Dagblaðið Vísir - DV - 19.06.1999, Blaðsíða 51

T~>~VT LAUGARDAGUR 19. JÚNÍ 1999
59
er oröiö. Hann reyndi aftur fyrir sér
meö The Empire of the Sun (1987)
og Always (1991), en árangurinn var
takmarkaður. Það var síöan meö
Schindler’s List (1993) að langþráð-
ur draumur rættist. Myndin hlaut
sjö óskarsverðlaun og Spielberg var
hylltur sem meistari kvikmynda-
listarinnar. Gagnrýnendum hefur
þótt nýjasta mynd hans, Saving Pri-
vate Ryan (1998), staöfesta listræna
hæfileika hans.
kann einungis aö búa til eina gerð
kvikmynda, hetjufrásagnir. Þótt ég
sé þeirrar skoðunar að „listrænar"
hetjumyndir hans missi marks (því
þaö skemmtilega við þær hefur ver-
ið „ritskoðað") gefa töluveröar vin-
sældir myndanna annað til kynna.
Ef við leyfum okkur að beita
annarri vafasamri aðgreiningu sem
segir að afþreying sé vinsæl en list
ekki, eru hinar „listrænu" myndir
Spielbergs einfaldlega afþreying líkt
og greina má af raunveru-
legu inntaki þeirra. List-
rænir hæfileikar hans
eru því enn og aftur
ofmetnir.
-bæn
Yfirborðskennd
Sameiginlegum galla „list-
rænna“ mynda Spielbergs er
líklega hest lýst með orðinu yf-
irboröskenndar. Leikstjórinn er
svo átakanlega upptekinn af þvi
að vera að búa til „list“.
Hann er að framleiða
frekar en að skapa list,
svo ég leyfi mér að
nota hættulega að-
greiningu. Undir
yfirborðshjúp
„listarinnar"
býr aftur á móti
sama væmna
melódrama,
sama upp-
bygging og
sömu hetjurn-
ar. Hvað er t.d.
Schindler’s List
annað en Indi-
ana Jones i svart-
hvítu? Að vísu
hefur allt það
gerir Indiana
nes heillandi ver-
ið numið brott, en
eftir stendur ein
föld og
hetjusaga.
Steven Spielberg
Myndir Stevens Spielbergs
Afþreying
Jaws (1975) ★★★
Hörkuspennandi og vel útfærð-
ur spennutryllir. Lykilmynd í
sögu Hollywood. Rétt er þó að
vara lesendur við fjölmörgum
vafasömum framhaldsmyndum
sem Spielberg á enga sök á.
Indiana Jones-serían
(1981,1984 og 1989) ★★★
Lucas og Spielberg leiða saman
hesta sína í vinsælustu kvik-
myndaseríu níunda áratugarins.
Hún endurspeglar margt af því
besta í kvikmyndagerð Spiel-
bergs: Hasar, fjör og stuð. Auðvit-
að er það allt sami hluturinn, en í
honum er hæfileiki hans einfald-
lega fólginn. Enn berast fréttir af
því að fjórða myndin sé í vinnslu,
og vist að Star Wars 4 rataði á
tjaldið - en aldrei að vita!
LT. (1982) ★★★
Sló öll aðsóknarmet líkt og fjöl-
margar aðrar myndir leikstjór-
ans. Hún sker sig þó úr þeim flest-
um hvað varðar litla áherslu
hennar á hasar. Fyrst og fremst
hugljúf mynd. „E.T. phone home“.
Jurassic Park-mynd-
irnar (i 993.1991)-
Steven Spielberg þurfti auðvit-
að aö búa til úr þessum frábæra
efnivið fjölskyldu-
myndir. Hefði mað-
ur heldur viljað sjá
alvöru risaeðlu-
frylla, stranglega
bannaða innan 16
ára.
Listrænar myndir:
Empireofthe
Sun (1987) ★★★
Hér er Spielberg
þegar farinn að
vinna með seinni
heimsstyrjöldina og
margvíslegan
óhugnað sem henni
Steven Spielberg ásamt Ben
Kingsley við tökur á Schindler’s
List.
fylgdi. Kannski besta myndin hans
á þeim vígstöðvum.
Always (1989) ★★
Slökkviliðsmenn á mörkum lífs
og dauða í háloftunum. Aldrei þessu
vant brást samstarf Spielbergs og
Richards Dreyfussar. Myndin er þó
aldrei leiðinleg.
Schindlers List (1993) ★★
Hið svokallaða meistarastykki
leikstjórans. Langdregin myndin
vekur hjá manni lítil viðbrögð,
þrátt fyrir að fjalla um einhverja
óhugnanlegustu atburði mannkyns-
sögunnar. Grunar mann að rekja
megi geðshræringuna sem fylgdi
myndinni til þess að áhorfendur
hafi hreinlega verið búnir að
„gleyma", líkt og Spielberg og fjöl-
margir aðrir gyðingar óttuðust.
Myndin státar af neyðarlegasta endi
áratugarins.
Amistad (wi) ★★
Þetta er ógnarlöng mynd og ætlar
Spielberg sér griðar-
mikið með gerð
hennar, en flestallt
fer úrskeiðis. Aliir
„listrænir" tilburðir
leikstjórans, hvort
sem um er að ræða
myndrænar útfærsl-
ur eða dramatískan
tónlistarflutning,
virka vægast sagt
uppskrúfaðir. Hin
kvikmyndalega til-
gerð drepur alla tO-
finningu fyrir við-
kvæmu umfjöllunar-
efninu. -bæn
Indiana Jones.
