Vísir - 11.10.1974, Blaðsíða 5

Vlsir. Föstudagur 11. október 1974.
5
J™NDÍ MORGUN ÚTLÖND í MORGUN ÚTLÖND í MORGUN Umsjón Guðmundur Pétursson
Verkamannoflokkurinn vann
nauman meirihluta — 2%
Edward Heath hefur nú tapaö
þrisvar sinnum i kosningabaráttu
viö Wilson. Eins og eftir kosn-
ingarnar i febrúar á þessu ári
hafa menn strax byrjaö umræöur
um stjórnmálaframtlö hans.
Telja margir sennilegt, aö hann
muni ekki vera I forystu fyrir
thaldsflokknum oftar i kosn-
ingum.
Eftir mikinn framgang I kosn-
ingunum I febrúar sl. bjuggust
frjálslyndir viö hagstæðum úr-
slitum að þessu sinni. Flokkur
þeirra hafði fengið meiri
kynningu en nokkru sinni fyrr um
langt árabil i kosningabaráttu.
Likur eru hins vegar á þvi, að at-
kvæðamagn frjálslyndra falli úr 6
milljónum i 5 milljónir i þessum
kosningum. Kosningaúrslitin eru
þvi tvimælalaust stuðningur viö
2ja flokka kerfi.
öllum kemur saman um að enn
eirju sinni hafi skoðanakannanir
sýnt, hve hættulegt er að treysta
þeim .Verkamannaflokknum
hafði verið spáð allt frá 4 1/2% til
14 1/2% atkvæðaaukningu. En úr-
slitin nú benda til 2% aukningar.
Fyrstu spár brezka sjónvarpsins
eftir að kjörstöðum haföi verið
lokað, gáfu til kynna, að Verka-
mannaflokkurinn fengi traustan
og góðan meirihluta á þingi. En
nú þegar sendingar hófust aftur I
morgun, eru sérfræðingar sjón-
varpsins i mjög miklum vafa um
það, hvort meirihluti flokksins
nær 5 þingmönnum.
Orslitin verða ekki endanlega
kunn fyrr en siðar I dag, enn geta
oröið breytingar, ekki sizt vegna
óvissunnar út af framgangi
skozkra þjóðernissinna. Þeir hafa
nú þegar unnið fjögur sæti af
m tamií n ah nála föru
er Rr fiðle pffm ika nds"
segir Harold Wilson um kosningarnar
i annað skipti á átta mánuðum
var brezkum kjósendum stefnt aö
kjörkössunum i gær, þegar
Harold Wilson forsætisráöherra
veöjaöi á þann hest, aö nýjar
kosningar mundu koma stjórn
hans úr minnihlutaaðstöðu upp I
meirihluta.
Á siðasta þingi hafði Verka-
mannaflokkurinn 298 þingsæti,
Ihaldsflokkurinn 296, Frjálslyndi
flokkurinn 15, Sameiningarsinnar
Ulster 11, skozkir þjóðernissinar,
7, velskír þjóðernissinnar 2 og
óháðir hina 3.
Tvísýnni en
haldið var
Fyrstu niðurstöður, sem
fengust i talningunni fyrir
miðnætti, leiddu I ljós, að kosn-
ingarnar mundu verða tvisýnni
en almennt hafði verið spáð eftir
athugunum skoðana-
kannana.Skoðanakannanir höfðu
sumar gefið til kynna, að Verka-
mannaflokkurinn mundi njóta
10% meira fylgis en Ihalds-
flokkurinn.
Lokatölur úr fyrstu kjör-
dæmum komu frá öruggum kjör-
dæmum ihaldsmanna, Guildford
og Cheltenham. 1 Guildford hafði
Verkamannaflokkurinn unnið
3,1% af íhaldsflokknum, sem hélt
samt sæti sinu, en i Cheltenham
hafði Ihaldsflokkurinn bætt við
sig 1,6% — En strax þarna mátti
sjá, hvar krókurinn var að
beygjast að þvi sem verða vildi,
hvað viðkom Frjálslynda flokkn-
um. Þeir töpuðu miklu fylgi i
báðum þessum kjördæmum.
