Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.2003, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 20. DESEMBER 2003
Fókus DV

fil
mmi
a veltandi
Uppvaxtarsaga Þrá-
ins Bertelssonar er út-
skrift hans sjálfs úr
skóla æskunnar.
Furðulega útbreitt
viðhorfer að heimur-
inn væri betri efallir
sauðirnir i hjörðinni
væru eins á litinn,
segir höfundurinn.
steini
A FORNUM VEGI
Bók Þráins hefur fengið
góðar viðtökur. Hún er aug-
lýst viða, svo sem á strætis-
vagnabiðstöðvum.„Ég er
að vona að þetta sé þroska-
saga og fjalli ekki einungis
um mig og mína undarlegu
æsku, heldur umþað
hvernig ein manneskja vex
og þroskast og vaknar til
vitundar um sjálfa sig og
veröldina umhverfis."
STÓRHOLT Ýrr Bertelsdóttir, Þráinn og faðir þeirra, Bertei Sigurgeirsson. Myndin er tekin i
Stórholtinu og árið er 1946 eða 7.
LAUTARFERÐ Þessa mynd tók Þráinn afFjóiu móður
sinni síðasta sumarið sem hún iifði.
NÖRDINN Myndin er tekin á
þeim tíma þegar nördar voru
ennþá kallaðir ofvitar.
„Að mörgu leyti var mjög fínt að
alast upp við þær aðstæður sem mér
voru búnar, þar sem bannorðin voru
þrjú: fátækt, móðurleysi og geðveiki.
Enda er eftirsóknarvert að fá yfírleitt
að alast upp. Það hvarflaði sjaldan
að mér að láta bugast af tímabundn-
um erfiðleikum á uppvaxtarárun-
um, heldur var ég yfirleitt sannfærð-
ur um að bráðum kæmi betri tíð.
Upp birtir öll él um síðir, segir í
þeirri merkilegu bók Sturlungu,"
segir Þráinn Bertelsson rithöfundur.
Mér leiðist kyrrstaða
Einhvers konar ég, uppvaxtar-
saga Þráins Bertelssonar, er nýlega
komin út hjá JPV-útgáfu. Þar segir
Þráinn frá uppvexti sínu sem um
margt var með öðrum hætti en gerð-
ist hjá öðrum ungmennum í Reykja-
vík á árunum eftir stríð. Þráinn fór
víða með föður sínum, Bertel Sigur-
geirssyni trésmið, og var í vistum,
svo sem austur í Þingvallasveit og
Grímsnesi. Síðar lá leiðin í bæinn,
þar sem þeir fegðar bjuggu meðal
annars uppi við Rauðavatn, í kompu
uppi á háalofti í Austurbæjar-
skólanum, en lengst var þeirra
samastaður í tilverunni við
Laugaveginn.
„Það vex ekki mosi á veltandi
steini. Ég á tiltölulega gott með að
laga mig að nýjum aðstæðum, og
mér leiðist kyrrstaða," segir Þráinn.
„En kannski hafði þetta mikla flakk í
æsku þau áhrif að það tók mig dálít-
ið langan tíma að ná sæmilegu and-
legu jafnvægi. Svo getur líka vel ver-
ið að mótlæti styrki þá sem það slig-
ar ekki. Áreynsla er holl fyrir lík-
amann og hæfileg áreynsla er senni-
lega holl fyrir sálina. En það er líka
hægt að eyðileggja bæði líkama og
sál með of miklu álagi. Og það má
ekki heldur gleyma því að það eru
ekki allir jafnsterkir að upplagi."
Engirt vandamálasaga
A síðari árum hafa mjög færst í
vöxt á bókamarkaði - og orðið vin-
sælar - svokallaðar vandamálasög-
ur. Raunasögur frá langri ævi þar
sem lagt er út frá til dæmis einelti,
misnotkun, drykkjuskap, geðsjúk-
dómum, fátækt og fleira slíku miður
skemmtilegu.
