Vísir - 02.03.1972, Blaðsíða 6

6
Vísir. Fimmtudagur 2. marz 1972.'
VÍSIB
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
pitstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
y Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 15610 11660
Afgreiðsla: Hverfisgötu 32. Simi 11660
Ritstjóm: Siðumúla 14. Simi 11660 1 5 línur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuði inranlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakið.
Blaöaprent hf.
Sljóvgunarkerfið
Eitt stefnumála vinstristjórnarinnar er að herða
verðlagseftirlit i landinu og styrkja enn það hafta-
kerfi á þessu sviði, sem Islendingar búa við einir
þjóða Vestur-Evrópu.
Sumum finnast höft vera eðlileg á þessu sviði, svo
að „óþarfir” milliliðir raki ekki saman fé á kostnað
almennings. En svo einfalt er málið ekki. Stjórnir
landa Vestur-Evrópu, hvort sem það eru hægri- eða
vinstristjórnir, hafa fyrir löngu komizt að raun um,
að gallar haftanna eru meiri en kostirnir.
Bezta verðlagseftirlitið er fólgið i öðrum leiðum.
Þær leiðir felast annars vegar i frjálsri samkeppni á
vörumarkaðinum og hins vegar i góðri verðskynjun
almennings, sem mótast af virkri neytendafræðslu.
Slikt kerfi hefur komið i staðinn fyrir höftin i ná-
grannalöndum okkar, þar á meðal Norður-
löndunum.
Verðlagshöftin hafa sljóvgandii áhrif. Þau valda
þvi, að kaupmenn missa áhugann á hagkvæmum
innkaupum, þvi að þeir fá meiri tekjur af þvi að
flytja inn og selja dýrar vörur. Þau valda þvi, að
verðskynjun almennings dofnar, þvi að verðlags-
eftirlitinu er ætlað að sjá um þá hlið. Þetta veldur
þjóðfélaginu stórfelldu tjóni i óhagkvæmum inn-
kaupum.
Viðreisnarstjórninni tókst ekki að taka upp hér á
landi svipað kerfi og á Norðurlöndum. Hún reyndi
það árið 1970 með verðgæzlufrumvarpinu. Þá höfðu
bæði Aiþýðuflokksmenn og framsóknarmenn látið i
ljós skilning á þvi, að breyting væri nauðsynleg.
Þegar til kastanna kom, stóð Framsóknarflokk-
urinn óskiptur gegn endurbótunum og Alþýðu-
flokkurinn klofnaði. Eini stuðningsflokkurinn var
Sjálfstæðisflokkurinn og náði frumvarpið þvi ekki
fram að ganga.
Frumvarpið gekk þó sizt lengra en hliðstæð lög á
Norðurlöndum. Það hafði að geyma merk ákvæði
um samkeppni i verzlun, eðlilega viðskiptahætti,
vernd gegn einokun og um virkt starf i þágu neyt-
enda. Islendingar verða þvi enn um sinn að búa við
styrjaldarbúskap á þessu sviði, aldarfjórðungi eftir
að nágrannaþjóðirnar hafa lagt hann niður.
Nú höfum við fengið afturhaldsstjórn, sem stefnir
að þvi að stiga nokkur skref aftur á bak i verð-
lagsmálum, þótt ekki hafi orðið af framkvæmdum
enn. Þessi stefna byggist á þeirri skoðun, að al-
menningur sé svo einfaldur að halda, að ákveðnar
álagningarprósentur i vöruverði séu rétta leiðin til
að tryggja fólki sem ódýrastar vörur.
Reynslan hér á landi og annars staðar sýnir annað.
Munurinn er sá, að nágrannarnir hafa lært af
reynslunni en við ekki.
Hvað breytist
áríð 1972 í
Bandaríkjunum?
