Lesbók Morgunblaðsins - 04.05.1969, Blaðsíða 11

fara að telja þau, en það gekk
ekki stríðlaust, því að bæði var
að titringurinn í Dóru sótti á
mig og svo byrjaði Sigurður
húslesturinn, og rétt þegar
hann hafði lokið við að 'lesa
textann fyrir hugleiðingu Pét-
urs biskups upphófst í fremri
baðstofiunni annar söngur, sem
mér fainmst ekki óskemmtilegri
en hinn fyrri. Svo hafði viljað
til að vegna undirbúnings veizl-
unnar höfðu humdarnir gleymzt
en þeir voru inni í bæjardyr-
um. Hurðin hafði verið í hálfa
gátt og þeir notað tækifærið
og smogið inn í fremri bað-
stofuna. Eniginn hafði tekið eft-
ir þeim fyrir guðlegum ákafa
og nú hófu þeir sinn sálma-
söng, og varð það til þess að
húsbóndinn leit upp úr lestr-
inum, kallaði til mín og bað
mig um að koma þeim út. Ég
greip tækifærið feginshendi, og
kom ekki inn aftur fyrr en að
húslestri 'loknum. Ég gekk aust
ur á búnið og út að kálgarði,
settist þar og naut veður blíð-
unnar, hins fagra umhverfis og
útsýnisiinis vestur yfir héraðið.
Sólin nálgaðist nú vesturloftið
og stráði ilifgeislum sínum yfir
þetta fagra hérað, enda sást
það á því að hvert sem augað
leit ríkti gróður og líf. Bú-
smalinn breiddi úr sér og menn
voru á ferð, ýmist einn eða
fleiri saman. Vorið, þetta fagra
norðlenzka vor var að nálgast
alveldi sitt. Ekkert vor er eins
bjart á jarðarkringlunni og
vor í Skagafirði, þegar ekki
sést skýhnoðri á 'lofti frá aft-
ureldimgiu til sóiariags, — þetta
er víst ekki rétt, því að í
Skagafirði er ekkert sólarlag
lum Jónsmessuna, þá flýtur sól-
in með haffletinum, kemur
hægt fram undan Tinidiastóli,-
flýtur sólin með haffletinum,
kemur hægt fram undan Tinda-
stóli, flýtur ofan á hafinu fram
hjá Drangey og Þórðarhöfða og
hækkar svo aðeins unz hún
stráir geislum sínum yfir láð og
'lög á móti ríkandi degi, og hin
„nóttlausa voraldarveröld rík-
ir, þar sem víðsýnið skín.“
Ég mun hafa komið heim með
hundama í þann mund að lestr-
imum var að ljúka, því að þeg-
ar ég kom inn í bæjardyra-
göngin ilmaði á móti mér kaffi
— og súkkuliaðilykt úr eldhús-
imu, oig ég sé, að mikið var um
að vera hjá kverafólkinu við að
setja dúk og bollapör á borð.
Þar var allskonar góðgæti boir-
ið á borð, miklu eytt og mik-
ils neytt. Að loknu þessu um-
stangi var komið undir kvöld
og var ég nú sendur eftir hest-
unum, því að nú skyldi fara
fram í Borgareyju til fjárins.
Sigurður hafði rekið þangað fé
sitt eins og venjulega áður em
sauðburður hófst, og voru ærn-
ar byrjaðar að bera fyrir viku
en þær voru liðleiga 300
að tölu. Þegar fé er svona langt
frá bæjum þarf að fylgja því
eftir, og kom nú í minn hlut að
annast það starf. Ég átti m.ö.o.
að fara fram í Borgareyju og
vera þar í hálfan mánuð einn
á daginn en Sigurður ætlaði að
koma á kvöldin og sofa hjá mér
á nóttunni.
Við lögðum nú af stað ein-
hverntíma eftir kl. 8 um kvöld-
ið, riðum fram Hegranesið, yfir
kvíslima hjá Eyhildarholti og
fram Borgareyjuna að austan-
verðu. Þegar við komum fyrir
girðinguna, huguðum við að ó-
bornum ám á milli bakkanna og
tjarnanna alilt fram á móts við
Grundarnes. Síðan fórum við
fyrir norðan fjárhúisin út bakk
ana að vestanverðu út undir
girðinguna þeim megin. Við
smöluðum bakkana fram undir
suðurodda eyjunnar, og síðan
fór ég til baka yfir í Grund-
armes og sótti þær ær sem
þangað höfðu farið og eins það
fé sem við komum með að aust-
an. Síðan sameimuðum við allt
féð og rákum það að húsunum.
