Dagblaðið Vísir - DV - 19.06.1999, Blaðsíða 18

18
LAUGARDAGUR 19. JÚNÍ 1999 DV
heygarðshornið
Að mála Watson á vegginn
„Minn herra á aungvan vin,“
kjökraði Grindavíkur-Jón í íslands-
klukkunni þegar sótt var að hús-
bónda hans og velgjörðarmanni úr
öllum áttum. Nú virðist vera að
koma á daginn að við okkar herrum
- mönnunum sem stjóma landinu -
blasir enn ískyggilegri vandi: þeir
eiga aungvan óvin.
Við þeim sem skipulögðu heræf-
ingamar sem haldnar em hér í ár
undir því sérlega álappalega nafni
„Norðurvíkingur" blasti martröð
herráðsmannsins: að íslandi steðjar
engin sjáanleg ógn. Þeir hafa engan
tii að plafifa á. Rússneska ógnin er
bara einn fullur kall að delera ein-
hvers staðar. Þótt Bandaríkjaforseti
hringi í Davíð Oddsson úr flugvél
þegar hann er að skafa upp restina af
Nató-ríkjum til að þakka liðveisluna í
Kosovo þá er enginn að hugsa neitt
um ísland. Til allrar hamingju er is-
land ekki ofarlega í huga þess brota-
brotabrotabrots mannkyns sem yfir-
höfúð veit að það er tiL Ekki einu
sinni bin-Laden rennir glymunum
hingað.
Hvað er til ráða? Skotið er á neyð-
arfundi forsprakka hersins í Keflavik
og hugsuða utanríkisráðuneytisins
og búinn til óvinur í snatri. Og hver
er óvinurinn? Hver er sú vá sem
helst er talin steðja að íslensku sam-
félagi undir lok tuttugustu aldarinn-
ar, svo ógurleg að æfa þarf sérstak-
lega og með miklum viðbúnaði vam-
ir gegn? Hver er vondi kailinn?
Það em umhverfisvemdarmenn.
Og út á hvað gengur leikurinn? Það
er óljóst. En þeir em „öfgafullir" eins
og Halldór Ásgrímsson, starfandi um-
hverfisráðherra, kallar alla þá sem
ekki vilja sökkva umhugsunarlaust
Eyjabökkum. Kannski að öfgafúllu
umhverfissinnamir hafi sett
Kannski að öfgafullu
umhverfissinnarnir hafi
sett sprengju í Staðarskála
til þess að fá
íslendinga til að undir-
rita Kyoto-bókunina.
Kannski þeir hafi tekið
gísla í Kerlingarfjöllum til
að fá íslendinga til aö
flokka almennilega sorp.
sprengju í Staðarskála til þess að fá
íslendinga til að undirrita Kyoto-bók-
unina. Kannski þeir hafi tekið gísla í
Kerlingarfjöllum til að fá íslendinga
til að flokka almennilega sorp.
Kannski þeir hafi sett her á land á
Melrakkasléttu í því skyni að fá ís-
lendinga til að virða alþjóðasáttmála
um vemdun votlendis.
Og kannski era þeir meira bara
svona almennt vondir. Öfgafullu um-
hverfissinnamir.
Eða hvað er það nákvæmlega í við-
horfum og starfsháttum umhverfis-
vemdarsinna sem gerir það að verk-
um að íslensk stjómvöld kjósa að
gera þá að höfúðóvini íslensku þjóð-
arinnar þegar þau fá að fara í byssó
með stóra strákunum? Era það hinar
bamalegu hugmyndir Ameríkana
um hvali sem nokkurs konar Bamba
úthafanna? Er það þessi ameríski vit-
leysingur sem gumaði af því að hafa
sökkt hvalbátum, Paul Watson? Þarf
heilan her á móti honum? Er ekki
nóg að stinga honum í tukthúsið
næst þegar hann lætur sjá sig hér?
******
Það er alltaf eitthvað pínlegt við
heræfingar, ekki síst hér á landi.