Bandariskir sérfræðingar hafa verða árið 1972.
lagt hausinn i bleyti og gert spá A árinu muni menn venjast við
um, hvaða breytingar muni helzt „hina fimm stóru” i heimsstjórn-
Mannlífið í Peking:
„Engin mök fyrir
hjónabandið"
— „Auðvaldsáróður", að reykingar valdi krabba —
Kínverska alþýðulýð-
veldið er síðasta vígi spýtu-
bakkanna. Það er góður og
gamall kínverskur siður að
spýta hressilega. Með því
er illum öndum komið úr
skrokknum. Nixon og Mao
sátu með tvo dalla á milli
sín, en ekki hefur verið
sagt, hvort Nixon notfærði
sér þá. Kínverska stjórnin
telur heilsubót að þessu.
Kinverjar hafa enga sektartil-
finningu gagnvart sigarettureyk-
ingum. Mao formaður, kominn
langt á áttræðisaldur, reykir
mikið, og þjóðin fylgir fordæmi
hans. Það, sem formaður telur
gott, hljóta aðrir einnig að álita
vansalaust. Enda kom fram hjá
sumum i viötölum við blaða-
menn, að það gæti ekki verið
annað en „auðvaldsáróður” að
halda þvi fram, að reykingar
væru skaðlegar.
Fáir Kinverjar höfðu reyndar
heyrt nokkuð um það, að reyk-
ingar gætu valdið krabbameini.
Kinverskir fjölmiðlar hafa látið
það mál ónefnt, og aðeins örfáir
Kinverjar hafa aðgang að er-
lendum blöðum og timaritum.
Börn hrædd við hvitingja.
Erlendir blaðamenn i Peking
fóru einn morgun eftir veizluhöld
og leituðu að einhverju, sem bæta
mætti úr timburmönnum þeirra.
Þeir leituðu logandi ljósi og álitu
að til mundi sitthvað, sem koma
mætti að gagni i þeirri baráttu.
Hins vegar vildu kinverskir
ekkert við það kannast, að nokkur
lyf við timburmönnum væru á
boðstólum. „Við höfum ekkert
þess háttar”, sögðu þeir. „Siðan
byltingin var gerð hefur drykkju
skapur ekki verið vandamál i
Kina.”
Blaðamenn vöktu athygli, þar
sem þeir fóru. Hvitir menn, eða
langnefjungar eða stórfætur, eins
og Kinverjar kalla þá gjarnan,
eru mjög svo fágætir i Kina, þótt
eitthvert slangur sé þar af vest-
rænum mönnum, til dæmis
nokkrir tugir Bandarikjamanna,
sem búa þar að staðaldri, sumir
„pólitiskir flóttamenn”. Fólk
snarsneri sér og starði, þar sem
hvitingjar fóru, og börn áttu það
til að bresta i grát við þá sjón.
Létu þau huggast við nokkur
vel valin orð úr Rauða kverinu.
Eitt ár í kommúnu
eftir læknispróf.
Hafi Kinverjar ekki nein
timburmannavandamál, þá virð-
ast þeir heldur ekki hafa vanda-
mál lausungar æskunnar. I kyn-
ferðismálum eru þeir sagðir mjög
ihaldssamir, og ber innfæddum
og þeim útlendingum, sem þar
dveljast langtimum, saman um
það. Erlendu blaðamennirnir
fengu þær yfirlýsingar hvar-
vetna, að það væri nær óþekkt
fyrirbæri, að ungir elskendur
hefðu kynmök, fyrr en eftir að
þeir væru gengnir i opinbert
hjónaband. Kinverjar giftast
sjaldan fyrr en þeir eru vel yfir
tvitugt.
A þessa lund var til dæmis frá-
sögn móðurinnar, sem blaða-
menn tóku tali i veitingahúsi i
.. .. ...................■:-'-....... '
„Drykkjuskapur hefur ekki veriö vandamái I Kfna, síðan byltingin var
gerð.” — Nixon og Chou En-Lai.
Illlllllllll
Umsjón:
Haukur Helgason
Peking. hún var þar að snæðingi
með dætrum sinum tveimur, 14
og 23 ára gömlum.
Eldri dóttirin var nýútskrifuð
úr læknaskóla. Þrátt fyrir prófið
átti hún að fara til vinnu i komm-
únu i eitt ár, áður en hún gæti
orðið kandidat i borgarspital-
anum. Hún hafði verið heitbundin
læknastúdenti i tvö ár. Þau ætla
ekki að giftast fyrr en eftir þrjú
eða fjögur ár, þvi að stjórnin er
andvig giftingum öllu yngra
fólks.
