Þjóðviljinn - 30.06.1989, Blaðsíða 23

DÆGURMÁL
HEIMIR
PÉTURSSON
Sterk undiralda
Jim Kerr. framlínumaður
Simple Minds, segir nýjustu
plötu hljómsveitarinnar, „Street
Fighting Years“, sýna tilverunni
meiri auðmýkt en fyrri plötur
hljómsveitarinnar. Það er
ánægjulegt að þriggja ára hlé
Simple Minds frá plötuupp-
tökum, skuli skila sér í því
rrieistarastykki sem „Götu-
slagsmálin“ eru. Hljómsveitin
hefur verið eitt af skrautblómum
rokksins á þessum áratug og náð
stöðu súpergrúppunnar; risatón-
leikar með tilheyrandi ljósköst-
urum, fjölmiðlathygli og pening-
um. Simple Minds tekur sitt efni
upp í einkastúdíói á friðsælum
stað í Skotlandi. Stúdíói sem fáir
myndu hafna að vinna í.
Við þessar aðstæður saman-
lagðar getur tvennt gerst. Hljóm-
sveitin fórnar sér á altari Mam-
mons og gleymir sér í iðnvæddum
nægtarbunninum, eða fyllist
meiri metnaði og nýtir auð og
frama til ígrundaðri verka. „Ár
götuslagsmálanna" er metnaðar-
full og geysilega vönduð plata.
Enda tóku Kerr og félagar eitt ár í
gerð hennar. Þessi plata er tví-
mælalaust það jafnbesta sem ég
hef heyrt úr skorsku herbúðun-
um og örugglega ein eftirtektar-
verðasta plata þessa árs.
„Götuslagsmálin" hafa yfir sér
rólegt og fágað yfirbragð. Platan
er samt full af hreyfingum. Kerr
er mun meðvitaðri og þroskaðri
textasmiður en áður og nálgast
tilveruna í víðara samhengi en
fyrr. Textarnir eru ekki eins im-
pressionískir. Mandela, Biko,
mannréttindi og innstu rök tilver-
unnar, er linsan á vélinni í þetta
skipti.
Þrátt fyrir rólegt yfirbragð er
sterk undiralda á „Götu-
slagsmálunum", segir Kerr. Ég
get tekið heilshugar undir þessa
lýsingu. Það er notaleg tilfinning
að hlusta á vel flutta og
heilsteypta tónlist, með meining-
arfullum textum, sem eru lausir
við klisjur súperstjarnanna, eða
súpu dagsins. Tilbreyting á
neysluóðum og sinnulausum tím-
um.
Háheiðar Skotlands hafa yfir
sér rólegt yfirbragð, en fjöll búa
yfir innri orku sem við íslending-
ar ættum að kannast við. Best
myndu „Götuslagsmálin" njóta
sín í rakafullri næturþoku, í klett-
um og óbyggðum. í því umhverfi
verða götuslagsmál hlægilegur
vitnisburður vanþroska mann-
skepnunnar.
Þetta er plata sem vinnur og
vinnur á. Hún minnir mann
sterklega á „sólid“ grúppurnar
gömlu sem sumir fíluðu svo í tætl-
ur, að þeir náðu aldrei að raða sér
heilum saman aftur. „Street Fig-
hting Years" er „Sgt. Pepper"
Simple Minds.
„Poppfasistinn" PeterGabriel,
samdi á sínum tíma kröftugt og
sannfærandi lag um blökku-
mannaleiðtogann Biko. Það er
erfitt að gera betur en Gabriel
sjálfur. Simple Minds endar nýju
plötuna á þessu lagi. Handfjötlun
þeirra sýnir að þeir hafa skilið
skilaboð lagsins og getu þeirra til
að flytja jafnvel heilögustu smíð-
ar rokksins.
Ætti ég að gefa plötunni stjörn-
ur, yrði fátæklegt um að litast á
himinhvolfinu á eftir. -hmp
Þá er hún loksins komin, plata Risaeðlunnar. Mynd: MR
Tyrknesk
Risaeðlu-
sveifla
Ég hef farið nokkrum orðum
um dyggðir Risaeðlunnar á þess-
ari síðu Nýs Helgarblaðs. Risa-
eðlan er með því ferskasta sem
gerst hefur í íslenskri rokktónlist
undanfarin misseri. Athyglin hef-
ur beinst meira og meira að þess-
ari grúppu og þeir sem fagna því
sem vel er gert í íslenskri dægur-
tónlist, ættu ekki að láta ný út
komna plötu Risaeðlunnar fara
fram hjá sér.
Það er all langt síðan menn
vissu að von væri á plötu frá
hljómsveitinni. Síðan hefur mað-
ur heyrt lögin af plötunni marg
oft í flutningi á tónleikum. Þar
hafa þau verið þétt og kýlandi. Á
plötunni glatast hins vegar nokk-
uð af þessum þéttleika, sem ég
held að verði að skrifast á hljóð-
blöndunina og e.t.v. aðra hluta
stúdíóvinnunnar. Þetta er raunar
meinbugur á mjög mörgum ís-
lenskum plötum og veit ég ekki
hvort á að kenna um, lélegum
tækjakosti eða slökum tækja-
mönnum. Það vantar eitthvað
upp á hljóminn, alla vega sakna
ég einhvers.
En kannski er maður bara orð-
inn svona íhaldssamur á hljóm-
leikaútsetningar Risaeðlunnar að
maður nýtur ekki hljómgæð-
anna?