Fullorðnir karlmenn í byssuleik era
alltaf hálfspaugilegir - þangað til þeir
fá alvöi u byssur í hendur - og manni
finnst synd að ekki sé hægt að
nota þessa hraustu stráka til að
gera eitthvað nytsamlegt i stað-
inn. Og hvað sem menn i Kefla-
vik og utanríkisráðuneytinu
kunna að halda þá er sjálfsmynd
íslendinga upp til hópa ekki sú
að þeir séu „víkingar". Ofmælt
er kannski að þessi þrasgjama
þjóð sé beinlínis friðsöm en það
hefur hins vegar löngum verið
stolt okkar að vera vopnlaus þjóð
sem gerir ekki út um sín mál
með byssuskaki heldur fremur
flóknum lagareöum sem íslend-
ingar hafa yndi af umfram aðrar
þjóðir. Smæð þjóðarinnar og al-
gjört vamarleysi kann að valda
því að þær hræður sem hér haf-
ast við og kalla sig þjóð þurfa að
tengjast öðrum Evrópuþjóðum í
einhvers konar hemaðarsamstarfi,
en slíkt hlýtur ævinlega að vera ill
nauðsyn, og það samstarf er eðli sínu
samkvæmt allsérstætt. Hemaðarlegt
mikilvægi landsins fer óðum minnk-
andi vegna skorts á framboði á ógn-
un, og satt að segja er það aðeins eitt
sem íslendingar hafa fram að færa í
samfélagi þjóðanna, og það er
margrómuð snilli þeirra við samn-
ingaborðið - íslendingar gætu hugs-
anlega tekið í rikari mæli að sér eitt-
hvert hlutverk í því að stilla til friðar
milli þjóða, vilji menn endilega að
þeir láti yfirleitt eitthvað að sér
kveða á alþjóðavettvangi.
******
Val islendinga á óvini nú bendir
hins vegar ekki tO að þeir séu reiðu-
búnir í slíkt: það sýnir í besta falli
heimóttarskap og vanþekkingu á
heiminum - í versta falli tilraun til
að kveða möur ört vaxandi umhverf-
Guðmundur Andri Thorsson
ishreyfmgu hér á landi. Það sýnir
vilja til að skipa sér i flokk þeirra afla
í heiminum sem níðast vilja á um-
hverfinu til skjótfengins hagvaxtar-
auka. Þetta mun koma sér illa fyrir
þjóðina á alþjóðavettvangi: það verð-
ur erfitt að útskýra fyrir öðrum þjóð-
um að íslendingar æfi nú sérstaklega
vamir og viðbúnað gegn umhverfis-
vemdarsinnum. Að frátöldum þess-
um þýðingarlausa manni sem fer um
heiminn og djöflast á hvalveiðibátum
stendur engmn íslendingum ógn af
umhverfissamtökum. Því er þveröf-
ugt farið. Við eigum í einu og öllu
samleið með þeim sem vilja vemda
náttúruna og beijast gegn rányrkju.
Það fólk ætti að geta orðið öflugir
bandamenn í flestum hagsmunamál-
um þjóðarinnar. En þá verðum við
líka að fara að alþjóðasamþykktum í
umhverfismálum - þótt það kunni að
koma við pyngjuna stund og stund -
og umfram allt: að hætta að mála
Watson á vegginn í hvert sinn sem
talið berst að vemdun umhverfisins.
Við þurfúm ekki valdamenn sem
vemda okkur gegn umhverfisvemd-
armönnum - við þurfum umhverfis-
vemdarmenn sem vemda okkur
gegn valdamönnum.
dagur í lífi
Dagur í lífi Þóris Stephensens, staðarhaldara í Viðey:
Afturgangan í Viðey
- stjómar söng með broddstaf í tónsprota stað
Þórir Stephensen er staðarhaldari í Viðey og hefur ýmsum hnöppum að
hneppa. Hann verður meðal annars að gegna starfi sendils og geta
brugðið fyrir sig fjórum tungumálum, auk þess sem hann skemmtir fólki
með söng og gamanmálum.
DV-mynd Hilmar Þór
Staðarhaldarinn í Viðey hefur
skrifstofu sína í Sundaborg 1. Þar
hefur hann unnið einn í rúm ell-
efu ár. Hann gegnir því öllum
störfum, frá því að vera sendi-
sveinn og upp í það að skipa for-
stjórastól fyrirtækisins. Þess utan
er hann oft í viku kallaður til að
vera sögumaður fyrir gesti sem
koma til snæðings í Viðeyjarstofu
og þarf þá að geta brugðið fyrir sig
flórum tungumálum. Hann er enn
fremur leiðsögumaður í göngu-
ferðum og staðarskoðun. Af marg-
þættum störfum leiðir að hann get-
ur ekki ætíð svarað í skrif-
stofusímann. Því bjargar tæknin í
dag með því að flytja símhringing-
una í gsm-símann. Og sem ég sat í
bílnum á fjórða tímanum á þriðju-
daginn var og ók Lækjargötuna
komandi úr erindrekstri í Ráðhús-
inu, en á leið til þess að fara að
vinna að úttekt á fjárhagsstöðu
Viðeyjar og bera hana saman viö
fjárhagsáætlun, þá hringdi síminn
í brjóstvasanum.
Á ég að fara að skrifa?
Það var blíð rödd Súsönnu Svav-
arsdóttur á DV sem heilsaði og
kynnti sig, en sagði síðan: „Værir
þú ekki til í að segja lesendum
okkar frá einum degi í lífi þínu og
helst að taka þar inn í kvöldgöngu
í Viöey?“ Mér varð hugsað til þess,
sem ég var búinn að atast í síðan
ég kom úr sundi kl. 8 þann morg-
un - skrifa upp á reikninga, semja
auglýsingar og fréttatilkynningar,
faxa þetta eða senda í tölvupósti,
keyra um bæinn þveran og endi-
langan með upplýsingabæklinga
um Viðey á hótel og gististaði, til
að laða ferðamennina til eyjarinn-
ar. „Á ég að fara að skrifa? Ég sem
á eftir að fara í þriðjudagsgönguna
í kvöld. Hvenær þarftu að fá
þetta?“ „Á morgun, þetta kemur í
helgarblaðinu." Hún hefur sjálf-
sagt heyrt þreytuna í röddinni, því
hún bætti við: „Vinkona min fór í
svona gönguferð og var svo ánægð
að ég vildi gjarnan geta sagt fólki
frá þessu, kynnt bæði þetta og ann-
að í starfi þínu.“ Þá kom samvisk-
an við mig. Ég gat ekki neitað að
kynna staðinn og starfið. Því var
svarið: „Ætli ég verði ekki að gera
þetta, þótt margt annað kalli.
Hvert er netfangið þitt?“
Glaður og góður hópur
Að fengnu netfangi var haldið
áfram inn á skrifstofu, unnið til kl.
18, en þá farið heim að borða og
síöan að búa sig til kvöldgöngunn-
ar. Það hafði rignt óvenjumikið
þennan dag, kólnað mikið og gert
haglél. Það voru því ekki likur á
mikilli sókn i gönguna í dag. En ég
varð að búa mig rétt, fór í peysu og
regngalla og var í vaðstígvélum,
enda þá orðinn fær i flestan sjó.
Þegar ég kom niður á bryggju rétt
fyrir klukkan 19.30 beið þar 30
manna hópur. Tveir úr hópnum
eru feðgar og þetta var þriðja
gangan þeirra í vor, en við förum
þarna raðgöngur og þeir sem
koma fimm laugardagseftirmið-
daga eða þriðjudagskvöld í röð sjá
allt það helsta sem er að sjá í
eynni og sumt reyndar tvisvar.
Þetta var glaður og góöur hópur,
alveg tfi í að taka lagið með mér á
göngunni. Sumir spyrja, hvort ég
sé „afturganga“ þegar ég geng
kannski meirihluta leiðarinnar
aftur á bak og stjórna söng með
broddstafinn hans móðurafa míns
í tónsprota stað. Við sungum Öxar
við ána, Við göngum svo léttir í
lundu og fleira gott, þegar við
héldum af stað.
Sungnar druslur
Ég vakti athygli á gamla tún-
garðinum fyrir austan Stofuna, við
gengum með fram honum yfir á
norðurströndina. Ég vakti líka at-
hygli á kúmeninu, og sagði frá því
hvernig faðir minn hafði eitt sinn
eyðilagt alla uppskeru systra
sinna af því, meö því að pissa í
kúmendunkinn. Ég sýndi líka
mjaöjurtina er var notuð sem rot-
vörn við ölgerð fyrr á tímum. Við
sungum meira og ég fór að kenna
hópnum „druslur" (bamavísur við
sálmalög) og fleiri vísur eftir frú
Stefaníu, konu sr. Sigurðar í
Hraungerði. Allt féll þetta í góðan
jarðveg og ekki síst þegar staðar-
haldarinn fór með einhver gaman-
mál og lét þá vaða á súðum.
Við héldum austur norður-
ströndina, austur á Sundbakka,
skoðuðum rústir þorpsins og fisk-
verkunarstöðvarinnar, sem þar
var á fyrri hluta þessarar aldar og
sáum í Viðeyjarskóla ljósmynda-
sýningu um þann þátt í sögu eyjar-
innar. Þaðan var haldið heim að
Stofu aftur og þar lauk göngunni
með því, að allir sungu „þjóðsöng
Viðeyjar", ísland ögrum skorið,
eftir Eggert Ólafsson, sem oft
dvaldi langdvölum hjá Skúla fó-
geta í Viðey. - Þá var klukkan líka
langt gengin í tíu og mál að halda
heim með Maríusúðinni. Þessar
kvöldgöngur eru meðal þess
ánægjulegasta í sumarstarfinu í
Viðey. Það er svo gott að ganga um
lítt snortna náttúru í góðum fé-
lagsskap, þar sem söngur, gaman-
mál og fróðleikur fléttast saman og
skapa í senn menningu og minn-
ingar.