útskýra þessi býsn með
því, að Demókratar hafi ekki
komið sér upp vaikosti í vígbún-
aðarmálum, sem þeir geti fylgt
eftir með sannfæringarkrafti.
Aðrir segja blátt áfram að Evr-
ópumenn verði að gera sér grein
fyrir því að Bandaríkin séu „út-
lönd“ í miklu ríkari mæli en þeir
halda venjulega. Og vísa á tölur
sem þessa: Eftir að Reykjavíkur-
fundurinn fór út um þúfur hækk-
uðu vinsæidir Reagans úr 64
prósentum í 72. 80 prósent þeirra
sem spurðir eru, telja ekki að
Reykjavíkurfundurinn hafi verð
meiriháttar mistök, 78 prósent
Bandaríkjamanna svara neitandi
þegar þeir eru spurðir að því,
hvort þeir telji að forsetinn hafi
klúðrað einstæðu tækifæri til að
semja við Rússa.
Um þetta segir bandarískur
fréttaskýrandi, Mary McGrory:
„Bandaríska þjóðin dœmir
ekki Reagan vegna þess að hann
er hún. Hvað gerist þegar hann
segir að Stjörnustríðið sé mikil-
vœgt-þá bráðnar meirihlutaand-
staðan gegn þeirri áœtlun. Skoð-
anakönnun á vegum Washington
Post skýrir frá því, að þótt meiri-
hlutinn kjósi heldur niðurskurð
vígbúnaðar en Stjörnustríð, þá
snýr sá meirihluti við blaðinu um
leið og foringinn segir að Stjörn-
ustríðið sé númer eitt.
Þetta nær út fyrir þá „blygðun “
sem menn finna til þegar þeir eru
spurðir um framgöngu forsetans
meðan hann sœtir gagnrýni er-
lendis. Þetta vísar til þess mögu-
leika, að Bandaríkjamenn telj nú
að Reagan sé óskeikull eins og
páfinn. Við skulum bara vona að
hann fari ekki að segja löndum
sínum að kjarnorkuvopn séu ekki
hœttuleg. Þeir munu kinka kolli
og undrast visku hans. Á meðan
getur George Shulz fengið sér
blund“.
Frelsi og
valfrelsi
í sjónvarpsþætti á sunnudags-
kvöld voru þeir Sigurður A.
Magnússon og Hannes Hólm-
steinn Gissurarson að deila um
opinbera aðstoð við listalíf.
Hannes var náttúrlega eins og
klerkurinn þegar hann fékk að
tala um syndina. Hann var á móti
henni.
Hann sagði m.a. á þá leið að
hann vildi hugsa sér menningar-
frelsið á þann hátt, að hver lands-
maður, alls 240 þúsundir, eigi
sinn sjóð og ákveði sjálfur hvað
hann ætlar að láta úr honum í
menninguna. Annað er af hinu
illa.
Nú er það reyndar svo, að hver
og einn stýrir sinni menningar-
neyslu í stórum dráttum, ákveður
hvort hann kaupir bók, bíómiða,
leikhúsmiða o.s.frv. Það er svo-
sem ekki eins og verið sá að berja
menn til bókar eða tónlistar. En
það sem frjálshyggjumenn svo-
kallaðir flaska einatt á í frelsis-
hjali sínu er þetta hér:
í litlu samfélagi sem ætlar að
láta markaðinn stýra menningar-
lífi sínu og hætta þeirri knöppu
aðstoð sem kemur frá opinberum
aðilum, getur hæglega farið svo,
að af leggist með öllu ýmsar
greinar menningarlífs og aðrar
verði iðkaðar á mun einhæfari
hátt en verið hefur. Niðurstaðan
er þá sú, að hinir 240 þúsund
einkasjóðir hafa úr miklu minna
að velja en ella. Frelsi markaðar-
ins jafngildir minna valfrelsi.
Rétt eins og aukið framboð á
sjónvarpsefni með Stöð 2 hefur
til þessa ekki leitt til annars en að
framboð á sjónvarpsefni hér á
landi hefur orðið enn einhæfara
en það var.
þlÓÐVIUINN
Málgagn só?íalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Utgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rit8tjórar: Ámi Bergmann, Þráinn Bertelsson, Ossur Skarpnéoins'
son.
Fréttastjórl: Lúðvík Geirsson. . .
Blaðamenn: Oarðar Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristin Olafs-
dóttir, Magnús H. Gíslason, Mörður Ámason, ólafur Gíslason.
Sigurður A. Friðþjófsson, Valþór Hlöðversson, Vilborg Davíðsdóttir,
Vföir Sigurðsson (íþróttir), Ingvi Kjartansson (Akureyri)
Handrita- og prófarkalesarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndarar: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
. Útlitsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen, Guðmunda Kristinsdóttir.
Símvarsia: Katrín Anna Lund, Sigriður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Ólöf Húnfjörð.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Hörður Oddfriðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í Jausasölu: 50 kr.
Helgarblöð: 55 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN