Frjáls verslun - 01.03.1996, Blaðsíða 20

FORSIÐUGREIN
Pétur tekur mikið tillit til fólks sem kemur til hans og
kvartar. Orð þess eru heilagur sannleikur. Með öðrum
orðum; hann vantreystir sínum eigin stjómendum og lykil-
mönnum í fyrirtækinu. Raunar munu stjómendur eiga
mjög erfitt með að vinna traust hans og halda því - hann
treystir stjómendum illa og er ævinlega mjög á varðbergi
gagnvart þeim. Reynslan er þar óvæginn vitnisburður.
Raunar telja margir að einn af meginókostum Péturs
sem stjómanda sé hversu erfitt hann eigi með að standast
bón fólks um að falla frá málum sem yfirmenn í fyrirtækinu
em að koma á. Það sýnir þversögnina í málinu: Hann getur
verið of ljúfur maður sem stjómandi og viljað allt fyrir alla
gera. En hann er líka tígur. Hann getur verið afar grimmur
og rekið menn með grimmilegum hætti, eins og reynslan
sýnir.
ÁHUGAMAÐUR UM
SÖGU OG HEIMSPEKI
Enginn stjómandi, sem hefur yfirgefið Vffiifell, talar illa
um Pétur sem einstakling þótt mörgum finnist hann léleg-
ur stjómandi. Hann er sagður hinn vænsti karl og ljúfur
þótt hann geti, eins og gengur, reiðst og tekið góðar
gusur. Hann er sagður vel gefinn og mikill áhugamaður um
sögu og heimspeki - og vera vel að sér í þeim málum. Hann
er mikill húmanisti og haft er á orði að hann hefði getað
orðið góður fræðimaður við háskóla eða sem hugmynda-
fræðingur innan Coca-Cola fyrirtækisins í Bandaríkjunum.
ýtarlegt skipulag til að fara ekki út af brautinni og verða
fyrir íjárhagslegum skakkaföllum. Það getur tekið tíma að
komast inn á réttu brautina aftur.
Engu að síður er sterkt vörumerki einhvert skæðasta
vopn hvers fyrirtækis í samkeppni. Sterkt vörumerki,
eins og Coca-Cola, er ekki bundið við persónur heldur
vömna sjálfa. Þegar menn drekka ískalt kók hugsa þeir um
bragðið en ekki fólkið að baki drykknum. Fyrir vikið er
auðveldara að skipta um starfsmenn og stjómendur án
þess að það komi niður á sölunni. Slíkt er hins vegar
erfiðara í fyrirtækjum þar sem verið er að selja hugvit
einstaklinga. Engu að síður hlýtur það að hafa áhrif á
söluna þegar yfirmenn hætta. Það tekur tíma að rækta
samskipti við kúnnana og viðhalda viðskiptasamböndum.
Pétur Bjömsson mun oft hafa haft á orði að maður kæmi
í manns stað. Það er út af fyrir sig gömul og góð kenning.
Hins vegar hlýtur það að hafa slæm áhrif þegar allir stjórn-
endur yfirgefa skipið á sama tíma. Það getur vart gengið
upp. Það kostar bæði tíma og fé að missa menn og þjálfa
nýja til starfa.
Fyrir áhugamenn um stjómun er annar skemmtilegur
punktur við stjómun Péturs á Vffilfelli. Pétur á fyrirtækið
og getur gert það sem honum sýnist. Honum kemur
ekkert við hvað undirmönnum hans finnst um ákvarðanir
hans. Þetta er hans fyrirtæki en ekki þeirra. Á meðan þeir
vinna hjá fyrirtækinu em þeir að höndla með hans peninga,
hans fjármuni. Þar við situr. Það nær ekki lengra. Uni
stjómandi ekki ákvörðun hans, hvort sem hún er sniðug
ÍSKALT KÓK. ALLTAF
Það kemur sér sjálfsagt betur fyrir nýja menn í sjóðheitum stjórnunarstólum
hjá Vífilfelli að hafa iskalt kók sér við hlið. Alltaf. Heimspeki Coca-Cola er
að drykkurinn standi fyrir frelsi og veiti aukið sjálfstraust. Enda er kók vinsælt hjá
þjóðum sem eru að brjótast út úr fjötrum einræðis.
Þegar Lýður Friðjónsson hætti kom Pétur meira inn í
rekstur fyrirtækisins. Hann fór að gera sig meira gildandi.
Þar með hófust stöðugar mannabreytingar í helstu stjóm-
unarstöðum fyrirtækisins; breytingar sem allt að því líkj-
ast farsa eftir Dario Fo. Þegar Páll Kr. Pálsson hætti sem
framkvæmdastjóri í byrjun sumarsins 1994 ákvað Pétur að
ráða ekki nýjan framkvæmdastjóra heldur stýra hinum
daglega rekstri sjálfur.
Stjómun - eða stjómleysi - Péturs á Vffilfelli er bæði
sérstakt og skemmtilegt umræðuefni fyrir alla áhugamenn
um stjómun. Coca-Cola hefur um 70 til 80% hlutdeild á
markaðnum á íslandi - og hefur haft lengi. Merkið er það
þekktasta í heiminum. Á síðustu ámm hefur mikil vinna
verið lögð í að kynna merkið sem tákn frelsis og sjálfstæð-
is. Það er heimspekin á bak við merkið.
Spyrja má sig hvort Coca-Cola merkið sé svo sterkt að
það skipti litlu máli hverjir sitji í stjómunarstörfum hjá
Vffilfelli, að merkið selji frekar en mennimir. En það er
ekki nóg að selja. Það þarf líka að vera hagnaður af því sem
framleitt er og selt. Merkið selur kannski en það heldur
ekki utan um budduna. Fyrirtæki, sem er af stærðargráðu
Vffilfells, þarf stefnumörkun, framtíðarsýn, markmið og
eða óúthugsuð, liggur Ijóst fyrir hvor víkur. Flóknara er
málið ekki. Og ef stjómendur hneykslast á ákvörðun hans,
og telja hana ranga, er það Pétur sjálfur sem situr í súpunni
og tapar. Það skiptir hann fyrst og fremst máli hversu
mikið er talið upp úr kössunum í árslok.
Ef Vffilfell væri almenningshlutafélag með dreifða eign-
araðild og svonefndan atvinnustjómanda í forstjórastól
væri ægivald og afskiptasemi eigenda af daglegum rekstri
ekki eins mikið. Forstjóranum væri treyst og hann bæri
jafnframt ábyrgðina á að skila eigendum góðum hagnaði og
hafa góðan starfsanda í fyrirtækinu til að ná þeim hagnaði.
Slíkum forstjóra gæti vissulega haldist illa á fólki líkt og
gerst hefur hjá Pétri í Vffilfelli. Ljóst er hins vegar að
stjóm fyrirtækisins myndi taka forstjórann á beinið og
spyrja hann hvemig stæði á því að svo margir yfirmenn
hættu hjá fyrirtækinu í einu. Pétur þarf hins vegar ekki að
hafa áhyggjur af því.
Þetta er skemmtilegt umræðuefni í stjórnun vegna
þess að Vffilfell er auðvitað eitt margra fjölskyldufyrir-
tækja á íslandi þar sem eigandi ræður sér utanaðkomandi
stjómanda til að reka fyrirtækið en er svo á sama tíma með
puttana í daglegum rekstri. Þeim reynist ansi mörgum
20
i