„Það verður trúlega alltaf til röng
hegðun. En sem betur fer vex skiln-
ingur á því að aðgát skuli höfð í nær-
veru sálar. Og líka því að það er mik-
ill munur á saklausum hrekkjum og
einelti. Ég vildi að í dag væri ég betri
og umburðarlyndari en ég er. Þessar
aðstæður fylltu mig vanmetakennd
og reiði sem var þungur baggi að
bera út í lífið og tók langan tíma að
losna við,“ segir Þráinn. Hann bætir
því hins vegar við að bók sín sé ekki
nein vandamálasaga.
„Nei, það held ég ekki. Líf mitt er
ekki vandamál heldur kraftaverk. Ég
er að vona að þetta sé þroskasaga og
fjalli ekki einungis um mig og mína
undarlegu æsku, heldur um það
hvernig ein manneskja vex og
þroskast og vaknar til vitundar um
sjálfa sig og veröldina umhverfis."
Viðhorfin grunnhyggnisleg
Ailt frá því Þráinn var kornabarn
átti móðir hans, Fjóla Oddsdóttir,
sér samastað inni við Sund, eins og
GRETTISGATA Á þrlhjóli. Myndin er tekin
1948.
VINIR Þráinn iArnarfelli íÞingvallasveit um
1950 ásamtTrygg, vini sinum og leikfélaga.
Kleppsspítali var þá gjarnan kallað-
ur. í skugga þess lifði Þráinn og eins
þess að tilheyra ekki kjarnafjölskyld-
unni svonefndu. „En þetta var eina
æskan sem ég átti og ég minnist
hennar með hlýjum huga.“
Einhvers konar ég, þroskasaga
Þráins Bertelssonar, spannar ævi-
feril hans allt frá fæðingu fram til tví-
tugs, þegar hann lauk námi í
Menntaskólanum í Reykjavík. Það
er, með öðrum orðum, til þess tíma
þegar hinar formlegu þroskasmiðjur
samfélagsins höfðu lokið verki sínu
og skilað piltinum út í samfélagið
með hvíta stúdentshúfu, þá sem
eins konar umbúðapappír eða
skraut á pakkanum. En hver var af-
staða Þráins og viðhorf hans til lífs-
ins og tilverunnar?
„Viðhorfm voru að mörgu leyti
mjög grunnhyggnisleg. Eðli málsins
samkvæmt er maður sannfærður
um að maður viti og skilji flesta hluti
á himni og jörð þegar rnaður er um
tvítugt. Svo rennur það smám sam-
an upp fyrir manni að maður veit
minna og skilur færra með hverju
árinu sem líður, og ef maður er
heppinn þá losnar maður við eitt-
hvað af hrokanum og fær hugsan-
lega smávegis auðmýkt í staðinn.
Sem eru mjög góð skipti. En ég ótt-
ast líka að það sé ennþá furðulega
útbreitt viðhorf að heimurinn væri
betri ef allir sauðirnir í hjörðinni
væru eins á litinn."
Glæpasaga úr samtímanum
Á undangengnum árum kveðst
Þráinn hafa gert ýmsar tilraunir til
að skrifa þessa bók. Gert.ýmsar
tilraunir til að útskrifa mig úr þess-
um skóla æskunnar," eins og hann
kemst að orði. Hins vegar hafi tekið
sinn tíma að klöngrast til nægilegs
þroska til að geta haft ótruflað út-
sýni yfir farinn veg.
„Þegar maður er búinn að átta
sig á því í hverju lífsreynslan hefur
verið fólgin þá er eftir að finna frá-
sagnaraðferð sem dugir til að tjá
hana svo að hún hafi eitthvert gildi
fyrir aðra en sjálfan mann,“ segir
Þráinn og bætir við að nú hafi hann
lokið við að skrifa þroskasögu sína.
Uppgjör fullorðinsáranna sé hins
vegar eftir, en lengra sé í bókina um
þau. Gefa verði sér góðan tíma ef
kanna eigi vegi sálarinnar. „Núna er
ég að fást við allt aðra hluti. Ég er að
skrifa bók sem ekki fjallar um sjálf-
an mig heldur samtíma minn, þetta
samfélag okkar og fólkið sem í því
býr. Það er því miður glæpasaga, en
ég er samt að vona að hún verði
áhugaverð og jafnvel skemmtileg
aflestrar."
sigbogi@dv.is