Það rann á undan okkur hægt
og rólega og við létum það inn.
Þegar þessiu var lokið sleppt-
um við hestunum í haga o g
tókum að búa okkur undir
nóttina. Það tók ekki langan
tíma því að við sváfum í ein-
um garðanum og bjuggum
þamnig um okkur, að við höfð-
um gamalt hey undir í garð-
ann og breiddum strigapoka yf
ir, en fyrir kodda höfðum við
poka með heyi í. Ofan á okk-
ur höfðum við heimaofið brek-
án. Það vair engin hætta á að
okkur yrði kalt, bæði var kom-
ið hávor og svo hitaði féð upp
húsin, því að þarna inni voru
um eða yfir 200 ær.
Sigurður sofnaði fljótt, en ég
lá og vakti og hugsaði um líð-
andi stund og ég veit ekki
hvað. Ærnar jórtruðu, hristu
sig, ropuðu eða ráku saman
hornin, og loks festi ég svefn-
inn. Ekki veit ég hve lengi ég
hef verið búinn að sofa þegar
ég vakna við það að mér finnst
leggja að vitum mér hlýjan
andblæ. Ég hef víst verið
nokkra stund að átta mig á þvi
hvað um væri að vera. Var
einhver að blása framan í mig?
Ég vaknaði mú og hálfreis upp
og var ekki alveg viss um hvar
ég væri. Og þó! Hugsunin
skírist eldsnöggt og allt í einu
man ég að ég er í fjárhúsinu á
Söndum. En hvaða haus var
þetta? Ég rýndi út í rökkrið
og sá nú að fast við garðann,
beint fyrir framan mig var ær,
og horfði hún til mín, laut síð-
an niður og kumraði ánægju-
lega, vair nokkra stund eins og
hún væri eitthvað að gera, leit
síðan til rruin aiftur ag þá heyrði
ég skerandi jarm beint fyrir
neðan mig. Þá vissi ég að hún
hafði verið að bera. Nú var for-
vitni mín vakin. Ég reis upp
við dogg og hallaði mér fram
yfir garðann, til þess að sjá ný-
fædda lambið.
Ég virti fyrir mér þeninan
ferfætta, hrokkinhærða ein-
stakling, sem var að skreppa
inn í veröldima. Mikið var
þetta fallegt, svona hvítt og
hrokkið, og svo móðirin, — hví-
lík uimlhyggja! Hún var sífellt
að rieka í þáð smoppuna og
kumra, en það var að reyna að
brötóa á fætur, hrista dindilinn
og jarma, og færa sig aftur
undir mömimiu sínia unz það náði
því að komast á spenann. Ær-
in hreyfði sig ekki úr stað, en
stóð þolinmóð og þjónaði því
eðli sem mæður allra álda hafa
gert og munu ávallt gera. Ég
veit ekki hve lengi ég fylgdist
með þessum barnsburði. Ég
sofnaði aftur og vaknaði við
það, að Sigurður ýtti við mér,
og mun klukkan þá hafa verið
rúmllega 7 að morgni. Við sett-
um skó á fætur okkar, gengum
til dyranma, opnuðum þær og
létum ærnar renna hægt og ró-
lega út.
Síðan litum við inn í húsin
og kom þá í ljós að 5 ær höfðu
borið um nóttina. Þær stóðu yf-
ir lömbum sínum og hreyfðu sig
ekki úr stað fyrr en við nálg-
uðumst, þá stöppuðu þær nið-
ur fótunum og færðu sig ör-
lítið tfl, en komu fljótlega aft-
ur. Við komum þeim út úr hús-
umuim einmi á eftir anmarri, en
gættum þess áður að lömbin
væru komin á spena, síðan lét-
um við þær sjálfráðar. Þær
héldu sig heima við húsin fram-
an af degi, en færðu sig lengra
til er á daginn leið. Þegar við
vorum búnir að ganga frá þess
um nýbornu ám og vísa hinum
suður á eyjuna og austur
í Grundiarnesið, fór Sigurður
að hugsa til heimferðar, því að
annir kölluðu að heima, búið
var stórt og hann þurfti miklu
að stjórna.