Inyndbönd
Myndband vikunnar
Saving Private Ryan
★★★
Vikan 8. - 14. júní.
SÆTI j FYRRI i VIKA i jVIKUR j A USTAj j J TITILL j ÚTGEF. | TEG. j
1 j 1 1 3 C Negotiator Wamer Myndir j Spenna
2 f NÝ i j J J 1 J j J Siege i Skrfan J j Spenna J
3 i 5 J 9 J J 2 1 Lock, Stock & Two Smoking j SAM Myndbðnd j Gaman
4 j J 3 j 3 J J i 4 i j Holy Man SAM Myndbönd ) 1 Gaman J
5 j J 2 i 5 i Ronin Wamer Myndir j Spenna
6 j i 4 I J 3 1 j s J I 1 j Rounders j Skrfan J Spenna |
7 i 8 J 1 5 i Prímaiy Colors j i Skrfan J J Gaman J j Gaman j
8 J j J 7 j J J i 4 i j J J Pleasantville j Myndfoim
9 i 6 i 4 J j 4 J Antz j CIC Myndbönd j Gaman
10 i IV j ) J 1 J ) J What Dreams May Come i j Háskólabíó J j Drama J
11 i 11 1 8 J j 8 J Tmman Show CIC Myndbönd ! Gaman
12 j i 5 j J ! 3 ! . H:. ■ J lceStoim j SAM Myndbönd J J Drama J
13 J J 9 1 4 ! Fear And Loathing In Las Vegas J SAM Myndbönd J j Gaman
14 j j NÝ l J J J 1 J J' 1 J j Doberman j Myndform J ; Spenna I
15 í 10 J J ! 7 i Taxi j ~ , ,, , ,,, ' ,. L Háskólabíó J J Spenna
16 J j 17 j J J J 9 i J 2 J i j J Jawbreaker j Skrfan J j Gaman j
17 i 15 J io i J J í 3 ! Theres Somthing About Maiy j Skffan j Gaman
18 i» Your Fríends And Neighbors i j Háskólabíó J J Gaman J
19 í 14 ! 3 ! Dead Man On Campus CIC Myndbönd j Gaman
20 j i 12 J l i 6 j j Divorcing Jack Stömubíó J j Spenna
Dæmigerð bandarísk hetjusaga
Kafteinn John Miller (Tom
Hanks) fær ásamt nokkrum undir-
mönnum það undarlega verkefni í
seinni heimsstyrjöldinni að finna
James Ryan (Matt Damon) og senda
hann heim til mömmu sinnar.
Ástæðan er sú að þrír bræður hans
hafa látist í bardögum og hann er
einn eftirlifandi. Miller og menn
hans lenda í fjölmörgum raunum og
eru þeir ekki á eitt sáttir um verk-
efnið.
Þessari mynd hefur verið hamp-
að af gagnrýnendum og öðrum
áhorfendum um heim allan sem
raunsæjustu stríðslýsingu allra
tíma. Mér er þó spum í hverju
raunsæið er fólgið? Einkum tína
menn til mögnuð bardagaatriði þar
sem klippt er hratt á milli ólikra
sjónarhoma (a la MTV) af hvers
konar limlestingum hermanna. Hér
er þó alls ekki um að ræða sérstakt
raunsæi heldur afskaplega vel út-
færð hasaratriði. Það er mikill mis-
skilningur að ákveðin kvikmynda-
tækni sé nær raunveruleikanum en
einhver önnur, þótt ólíkar aðferðir
hafi misjöfn áhrif á innlifun áhorf-
enda.
Skyldi raunsæið vera fólgið í at-
burðcU'ás myndarinnar? Þótt mynd-
in byggist á sannsögulegum atburð-
um er vart hægt að hugsa sér
langsóttari frásögn til að gera raun-
veruleika stríðsins skil. Saving Pri-
vate Ryan er einfaldlega dæmigerð
bandarísk hetjusaga úr seinni
heimsstyrjöldinni og lítt frábragðin
öðrum slíkum. Upphafin bandarísk
þjóðerniskennd hennar kemur
strax fram í byrjun er bandaríska
fánanum er flaggað ótt og títt, hann
er upplýstur og er sem hann til-
heyri æðri heimi. Þá tekur ramma-
frásögn myndarinnar við sem verð-
ur að teljast afskaplega misheppnuð
því persónan sem lítur til baka upp-
lifði fæsta atburðina. Því næst
kynnumst við bandarísku hetjun-
um, sem eru góðir mömmustrákar,
meöan Þjóðverjar eru hreinræktuð
illmenni (sem er afskaplega einföld
og óraunsæ söguskoðun). Að sjálf-
sögðu horfir myndin fram hjá ill-
virkjum Bandaríkjanna í stríðinu
og manni er spum hvar raunsæi af-
leiöinga árásanna á Hirosima og
Nagasaki sé að firma.
Saving Private Ryan gengur enn
fremur fyrir slikum klisjufjölda að
hæpið er að telja hana til meistara-
legs listaverks. En þrátt fyrir að allt
of mikið hafi verið gert úr mynd-
inni er margt afskaplega vel gert.
Útlit hennar er einstaklega glæs]-„
legt og hasaratriðin eru mögnuðA
En athugið: Hasarmynd en ekki
hlutlaus/raunsæ sýn á seinni
heimsstyrjöldina.
Útgefandi: ClC-myndbönd. Leik-
stjóri: Steven Spielberg. Aðalhlut-
verk: Tom Hanks, Edward Burns,
Matt Damon og Tom Sizemore.
Bandarísk, 1998. Lengd: 169 mín.
Bönnuð innan 16 ára. '/
-Björn Æ. Norðfjörð