Lesbók Morgunblaðsins - 23.07.1978, Blaðsíða 3

og þær, sem næstar voru dyrun-
um, fengu allt vatnið,
Loks að morgni fjórða dags
stanzaði lestin og dyrnar opnuð-
ust i fulla gátt. Við skriðum fram
að dyrum eins og ungabörn og
létum okkur síga fram af gólf-
brúninni niður til jarðar. Við okk-
ur blasti heiðblátt stöðuvatn.
Handan vatnsins sá í hvítan
krikjuturn upp úr lundi mór-
berjatrjáa. Nokkrir fangar sem
enn héldu einhverjum burðum
fóru með fötur niður að vatninu
og jusu því upp. Varif okkar voru
orðnar sprungnar og þrútnar. Við
sulgum vatnið stórum.
Eftir nokkurn stenz stugguðu
hermennirnir okkur saman í
óreglulegar fylkingar og ráku
okkur af stað. Leiðin lá svo sem
mílu vegar meðfram vatninu, en
síðan á brattann. Mér var til efs,
að Betsie kæmist alla leið upp á
hæðina, en útsýnið, himinninn,
trén og vatnið, virtist hafa lífgað
hana og reyndin varð sú, að hún
studdi mig ekki síður en ég hana.
Ofan af hæðinni sáum við
ákvörðunarstaðinn. Hann var
eins og griðarstórt ör í landslag-
inu. Þetta var lágreist, grámusku-
leg braggaborg umgirt steinmúr-
um og varðturnar á reglulegum
fresti.
1 bænum miðjum reis hyrndur
reykháfur og lagði þunna reykjar-
slæðu upp úr honum. Þetta var
Ravensbruck.
Ég heyrði nafnið berast í hvísl-
ingum eftir röðunum. Þetta voru
þá þær frægu útrýmingarbúðir,
sérstaklega ætlaðar konum. Og
steinhúsið þarna, þar sem rauk úr
strompinum ... Ég leit strax af
því aftur. Við Betsie gengum
óstyrkum fótum niður hæðina. I
hvert sinn sem ég steig til jarðar
fann ég biblíuna mina slást við
bakið. Ég hafði stungið henni þar
innan klæða.
Griðarstórt járnhlið opnaðist og
við gengum inn fyrir. Rétt innan
við hliðið var röð vatnshana í
vegg. Fylkingar okkar riðluðust
og við réðumst að krönunum. Við
tróðumst undir þá og reyndum að
þvo af okkur skítinn úr flutninga-
vögnunum. Sveit varðkvenna í
einkennisbúningum réðst að okk-
ur. Þær voru búnar kylfum og
börðu okkur frá vatnshönunum
en drógu þær, sem ekki hrukku
undan höggunum. Þær ráku okk-
ur aftur í röð og siðan niður götu
milli braggaraðanna. Loks var
numið staðar fyrir framan gríðar-
mikið tjaldþak; það hefur eflaust
verið ekra að flatarmáli. Jörðin
undir því var þakin hálmi. Við
Betsie tylltum okkur í hálminn
undir tjaldbrúninni og vorum
fegnar hvíldinni. En við vorum
snöggar á fætur aftur. Hálmurinn
moraði af lús! Hann var hreinlega
á iði! Við horfðum á þetta með
hryllingi smástund. Svo breidd-
um við teppin okkar á hálminn og
settumst. Við áttum ekki um neitt
að velja. Um kvöldið komu SS-
menn og ráku okkur undan tjald-
þakinu. Við sáum, að sumar kon-
urnar voru farnar að breiða tepp-
in sin á bera jörðina. Það rann
upp fyrir okkur Betsie, að við
áttum-að láta þar fyrirberast um
nóttina. Við breiddum mitt teppi
á jörðina, lögðumst á það og
breiddum Betsiar teppi yfir okk-
ur. Myrkur seig á. Betsie hóf upp
þýða sópranrödd sína og fór að
syngja sálm. Smám saman tóku
aðrar undir ... Einhvern tima um
miðja nótt vöknuðum við upp við
þrumur og í sömu svifum fór að
rigna eins og hellt væri úr fötu.
Tvo daga héldum við þarna til
Það rigndi ekki siðari nóttina, en
jörðin var enn rök og teppin
sömuleiðis. Þá nótt fór Betsie að
hósta. Ég sótti ullarpeysu i pok-
ann minn, vafði henni að Betsie
og gaf henni nokkra vítamín-
dropa úr flösku, sem ég hafði
meðferðis. En inorguninn eftir
var hún komin með magakvalir.