G. K. Chesterton: Rómantík og húshald: —
„Þegar við stofnum hcimili, ástin mín . . . Ég
held að þú verðir að annast innkaupin“.
(Úr bréfi til Frances Blogg, 1898).
Dylan Thomas: Sjálfsásakanir hins þjáða
skálds: „Hin geypilega ást mín til þín hefur ver-
ið alin í brjósti til einskis . . . “
(Til Pamelu Hansford Johnson, 1934).
ÁSTARBRÉFIN
Framh. af bls. 1
„Ég reif nistið með hárlokkn
um hennar (sem ég ávallt bar
á brjósti mér sem dýrmætt tákn
um ljúfan hug hennar) af
háisimum og braut það mélinu
smærra ... Ég æpti formæling-
ar yfir nafni henmar og ó-
tryggð, og hljóðið sem ég gaf
frá mér (svo sárt og nístandi
var það að mér rann kalt vatn
milli skinns og hörunds) kall-
aði óðara allt húsið á vettvang,
föður minn og móður og leigj-
endurna. Þau héldu að ég væri
að fyrirfara henni og sjálfum
mér. ...“
Þetta var í byrjun hinnar
Rómantísku þjóningar, sem náði
hámarki að minnsta kosti hvað
ástarbréf snerti, í bréfum John
Keats til Fanny Brawne. Famny
var fullhraust stúlka, Keats var
þá þegar aðframkominn af tær
ingu. Hann skrifaði til hennar
1. júlí 1819: „Blskulega umg-
frú. Morguninn er eini tímimn
sem ég get sikrifað stúlikumni
fögru, sem ég eQska svo heitt,
því á kvöldin, þegar einmana-
'legur dagurinn er á enda og
þögult, eimmanalegt og hljóm-
laust herbergið bíður þess að
taka við mér eins og gröf, bera
tilfinningarnar mig í sannleika
ofurliði, þá viMi ég ekki að þú
sæir þá lofgerð, sem ég hélt
áður óhugsandi að ég ætti til
en hef oftlega hlegið að hjá
öðrum, af ótta við að þú álitir
mig þá of harmþrunginn eða
jafnvel eitthvað sturlaðan."
Síðar í október sama ár skrif
ar hann:
„Elsku'lega stúlkan mín. I
dag lifi ég á gærdeginum, ég
var gersamlega töfraður allan
daginn. Ég fimn að ég er á
þínu valdi. Skrifaðu mér örfóar
l'ínur og segðu mér, að þú ætlir
aldrei, nokkurntíma, að vera
mér minna ástúðleg en í gær.
Þú heillaðir mig. Ekkert í heim
inum er jafn bjart og fíngert“.
Þó er það ekki aðeins ástin
og tilfinmingahitinn, sem vekja
athygli nútímailesandans í þess-
um bréfum, ekki eingöngu hið
hæga blómaskeið ástamálanna,
héldur hvað elskendurnir tóku
sér fyrir hendur meðan á bréfa
skriftunum stóð. Þeir sögðu
hver öðrum frá öllu sem á daga
þeirra dreif. Nelson skrifar
Emmu daginn fyrir orrustunia
við Trafalgar — bréfið sem hún
fékk að honum látnum — og
segir henni hvað í vændum sé,
Horace Walpole skrifar fyndin
og finleg ástarbréf til Berry-
systranna á meðan hann er að
byggja Strawberry Hill, hið
fræga „gotraeska“ hús sitt í
Twickenham. Charles Lamb hef
ur orðið ástfanginn af leikkon-
unni Frances Kelly, og skrifar
henni bónorðsbréf með sam-
þykki systur sinnar Mary, þann
20. júlí 1819: „... Ég er ekki
svo heimskur að ég viti ekki
að ég er al'ls óverðugur slíkr-
ar konu sem þú ert em þú hef
ur verið mér efst í huga órum
samian. Ég hef lært að elska
þig í líki margrar yndislegrar
persónu og þó enga þeirra eins
mikið og þegar þú ert blátt
áfram F.M. Kelly.“ Bónorðinu
hafnaði omgfrú Kelly á mjög
elskulegan hátt í öðru bréfi.
