Þjóðviljinn - 30.06.1989, Blaðsíða 13

...

Það brennur á Þjóðleikhúsmönnum þessa dagana. Síðasta sýning
leikársinsvarígærkvöldi. Flestirstarfsmenn þesseru aðbúasig
undir sumarleyfi og koma ekki aftur til starfa fyrr en um miðjan ágúst.
En síðastliðinn fimmtudag urðu atburðir sem varpa skugga á sælu
sumarleyfis. Fréttastofa Stöðvar 2 skýrði frá því í fréttatíma sínum að
Ijóst væri þegar að ríkisframlag til ársins 1989 væri uppurið og
staðfesti Gísli Alfreðsson Þjóðleikhússtjóri að líkasttil vantaði 80
miljónirtil viðbótar 171 miljónsvoendarnæðusaman. Þegarþessi
tíðindi voru borin undir Ólaf Ragnar Grímsson kvað hann stjórn
hússins ekki færa um reksturinn „rekstrar og stjórnunarlega“
Aðrir fjölmiðlar tóku málið
upp: Morgunblaðið með sam-
hljóða frétt á föstudeginum.
Fjármálaráðherrann taldi nauð-
syn brýna að ráðherra leiklistar-
mála, Svavar Gestsson, skipaði
nefnd í málinu. Hún var skipuð
samdægurs og er það þriðja
nefndin sem Svavar skipar á
þessu ári um málefni Pjóðleik-
hússins. Fyrst skipaði hann nefnd
um endurbyggingu hússins, þá
skipaði hann nefnd um endur-
skoðun laganna, nú eru það
fjármál hússins. Svavari er vor-
kunn í þessu mali, hann er að
þrífa skítugan slóðann eftir fyrir-
rennara sína, fyrirrennara Ólafs,
embættismenn beggja utan ráðu-
neyta og innan, þingið og fjár-
lagastofnanir ríkisins, stéttarfé-
lög leikara og leikstjóra. Þjóð-
leikhúsið er búið að vera í steik
um árabil en enginn hefur þorað
að taka á málinu. Birgir ísleifur
virtist hafa burði til þess en stóð
svo stutt við í embætti. Hvérnig
sem á því er tekið verður lausn á
vandanum sársaukafull, ströng
og dýr.
Senna embættis-
manns og
ráðherra
Orðaskipti Pjóðleikhússtjóra
og fjármálaráðherra héldu áfram
í fréttum Hljóðvarps á sunnudag
og þar tók Ölafur Ragnar af öll
tvímæli: „Við höfum horft uppá
það í vetur, hver sýningin á fætur
annarri hjá Þjóðleikhúsinu virð-
ist ekki hafa náð þeim árangri í
aðsókn, sem ráun ber vitni. Ég
ætla ekkert að dæma hvers vegna
það er, en það endurspeglar
kannski að það hafi ekki verið
rétt mat hjá stjórnendum
leikhússins hvað þyrfti að gera
hjá stofnun sem væri í mikilli og
erfiðri fjárhagsstöðu, og svo má
það vel vera að það sé ekki nægi-
íegt eftirlit með kostnaði við
hverja sýningu svo kostnaður fer
úr böndunum og tekjurnar hrök-
kva þannig ekki til.“ í lok viðtals-
ins lýsti Olafur því yfir að ekki
þýddi lengur að koma í fjármála-
ráðuneytið og biðja um meiri
pening. „Þjóðleikhúsið sjálft eða
ráðuneytin“ þyrftu að sjá til þess
að stjórn kæmist á reksturinn.
Gísli Alfreðsson vísar „fullyrð-
ingum um bruðl“ á bug. Húsið sé
rekið með „lágmarksafköstum“.
„Aðalrekstrarvandamál er fjár-
svelti“ segir hann og færir upp
styrk til hússins frá 1973 og segir
þar sé komin sú upphæð sem
hann þurfi til að reka húsið - 250
miljónir. Sætanýting á liðnum
vetri sé 63%. Hlutfall eigin tekna
af rekstrargjöldum sé óvenjuhátt
35-40 á móti 65-60 í styrk. Laun
séu 85% af rekstrarkostnaði og
ráðherrann sé í raun að leggja til
fjöldauppsagnir. Samningar fjár-
málaráðuneytis við starfsmenn
fyrir tveim árum hafi hleypt
kostnaðinum upp án þess að
styrkurinn hafi aukist.