Margsinnis þann dag varð hún að
[ hinum illrœmdu fangabúöum kvenna í Ravensbruck,
ríkti vonleysiö og mannleg niöurlœging eins og hún
getur verst oröiö. En þeir voru til, sem stööu þaö allt
af sér fyrir mött, sem ekki var af mannlegum toga.
biðjast leyfis að mega skreppa út
að skurðinum, sem við höfðum
fyrir salerni. Varðkonan var
stygglynd og hún tók þessu
kvabbi ekki vel.
Fyrsta kraftaverkið...
Undir kvöld þriðja daginn vor-
um við í þann veginn að búast um,
þegar skipun barst um að koma til
móttökustöðvarinnar. Við skipuð-
um okkur í raðir. Ein i einu gekk
fram hjá borði; við það sat liðsfor-
ingi. Konan fleygði teppinu sínu
og öðrum föggum í hrúgu þar hjá.
Svo gekk hún að öðru borði og þar
varð hún að afklæpast hverri
spjör og fleygja þeim i aðra
hrúgu. Þá gekk hún kviknakin
framhjá röð SS-manna, sem skoð-
uðu hana í krók og kring. Loks fór
hún inn í baðklefann. Þar þó hún
sér, klæddist þunnun kjólgopa og
skóm og kom út hinum megin.
Þegar ég sá þetta varð mér
strax hugsað, að Betsie mætti
ekki missa lopapeysuna. Ekki
heldur vítamínið. Eða biblíuna!
Við mundum ekki lifa hér stund-
inni lengur án hennar. Eg fálmaði
í pokann eftir vítaminflöskunni
og fól hana í lófa mínum. í fátinu
fór ég að biðja: „Góði Guð — þú
hefur gefið okkur þessa dýrmætu
bók. Þú hefur haldið henni
leyndri fyrir vörðum, séð til þess
að hún fannst ekki í húsrannsókn-
um. Þú hefur...“. Allt i einu
fann ég, að Betsie hallaðist þung-
Iega að mér og leit á hana. Mér
brá. Hún var náföl, varirnar
herptar. Vörður gekk hjá okkur.
Ég bað hann á þýzku að visa mér á
salernin. Hann virti okkur ekki
viðlits en hnykkti til höfðinu í átt
að baðklefunum. Við Betsie tók-
um okkur óttaslegnar út úr röð-
inni og gengum óstyrkum fótum
upp að dyrum baðhússins. Það
var tómt i svipinn; ekki komið að
næsta fimmtíu kvenna hópi. Ég
bar vörðinn við dyrnar að vísa
mér á salernin. Hann virti mig
ekki viðlits fremur en hinn. „Þið
getið notað niðurföllin", sagði
hann hryssingslega. Um leið og
við vorum komnar inn fyrir staf-
ínn skellti hann hurðinni á eftir
okkur. Við vorum einar í klefan-
um. Þarna voru sturturnar, og
þarna fangakjólarnir og skórnir,
sem við áttum að fara í á eftir.
„Corrie!" sagði hún allt í einu.
„Drottinn er búinn að svara okk-
ur! Og hann var búinn að svara
áður en við spurðum, eins og
hann er vanur. Svarið er í biblí-
unni. Þú varst að lesa það í morg-
un. Lestu það aftur!" Ég skimaði
upp og niður ganginn eftir vörð-
um, en sá enga. Svo tók ég upp
bibliuna. „Það var í fyrra bréfi
Páls til Þessalónikumanna", sagði
Betsie. Þá mundi ég það: „ ...
bæði hver við annan og við alla.
Verið ætíð glaðir. Biðjið án afláts.
Gjörið þakkir í öllum hlutum, þvi
að það hefir Guð kunngjört yður
sem vilja sinn fyrir Krist Jesúm“.
„Þetta er svar hans, Corrie!“
sagði Betsie. „Gjörið þakkir í öll-
um hlutum. Og við skulum byrja
undir eins. Við getum byrjað á
þvi að þakka drottni fyrir þennan
bragga og allt, sem í honum er!“
Ég starði fyrst á Betsie en síðan i
kring um mig i ógeðslegum skál-
anum. „Hvað í ósköpunum sérðu
eiginlega þakkarvert hérna?"
varð mér á að spyrja. „Nú, það er
til dæmis þakkarvert, að við
Níutíu og sex þúsund konur dóu í Ravens-
bruck-fangabúðunum. Það var vegna smá
slysni hjá skrifara, aö Corrie ten Boom slapp
lifandi, en allar konur á hennar aldri voru
reknar í gasklefana. Löngu síðar hitti hún
einn af fangavörðunum og tók í hendina á
honum eins og sannkristin manneskja. Á
myndinni til vinstri er Corrie ten Boom eins
og hún lítur nú út, liölega áttræð.
skyldum lenda hérna saman“,
sagði Betsie. Mér brá. „Það er
auðvitað rétt“, sagði ég. „Og guði
sé lof og þökk fyrir það. „Svo
getum við þakkað fyrir þetta, sem
þú heldur á“, sagði Betsie. Eg leit
niður. Ég hélt á biblíunni. Og við
þökkuðum fyrir hana, þökkuðum
guði fyrir það, að ekki hefði verið
leitað á okkur, er við komum í
braggann, og fyrir allar konurnar,
sem áttu eftir að kynnast Kristi af
blöðum biblíunnar. „Já“, sagði
Betsie, „þakka þér, herra, fyrir
það að hér er svo þröngt á þingi.