Svo er það Conrad Russell,
sem elskaði lafði Diönu Cooper
og skrifaði henni um búgarð-
inn sinn í Mells, ostagerðina
og að hann sé að lesa St. Ágúst
ín. Það er eins og ástin verði
ekki skilin frá því sem elsk-
andinn hefur fyrir stafni en
þetta tvennt nærist hvort af
öðru.
Andlegt atgervi mianns er ef til
vill ekki upp á sitt bezta þegar
hann skrifar ástmey sinni, en
hann setur að minnsta kosti upp
sparisvipinn og ef hann minnist
á galla sína er það eingöngu
til þess að þeir megi verða hon-
um fyrirgefnir. Rousseau segir
að til að s'kxifa gott ástarbréf
verðum við að byrja án þess
að vita hvað við ætlum að segja
og ljúka því án þess að vita
hvað við höfum skrifað. Þetta
var ekki allskostar rétt hjá hon
um því á flestum ástarbréfum
er augljóst að mennirnir og kon
urnar, sem skrifuðu þau vissu
nákvæmlega hvað þau ætluðu
að segja.
Eftir því sem við nálgumst
nútímann meir fara hversdags-
leg smáatriði að verða algerng-
ari í ástarbréfunuim. Charles
Darwin skrifar Emmu Wedg-
wood 29. desember 1838: „Ég
er þreyttur eftir að hafa verið
við viðskiptastörf allan daginn
en ég get ekki látið póstferð-
ina ónotaða til að skrifa og
segja þér að við eigum nú Bow
er Street húsið með gulum
gluggatjöildum og öllu saman“.
Eða G.K. Chesterton, sem skrif
ar unnustu sinni, Frances Blogg
þetta bréf skörmmu fyrir síðustu
aldamót: „Þegar við förum að
búa, elskan (með vafningsvið á
garðsvöilumum, liimgerði, bý-
flugnabú, ljóðalestur og átta
skildinga á viku) þá held ég
að þú verðir að annast inn-
kaupin. Eimu sinni var mikill
og merkilagur maður sem sagði:
„Veitið okkur unaðssiemdir lífs
ins og þá getum við verið án
nauðsynjanna“. Þetta héld ég
að yrðu ágæt einkunnarorð (með
gyliltiu letri) yfir dyrumum á
draumaheimilinu okkar“.
Áður en rómantíkin gaf al-
veg upp öndina, varð síðasta
ástarbréfahrotan til þess að út
komu nokkrar bækur af tilbún
um ástarbréfum, eins og „Ástar
bréf enskrar konu“, sem senni
lega er skrifuð af Laurence
Housman en gefin út af John
Murray árið 1901. Hún kom út.
sex sinnum fyrsta árið. „Ást ó-
þekkta hermamnsins“ var önn-
ur, bréfin voru sögð fundin í
skotgröf á vígvellinum og gef-
in út af John Lane 1919.
En þetta var endirinn —
nema hvað skáldunum viðkom.
Framfarirnar höfðu orðið ástríð
unum banabiti. Kúlupenni og
ritvél eru hvorugt till þess fall-
in að túlka heitar tilfinningar,
annað er of subbulegt, hitt of
vélrænt og tilfinningalaust. Ást
arbréf eru úrelt, og gömul „ljúf
'lingsyrði“ óskiljanleg nútíma-
fólki.
Enn einu sinni er ljóðskáld-
unum eftirlótið að varðveita í
ódauðleika þá hluti sem obbinn
af elskendum nútímans hefur
enigan skilning á og kærir sig
ekkert um.
Að örfáum undanskildum —
svo sem bréfum Horace Wal-
pole og Richard Steele — voru
engin þessara bréfa ætluð okk-
ar augum. En það er okkar
hagur að við skulum hafa feng
ið að sjá þau, því eins og Dr.
Johnson sagði við Boswell dag
nokkurn þegar hann var að
opna sendibréf: „Það er ein-
kenni'legt að hugsa til þess, við
fáum engin bréf í gröfina".
4. maí 1969
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS H