Vísir - 11.10.1974, Blaðsíða 6

Vlsir. Föstudagur 11. október 1974.
6
VÍSIR
Otgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
Fréttastj. erl. frétta : Björn Bjarnason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Slöumúla 14. Slmi 86611. 7 llnur
Áskriftargjaid 600 kr. á mánuöi innanlands.
t iausasölu 35 kr. eintakiö. Blaöaprent hf.
Framandi ferðalag
Breytingin tekur stundum ekki nema nokkra
mánuði. Unglingurinn, sem áður var hreinn og
snyrtilegur að mati foreldranna, er allt i einu orð-
inn siðhærður, úfinn og klæddur hálfgerðum lörf-
um. Þar á ofan fréttist af honum drukknum i
Þjórsárdal um hvitasunnuhelgina.
Það er ekki von, að foreldrarnir átti sig á,
hvaðan á þá stendur veðrið. Það er raunar at-
hyglisvert, hve margir foreldrar bregðast vel við
þessum hamskiptum unglingsins og reyna að
gera gott úr öllu saman. Og það er lika erfið þrek-
raun fyrir marga foreldrana.
Stundum er sagt, að æskan sé alltaf eins, upp-
reisnargjörn og lagin á að hneyksla hina full-
orðnu. Þetta er ekki að öllu leyti rétt. Þau stór-
tæku hamskipti, sem nú verða á unglingum á
skömmum tima, eru sérstætt fyrirbrigði i verald-
arsögunni.
Hamskiptin byggjast á velsæld þjóðfélags
nútimans. Tæknin og peningarnir hafa flutt
búksorgirnar brott og gefið fyrirheit um nýtt og
betra lif. Þrátt fyrir þessar breyttu aðstæður
halda hinir fullorðnu áfram sinum fyrri venjum.
Þeir eyða að visu meiru, en öðlast samt ekki
aukna gæfu.
Unglingarnir, sem fæddir eru i velsæld, hafa
betri aðstöðu til að laga sig að henni. Þeir notfæra
sér velsældina óspart og gera sér litla grein fyrir
þeirri sjálfsafneitun hinna eldri, sem hefur byggt
velsældina upp. En þeir sjá hins vegar greinilega
ýmsa gervimennsku, helgislepju, tvöfeldni og
annað ófagurt mannlif i heimi hinna fullorðnu.
Ef til vill hafa hinir fullorðnu fórnað of miklu til
að byggja velsældina upp með miklum hraða. Ef
til vill hafa þeir i leiðinni týnt einhverju mikil-
vægu úr sjálfum sér. Þetta hafa margir ungling-
ar á tilfinningunni, án þess þó að gera sér nánari
grein fyrir þvi.
Unglingarnir hafa gert friðsamlega uppreisn
gegn heimi hinna fullorðnu. Þeir vilja fara eigin
leiðir til að leita að gæfunni, sem velsældin átti að
skapa, en gerði ekki. Þeir vilja vera utangarðs-
menn i samfélagi hinna fullorðnu. Unglingarnir
hópa sig saman i eigin samfélög, með eigin sið-
um og venjum. Nýstárlegur klæðaburður er að-
eins einn af ytri þáttum þessarar uppreisnar.
Tilfinningar sinar túlka unglingarnir fyrst og
fremst i tónlistinni, hinni nýju, orkuþrungnu tón-
list rafmagnstækjanna, sem er fjarlæg heimi
hinna fullorðnu. 1 textunum má svo lesa áhuga
unglinganna á að lifa i núinu, vera þátttakandi en
ekki áhorfandi i lifinu, leitun að reynslu, barns-
lega gleði og afturhvarf til náttúrunnar.
1 unglingunum er sérkennilega öflugt sam-
bland af félagshyggju og einstaklingshyggju.
Þeir eru mjög háðir samveru og samvinnu við
jafningja sina, en leggja um leið áherzlu á að
þroska einstaklingseinkenni sin og rækta sjálfs-
meðvitund sina.
Spurningin mikla er sú, hvers konar mannfélag
unglingamir munu byggja upp, þegar þeir hafa
tekið völdin i þjóðfélaginu. Við þvi er ekkert svar
hægt að gefa á þessu stigi málsins. Aðeins eitt er
vist, að unglingarnir munu ekki hverfa aftur til
mannfélags þeirra, sem nú eru fullorðnir. Ung-
lingarnir eru lagðir af stað i ferð um ókunnar
slóðir með framandi áningarstöðum.
— JK
Þúsund vatna landiö, sem hefur rússneska björninn á næsta leiti viö sig.
Þrjótíu ára
„finnlandi-
sering" get-
ur haft sínar
góðu hliðar
Þrjátiu ár eru nú liðin
siðan rússneski björninn
á leið sinni til að
brjóta niður leifar 1000
ára rikis Hitlers —
undirritaði i Moskvu
ekkiárásar- og vináttu-
samning við Finnland,
en með þvi var endi
bundinn á fimm ára erj-
ur þessara nágranna.
Um næstu helgi mun forseti
Sovétrlkjanna, Nikolai Podgorny,
koma I heimsókn til Finnlands til
aö vera við hátiðahöld, sem efnt
verður til vegna þessa tilefnis.
Þykir ýmsum það merkisafmæli,
þvi þarna er um að ræða einstakt
samband Sovétrikjanna við eitt
vesturlandanna.