Þá heyra fleiri til, þegar við les-
um úr ritningunni". Svo leit hún
á mig: „Corrie!" sagði hún. „Jæja
þá“, sagði ég, „þakka þér, herra,
fyrir þessa yfirþrymandi kæfandi
mannþröng!" „Og þakka þér“,
hélt Betsie áfram eins og ekkert
hefði í skorizt, „fyrir flærnar og
fyrir ...“ Ég trúði varla minum
eigin eyrum. Nú var mér nóg boð-
ió. „Betsie", sagði ég ákveðnum
rómi. „Ég mun aldrei nokkrun
tima geta orðið neinum þakklát
fyrir flær! Ekki einu sinni guði
sjálfum! Og hananú.“ En Betsie
lét sig ekki. „Gjörið þakkir i öll-
um hlutum“ sagði hún. „Það stóð
ekki, að maður ætti bara að þakka
það, sem honum þætti þægilegt og
ánægjulegt. Guð sendi okkur
hingað, flærnar eru húsdýr hér og
við eigum líka að þakka fyrir
þær“. Og ég komst ekki hjá þvi að
þakka fyrir flærnar. En það var
mín fjallgrimm vissa, að í þetta
sinn hefði Betsie gengið of langt.
Guð gat ekki ætiazt til, að maður
þakkaði honum flær . ..
Máttur bænarinnar
í skála nr. 8 vorum við hollenzk-
ar flestar hverjar. En þarna í nr.
28 voru saman komnar konur af
ýmsu þjóðerni. Maður heyrði
framandi tungur talaðar. Og við
vorum illa haldnar. Það gat ekki
hjá því farið, að oft risi ósætti.
Það gat orðið af margvíslegu til-
efni. Til dæmis lokaði einhver
konan glugganum; hún svaf undir
honum og varð kalt, þegar á leið.
En þá risu upp aðrar, er sváfu
innar i skálanum. Þegar glugginn
var lokaður varð of heitt á þeim.
A skammri var komið upp heiftar-
legu rifrildi í svefnskálanum og
brátt heyrðust pústrar og hrind-
ingar. Einhver fór að snökta. Þá
fann ég, að Betsie tók um hönd
mína. Hún fór að biðja upphátt.
„Drottinn", sagði hún. „Gefðu
okkur frið hér í þessum skála. Við
höfum verið latar að biðja, við
höfum beðið allt of lítið. En þar,
sem þú ert, drottinn, þar þrífst
ekki ófriður. Þess vegna biðjum
við þig nú...“ Smám saman
breyttist andinn í skálanum. Það
var hægfara breyting en alveg
greinileg. Reiðilegar raddirnar
hjöðnuðu ein af annarri. Allt í
einu var kallað innan úr skálan-
um: „Heyrðu, við skulum semja!
Þú sefur hérna inni í hlýjunni, en
ég í þínu bæli undir glugganum!"
„Og ég fæ lýsnar af þér i viðbót
við þær, sem fyrir eru? „Nei,
þakka þér kærlega!" svaraði hin.
En það var greinilegt á hreimn-
um, að hún var glottandi i myrkr-
inu. „Heyrið þið nú!“ sagði sú
þriðja þá. „Þetta er auðleyst mál.
Við opnum gluggann í hálfa gátt.
Þá verður önnur ykkar bara hálf-
frosin, og hin ekki nema hálf-
kæfð.“ Og það varð almennur
hlátur í skálanum. Ég hallaði mér
aftur á fletið og hugsaði með mér,
að eitt væri örugglega þakkarvert
á þessum auma stað: sem sé það,
að Betsie var hér.
Guðsþjónusturnar þarna í skála
nr. 28 voru einstakar að þvi leyti,
að konurnar, sem hlýddu á þær
voru af ýinsum kirkjum. Þarna
voru rómversk-kaþólikkar, grísk-
kaþólikkar og mótmælendur. Og
söfnuðurinn mælti á nokkrar ólík-
ar þjóðtungur. Það var eftir-
I i ainhald á bls I ~.