Höfðu ihalds-
menn lika hag-
a ð k o s n -
ingabaráttunni
með það i huga
að endurheimta
eitthvað af þvi
fylgi, sem
frjálslyndir
unnu af þeim i
febrúar. — Ann-
að vakti lika
vonir ihalds-
manna. Utan-
kjörstaðaat-
kvæðin voru
fleiri i
þessum kosningum en nokkrui
sinni fyrr, en ihaldsmenn hafa
yfirleitt átt meirihluta þeirra.
Fyrsti sigur Verkamanna-
flokksins birtist i Salford West,
sem er á NV-Englandi, en at-
vinnumálaráðherra N-trlands,
Stanley Orme, jók þar mjög við
meirihluta sinn, eða 4,9% — Að
fenginni þeirri tölu spáðu
kosningatölvur Verkamanna-
flokknum 11 þingsæta meirihluta
úr kosningunum.
Þegar talningu var lokið i fleiri
kjördæmum, þar sem Verka-
mannaflokkurinn hafði unnið á,
spáði kosningatalva BBC, að
Verkamannaflokkurinn mundi
sigra með 333 þingsætum, en
thaldsflokkurinn fengi 263,
Frjálslyndiflokkurinn 10 og aðrir
29.
Frá Wolverhampton, þar sem
Ihaidsmaðurinn Enoch Powell
átti öruggt vigi, áður en hann
flutti til trlands vegna óánægju
með forystu Ihaldsflokksins,
bárust þau tiðindi, að nýi fram-
bjóðandi flokksins hefði haldið
kjördæminu með 5000 atkvæða
Heath — enn
tap undir for-
ystu hans.
thaldsflokknum. Verkamanna-
flokkurinn hefur unnið 19 sæti og
tapaö 1. thaldsflokkurinn hefur
tapað 22 sætum og unnið 1. Miðað
við fyrri úrslit i kosningum er
thaldsflokknum spáð meirihluta I
flestum af þeim 140 kjördæmum,
sem ekki hefur verið taliö i.
Spádómar stjórnmálafrétta-
ritara og annarra sérfræðinga um
llllllllllll
Björn Bjarnason
skrifar frá London
framtiðarstjórn Wilsons eru á
þann veg, að það verði ekki auð-
velt að veita þjóðinni forystu á
þessum erfiðleikatimum með svo
litlum meirihluta. Það er ljóst, aö
hann verður að semja við aðra
um framgang ýmissa rnála.
Sumir halda þvi þó fram, að
Wilson fagni þessum úrslitum.
Hann eigi nú auðveldara með það
en eftir stærri sigur að krefjast
flokkshlýðni og málamiðlunar af
þeim, sem eru lengst til vinstri I
flokki hans.
Varla er unnt að búast við
áformum um stórfellda þjóð-
nýtingu með svo litlum meiri-
hluta. Wilson vill beita sér fyrir
samningum við Efnahagsbanda-
lag Evrópu um betri aöildarskil-
yrði Breta að bandalaginu.
Wilson hefur lofað þjóðarat-
kvæðagreiðslu um málið innan 12
mánaða. Liklega á Wilson auð-
veldara með að tryggja áfram-
haldandi aðild Breta að Efna-
hagsbandalaginu en thaldsflokk-
urinn, þegar öllu er á botninn
hvolft. Litill meirihluti ýtir undir
þessa skoðun. Wilson verður að
fá samþykki þingsins fyrir
þjóðaratkvæðagreiðslu.
Kosningalöggjöfin hefur enn
sannað, hve hún er ólýðræðisleg
Samkvæmt þeim spám, er nú ber
hæst, fær Verkamannaflokkurinn
meirihluta á þingi með aðeins
40% kjósenda á bak við sig. I
kosningunum 1970 tapaði flokk-
urinn meirihluta sinum, þótt hann
fengi 43% atkvæða.
Wilson og kona hans, Mary,
fylgjast ánægð með taln-
ingunni i nótt á kosningaskrif-
stofu flokksins i Huyton.
meirihluta. En Verkamanna-
flokkurinn bætti samt við sig 1,2%
þar. Powell bauð sig hins vegar
fram á Norður-trlandi á vegum
hægri afla Sameiningaflokks
Ulsters.
Nelson og Colne var fyrsta
kjördæmið, sem Verkamanna-
flokkurinn vann af ihalds-
mönnum með 1,1% mun. Ihalds-
frambjóðandinn, Waddington,
sem vann kjördæmið með 179 at-
kvæða meirihluta i febrúar,
tapaði þvi aftur núna og munaði
669.
— Kosninga-
spekingar höfðu
talið höfuð-
nauðsyn fyrir I-
haldsmenn að
halda þessu
þingsæti, ef þeir
ætluðu að gera
sér minnstu Mayhew —
vonir um að „uj frjálslynd-
komast i stjórn- um vonbrigð-
araðstöðu. um
Róðherrarnir
héldu velli
Siðan ráku hver tiðindin önnur i
talningunni. Hugh Jenkins,
menntamálaráðherra, hélt sinu
kjördæmi og bætti frekar við sig.
Húsnæðismálaráðherra, Anthony
Grosland, bætti við sig i Grimsby.
Barbara Castle, félagsmálaráð-
herra, jók sitt fylgi i Blackburn.
— Sjálfur leiðtogi flokksins,
Harold Wilson forsætisráðherra
hélt sinu kjördæmi, Huyton i
Liverpool: sem hann -hefur
reyndar haldið i 24 ár. — Roy
’Mason varnarmálaráðherra jók
ögn við sig i sinu kjördæmi. Allir
ráðherrarnir héldu sinum þing-
sætum.
Eftir úrslitin i Huyton sagði
Wilson, ánægður en þó þreyttur:
„Þessar kosningar hafa sýnt, að
allir flokkar eru sammála um,
alvöru þessa vanda, sem Bret-
land stendur frammi fyrir —
hversu mikið, sem okkur greinir
svo á um, aðferðir til að leysa
hann.
Tap frjálslyndra
Leiðtogi frjálslyndra, Jeremy
Thorpe, hélt sinu kjördæmi i
Norður-Devon, og voru það fyrstu
fréttir i talningunni um sigur
frjálslyndra. En Verkamanna-
flokkurinn jók við sig 7% i
kjördæminu.
Allar vonir
frjálslyndra um
að bæta viö sin
15 þingsæti,
sem þeir höfðu
eftir febrúar-
kosningarnar,
urðu að engu,
þegar þeim
tókst ekki að
vinna Sutton og
Cheam i Lond-
on, eins og þeir
höfðu þó gert
sér vonir um. — Siðar i nótt kom
svo þunga áfallið, þegar fram-
bjóðandi þeirra, dr. Winstanley,
tapaði kjördæminu Hazel Grove
fyrir ihaldsmanni.
Frjálslyndir urðu fyrir von-
brigðum meðnýju stjörnuna sina,
Christopher Mayhew, fyrrum
flotamálaráðherra Verkamanna-
flokksins, sem gerðist liðhlaupi úr
Verkamannaflokknum fyrir
skömmu og bauð sig fram fyrir
frjálslynda I Bath á V-Englandi.
thaldsmaðurinn Edward Brown
hélt þar sæti sinu, þótt hann
tapaði fylgi.
Edward Heath, leiðtogi ihalds-
manna, tapaði að visu at-
kvæðum, en hann hélt þó kjör-
dæminu, Sidcup i Kent.
Þjóðernissinnar
unnu mikið á
Winston Churchill, sonarsonur
sir Winstons Churchills, fyrrum
forsætisráðherra, hélt sinu þing-
sæti i Streetford, en thalds-
flokkurinn tapaði samt fylgi.
En það voru niðurstður frá
Skotlandi, sem mest komu að
óvörum i talningunni, þar sem
þjóðernissinnar unnu 4 þingsæti
af Ihaldsmönnum. A. Maclnnes
nær tvöfaldaði atkvæðamagnið á
bak við sig i sinu kjördæmi — A
stefnuskrá þjóðernissinna bar
hæst kröfu þeirra um sjálfstæði
Skotlands og alger yfirráð yfir
oliulindunum undan ströndum
þess.
Velskir þjóðernissinnar unnu
einnig þingsæti af ihaldsmönnum.
flokkur hans
liafði 15 sæti