Annað mál er það svo, hvort öll-
um Finnum muni hafa fundizt
vináttusamningurinn við Rússa
svo mikill gleðiviðburður. Þeir
höfðu um nokkurra ára bil eldað
grátt silfur við Rússa, þegar
Sovétherinn hóf ógnvekjandi liðs-
flutninga I átt að landaníærum
Finnlands árið 1944 og lét ófrið-
lega. Finnum voru settir harðir
kostir fyrir friðarsamningum, og
urðu þeir að gjalda miklar striðs-
skaðabætur.
Valdhafarnir I Kreml kröföust
þess, að Finnland yrði þaðan I frá
hlutlaust riki, og siðar meir voru
vináttusamningarnir gerðir til að
tryggja að vesturgluggarnir opn-
uðust ekki fyrir neinum óboðnum
gestum. 1 gegnum árin hafa
Sovétrikin einnig komið þvi I
kring, að Finnland beindi við-
skiptum sínum mikið austur á
bóginn. Um leið hafa Sovétrikin
hreint út sagt þvingað menn-
ingarllf Finna til að bæla niður öll
andsovézk öfl eða áhrif. — Það
hefur verið kallað finnlandi-
sering.
Þrátt fyrir að Finnar hafi aug-
ljóslega verið undir hæl rúss-
neska bjarnarins, hefur þeim tek-
izt að viðhalda sjálfstæði sinu og
heita enn sjálfstætt kapitaliskt
riki. Þó hafa sovézk áhrif fengið
þvi áorkað, að kommúnista-
flokkurinn var leyfður á nýjan
leik I landinu. Hann hefur þó ekki
náð að verða neitt það, sem kall-
ast mætti leiðandi afl I stjórnmál-
um I Finnlandi.
A meðan einstöku menn glotta
háðslega um leið og þeir taka sér i
munn orðið ,, f innlandisering” og
láta sér finnast litið til um,
hvernig Finnar þola ihlutun
Rússa i þeirra málum, þá eru hin-
ir þó samt fleiri sem undrast það,
hvernig Finnar hafa sloppið við
það að verða eitt af lepprikjunum
svonefndu, sem Rússar hernámu
undir striðslok og hafa aldrei
sleppt tökum á siðan. Ekki var
þaö hernaðarmáttur Finnanna,
sem haldið gat aftur af Rússum.
En það eina, sem Finnar hafa
orðið að láta undan Sovétrikjun-
um á hernaðarlega sviðinu, er
leiga á herstöðinni Porkkala, þar
sem um 20 þúsund sovézkir dátar
hafa hersetu. Leigan rann út 1956.
Porkkala var Rússum mikilvæg
til að tryggja þeim yfirráð yfir
Helsingjaflóa.
Vinirnir, Kekkonen og Podgorny.
Nú höfðu Finnar barizt við hlið
Þjóðverja og lotið i lægra haldi
fyrir Sovétrikjunum. En þeir
standa samt i dag á eigin fótum
og tilheyra meira að segja vel-
megunarrikjum, þótt þeir neydd-
ust til að greiða þunga skatta i
striðsskaðabætur.
Samkvæmt friðarsamningun-
um 1944 urðu Finnar að láta af
hendi 11% af landi sinu, og þar á
meðal voru ýmis auðug héruð á
borð við Karelia i suðaustur-
hlutanum og Petsamo-skagi við
Ishafið. — Það var þungbært tjón,
sem að auki var á erfiðleikatím-
um. Efnahagslif Finna var meira
og minna I molum, þegar striðinu
lauk. Má þá gera sér i hugarlund,
hvilikur skattur það var þeim að
eiga að greiða 300 milljón gulldali
(á sama gengi og var i gildi 1938) I
iðnaðarvörum til Rússa á aðeins 6
árum.
En til þess var tekið einmitt á
árunum eftir strið, hve Finnar
spjöruðu sig vel. Var Finnland
þekktast fyrir þetta tvennt: Skil-
visi I greiðslu striðsskulda sinna
og svo fyrir að eiga mikinn af-
reksmann i iþróttum, þar sem
var hlaupagarpurinn Nurmi.
Illlllllllll
MD i'O’M.
UMSJÓN: G. P.
Til þess að standa i skilum á
skuldum þurfti ofboðslegt átak
heima fyrir og mikla fjárhagsað-
stoð Svia og Marshallhjálp
Bandarikjamanna. — En þetta
tókst Finnum, og um leið byggðu
þeir upp öflugan iðnað.
Upp úr 1960 stóð efnahagur
Finnlands með miklum blóma, og
nú er svo komið, að ýmsir eru
farnir að lita svo á, að hinir hörðu
kostir, sem þeim voru settir 1944,
hafi verið þeim til mikillar bless-
unar þegar allt kemur til alls. Sá
iðnaður, sem þeir voru knúnir til
aö byggja upp, stendur nú undir
aðalútflutningi þeirra I dag.
Og þegar menn álengdar hafa
orð á þvi, að góð sambúð þessara
tveggja rikja sé meira byggð á
þvi, sem Rússum þykir góð sam-
búö, þá segja Finnar, að litil-
magni (aðeins 4,7 milljónir búa i
Finnlandi) i Austur-Evrópu eigi
ekki um annað að velja.
/