Þessi frumraun er þó með betri
byrj unarstykkj um. Enn sem fyrr
setja fiðluleikur Möggu og saxa-
fónleikur Dóru sterkastan svip á
lög Risaeðlunnar. Til samans eru
þau fimmmenningar sannfærandi
heild. Tóti er sjóaður trommari
og góður taktisti og Siggi og fvar
falla vel inn á gítarnum og bass-
anum.
Sterkustu lögin á þessari fjögra
laga plötu, eru að mínum dómi:
„Ö“ og „Kebab“. Tyrkneskur
seiðkraftur „Kebab“ er sterkur
,og hljómurinn í því lagi er
eitthvað sem gaman væri að
heyra Risaeðluna þróa lengra.
Nú þegar Risaeðlan hefur létt
af sér frumburðinum og losað sig
undan álögum hans, bíða „forn-
leifafræðingar" spenntir eftir
næsta þróunarstigi. Nær þessi nú-
tíma Risaeðla að framlengja líf
sitt (fram yfir meðalaldur ís-
lenskra hljómsveita), eða deyr
hún út eins og sú gamla? Vonandi
ekki. Það er þörf fyrir Risaeðl-
una.
-hmp
Guðdómleg
djoflamessa
Gott og illt, hin myrku öfl í
hjörtum mannanna. Almætti
hins góða sem umber djöfulinn.
Andi miðaldanna svífur yfir
vötnum. Uppspretta illskunnar,
hver er hún? Kemur hún innan
frá eða utan frá? Guð, er hann,
hún eða það almáttugt? Skapaði
guð hið illa, skapaði guð okkur
eða sköpuðum við guð? Heyra
örugglega ekki allir bergmál hat-
ursins?
Matt Johnson, The The, hefur
skapað guðlega rokkóperu.
„Mind Bomb“, eða „Hugar-
sprengja", heitir gripurinn. Eða
ætti ég ef til vill frekar að segja að
Johnson hafi skapað stálkalda
djöflamessu? Dimmur „munka-
kór“ teymir mann í skuggalegan
miðaldakastala, í nútímanum, í
sögulegu minni okkar.
Hljóðfæraleikurinn á „Mind
Bomb“ er skotheldur. Gítar-
leikur Johnny Marr, fyrrum
„smiðs“, er sérstaklega áhrifarík-
ur og orgelleikur Wax nokkurs,
kemur vel út. Heildarútkoman er
hnökralaus.
„Mind Bomb“ er sársæt djöfl-
amessa. Johnson notar minni trú-
arbragðanna vel. „Djöfullinn er
ekki til nema í hjörtum mann-
anna. Djöfullinn er egó mannsins
og hans lægstu hvatir,“ segir hinn
alvarlega þenkjandi Johnson. í
laginu „The Violence of Truth,“
segist hann velta því fyrir sér,
hvers vegna allt sem við skiljum
ekki, fær okkur til að krjúpa á
kné og tilbiðja bölvun okkar.
Þetta segir Johnson vera
grunntón trúarbragðanna og
samfélagsins. Þannig sigrist öfl
hins illa á mannsandanum.
Þessi plata The The er eins og
sellufundur í sálinni. Úr skúma-
skotum heilans heyrast umbylt-
ingartónar. Reynsla kynslóðanna
knýr dyra með þungum hnefa sín-
um.
Ferskar útsetningar og óvenju
vandaður og fagmannlegur
hljóðfæraleikur, er aðalsmerki
„Mind Bomb“. Platan ber sterk
og persónuleg einkenni og grípur
mann strax. Hún er sönnun þess,
að enn eru hefðbundin mið rokk-
tónlistarinnar ekki fullnýtt.
Geldingsháttur skemmdarverka
„samplunar“ á mörgum gæða-
stykkjum tónlistarinnar, verður
hlægilegur í samanburði. Eins og
Cerios-pakki við hliðina á marg-
rétta franskri máltíð. Woody All-
en og aðrir kvikmyndagerðar-
menn, berjast á móti skemmdar-
verkum á listaverkum, eins og
litun gamalla svart-hvítra kvik-
mynda. Tónlistarmenn ættu með
sömu rökum að berjast á móti
skemmdaverkum á tónlist, til að
mynda „samplun". En „sam-
plun“ er það kallað þegar menn-
taka tónlist annarra og keyra
saman við annan takt, algengt í
house tónlistinni.
Ég nefni þetta hér vegna þess,
að góð plata eins og „Mind
Bomb" fær mann til að hugsa til
þeirra sem veigra sér ekki við að
nauðga tónlist annarra, í skálka-
skjóli tísku. En tísku er oft ruglað
saman við frumleika og eitthvað
nýtt.
Matt Johnson segist þrátt fyrir
allt ekki vera svartsýnismaður:
„Ég er vongóður á bjarta fram-
tíð. Ég er eins bjartsýnn maður
og nokkur getur átt von á að
hitta. Sjónarhóll minn er annar
en stjórnmálalegur. Hann er and-
iegur... Það eina sem maðurinn
ætti að óttast, er hann sjálfur. í
biblíunni segir að maðurinn upp-
skeri eins og hann sái og í kóran-
inum segir að hver maður eigi að
vera gísl eigin dyggða".
The The siglir á hefðbundin
rokkmið. En skip þeirra sker sig
vandlega úr flotanum.
-hmp
Matt Johnson, er guð vondur gæi?
Föstudagur 30. júní 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 23