Kynmök utan hjónabands
andstæð kommúnisma.
Móðirin sagði blaðamönnum
frá trúlofun þeirra og ræddi
frjálslega-um kynlif i þvi sam-
bandi. Hún taldi óhugsandi, að
þau hefðu haft nokkur kynmök
eða mundu hafa, fyrr en þau væru
gift. Slikt, sagði konan, væri and-
stætt meginreglu kommúnismans
og kenningum Maos formanns.
Hugsanlega væri til eitthvert fólk,
sem slikt gerði, en það væri vafa-
laust mjög sjaldgæft. Vestur-
landamenn sem hafa verið i Kina,
um árabil, segja sömu sögu. Það
sé mjög sjaldgæft, ef slikt fyrir-
finnist, og þeir viti þess engin
dæmi. Móðirin taldi gjörsamlega
óhugsandi, að i Kina væri til fólk,
sem hefði kynmök án þess að ætla
að giftast, og hafði hún ekki heyrt
þvilikt.
Formaður einnar byltingar-
nefndarinnar tjáði blaða-
mönnum, að „stúdentar iðkuðu
ekki kynmök utan hjónabands,
þvi að við ölum þá upp i kommún-
istiskum fræðum.”
Þessi túlkun kommúnisma mun
koma mörgum Vesturlanda-
mönnum undarlega fyrir sjónir. I
upphafi ætluðu bolsévikar i Rúss-
landi að innleiða „frjálsar ástir”
en þeir gáfust upp við það fljót-
lega og gerðust allihaldssamir i
kynferðismálum, sem þeir hafa
verið siðan.
Engar vændiskonur lengur
Fólk i Peking fer gjarnan i
skemmtigöngur og bió. Þar voru
sýndar skemmtimyndir ýmiss
konar, kinverskar, svo sem
„stúlkan með hvita hárið” sem
varð gráhærð á „löngu göngunni”
hans Maos, þegar Mao fór með lið
sitt frá suðurhlutanum til norður-
hlutans.
Blaðamenn fundu ekki vændis-
konur i Peking. Þar voru fyrir
valdatöku kommúnista taldar
hátt i 100 þúsund vændiskonur.
Nú, segja blaðamenn, er mellulif
i Peking svipað og á „Hafi kyrrð-
arinnar” á tunglinu.
Stríðsgróðanum linnir
málunum, Bandarikin,
Sovétrikin, Efnahagsbandalag
Evrópu, Kina og Japan.
William Safire, ráðunautur
Bandarikjaforseta, segir, að
fjármálamenn i Bandarikjunum,
sem hafi byggt velgengni sína á
striðsgróða, verði i ár að fara að
aðlaga sig breyttum aðstæðum.
Alltof margir hafi orðið auðugir
með þvi að notfæra sér verð-
bólguna. Eftir afrek i geim-
visindum undanfarin ár séu
tæknimenn i svipaðri stöðu og
Winston Churchill var eftir
striðið, þegar þakklæti til hans
blandaðist óvinsældum, er leiddi
til þess, að hann beið ósigur i
kosningum. Stjórnvöld verði að
sjá til þess, að afstaða fólks til
tækninnar breytlist.
1 Bandarikjunum muni verða
gerðar endurbætur á vel-
ferðarmálum. Margt gamalt fólk
sé nú rekið i fátækt vegna hárra
fasteignaskatta. Þetta muni fólk
ekki þola til lengdar.
Unga fólkið fær i ár meiri áhrif
en nokkru sinni i kosningum
vegna lækkunar kosningaaldurs.
Með þvi muni athygli beinast að
hagsmunum þess. Umbylting
verði i heilbrigðismálum, meiri
en nokkurt annað ár. Samgöngur
batni stórum. Myndasegulbönd
aðrar slikar nýjungar setji svip
sinn á heimilin. -Og striðið i
Vietnam endi og hætti að vera
dagleg „fæða” á heimilunum.