Þetta orðaskak um orsök og
afleiðingu er til vitnis um hversu
skammt er komin umræða ráða-
manna um lausn á vanda hússins.
Vandamál Þjóðleikhússins hafa
lengi verið feiminsmál í kerfinu
og það sem verra er að nú er mál-
ið orðið svo „heitt“ að enginn í
kerfinu vill láta neitt eftir sér hafa
um raunverulega stöðu mála.
Einu sinni enn á að þegja um
vandann í þeirri von að hann
hverfi.
Liðinn vetur
Veturinn hefur verið Þjóðleik-
húsinu erfiður. Aðsókn er undir
meðallagi, langt frá því að vera
góð, 78 þúsund gestir sem er vart
viðunandi, þegar litið er til þess
að lægst hefur hún orðið 60 og 70
þúsund og hæst á bilinu 120 til 130
þúsund.
Nýlokið er langri leikferð um
landið með Bflaverkstæði Badda,
en það var eitt af fjórum verkum
frá fyrri leikárum sem lífguð voru
við á verkaskrá sem taldi alls 22
sýningar. íslenski dansflokkur-
inn átti þrjár sýningar á liðnum
vetri, ein óperusýning var sett
upp í samvinnu við íslensku óper-
una. Tilfallandi gestaleikir voru
sjö, þannig að eftir standa sex
frumsýningar.
Listrænn árangur vetursins
verður að teljast slælegur, eink-
um á leiksýningum. Verkefnaval-
ið er handahófskennt, engrar
sýnilegrar stefnu gætir í vinnu
leikhópsins, hann er tíndur sam-
an í sýningarnar, þær eru þung-
lamalegar og bera þess vitni að
fjörefni vanti í leikstjórn hússins.
Markaðssetning er hefðbundin
og er varla nema von: leikhúsið
reynir að halda í trausta ímynd
sem er löngu glötuð. „Ég verð
þeirri stund fegnastur þegar ég
losna þaðan,“ sagði ungur leikari
við mig fyrir skömmu.
Sumar sýningar féllu án þess að
nokkur tæki eftir því - Háskaleg
kynni - eftir slaka dóma og lítinn
áhuga áhorfenda, þótt verkið
væri í æfingum mánuðum saman.
Önnur vöktu óskipta athygli -
Stór og smár þótt afglapalega
væri staðið að frumsýningu af
hálfu yfirstjórnar hússins. Þá
barst hjálp um síðar með
Haustbrúði, gölluðu verki í slakri
sýningu, en áhorfendur tóku
verkinu fagnandi. Rétt eins og
aðsókn var góð á dýra skrautsýn-
ingu á Ævintýrum Hoffmanns
nokkurs.
Á yfirborðinu er allt slétt of
fellt - eða hvað? Meðalár segja
talsmenn Þjóðleikhússins. Veður
voru erfið og óvenju mikið um
veikindi. Húsið er í fjársvelti,
segja þeir. Menn láta smekk of
mikið ráða dómum sínum, segja
þeir við gagnrýni og kinka kolli
ábúðarfullir.
Næsta leikár
Ekki nema von þeir beri sig
mannalega. Hvað geta þeir gert?
í árslok 1987, fyrir átján mánuð-
um, var yfirdráttur Þjóðleikhúss-
ins hjá Ríkissjóði aðeins 129 milj-
ónir. Hvað mínusinn er stór fyrir
fjárlagaárið 1988 er ekki hægt að
fá uppgefið í kerfinu. Húsið er að
hruni komið eins og alþjóð veit
eftir að Gísli Alfreðsson komst
svo smekklega að orði á liðnu
hausti. Það verður að loka því í
nær ár frá komandi nýári og starf-
semin er á götunni. framundan er
uppskerutíð hjá Leikfélagi
Reykjavíkur sem mun með opn-
un Borgarleikhússins og fyrstu
tveim starfsárum sínum þar
greiða Þjóðleikhúsinu þvflíkt rot-
högg í harkalegri samkeppnini
um tryggð áhorfenda að þegar og
ef Þjóðleikhúsið opnar í ársbyrj-
Framhald á bls. 14
Páll Baldvin Baldvinsson skrifar
Föstudagur 30. júní 1989 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 13