Lesbók Morgunblaðsins - 23.07.1978, Blaðsíða 13

2. Kyn ímyndin (kona átti að vera
kynæsandi)
3. Einfalda ímyndin (kona átti að vera
grunnhyggin).
KONA Á AÐ VERA VIÐKVÆM
Séð hefur verið um, að viss tízkufyrir-
brigöi sem gera konur óöruggar, „viö-
kvæmar“ og þar af leiðandi væntanlega
kvenlegar lifðu góðu lífi. Þar má t.d. nefna
mjóu hælaháu skóna, sem valda því aö
konur nota fætur sína eins og þær hefðu
nýveriö lært að ganga og níðþröngu pilsin,
sem gera hverri konu sem þau íklæöist
ókleift aö verja sjálfa sig, hlaupa eöa sýna
ein eða önnur eðlileg merki um viðbragðs-
flýti.
Þá kemur aö stóru spurningunni: Munu
þessir klækir tízkunnar sem ala á
viðkvæmnis- og vanmáttarkennd koma
aftur? Eða eru þeir meö nútíma „frelsun"
og jafnrétti fyrir fullt og allt úr sögunni?
Út frá þessari spurningu gætu myndast
umræður um hina einstaklingsbundnu
eða þjóðfélagslegu „frelsun".
MUN „GAMLA“ TÍZKAN
AFTUR LÍTA DAGSINS LJÓS?
Mörgum ungum konum sem eru
virkilega nútímalegar og andlega frelsaðar
virðist óhugsandi að „viðkvæmnistízkan“
komi aftur. En þrátt fyrir að staða
konunnar hafi svo áberandi batnað og
„viðkvæmnis“-ímyndin sé þegar orðin
óraunveruleg í flestum tilfellum, munu
háhæluðu skórnir, níðþröngu pilsin og
fleiri aukahlutir, sem ýta undir umkomu-
leysi, viðkvæmni og ósjálfstæði koma
aftur. Hver sem fylgist með hjartslætti
nýjustu tízkufyrirbæra veit, aö í mjög
náinni framtíð mun þessi gamla tízka
verða vinsæl. En sá er bara munur á, að
núna er henni ekki samfara hið sjálfsagða
viökvæmnishlutverk konunnar, heldur er
hún meðvitað afturhvarf, sem um tíma
mun veröa „top-tízka“. Það er vegna þess
að tízkan er fyrir þá sem kunna með hana
að fara ekki til aö taka alltof alvarlega,
heldur líka sem „feluleikur og skemmtun“.
Þá er gamla tízkan líka oröin raunveruleg
tízka en ekki óbreytanlegur sannleikur.
Þaö verður gaman að dulbúa sig af og til
sem viðkvæma veru, ef maður er viss um
að vera það í rauninni ekki.
En þessi nýja „gamla" tízka verður
aldrei eins almenn og hún var. Hún veröur
sjálfsagt aðeins fyrir þær konur sem hafa
ánægju af furðulegum tízkuatriðum og
unun af því aö prófa persónuleika sinn í
sífellt mismunandi umbúðum, tilbúnar að
reyna og upplifa eitthvað nýtt. Talið er að
þetta séu jafnvel ekki nema 8% allra
kvenna.
ER KONUR ÍKLÆÐAST BUXUM
En „frelsun" konunnar hefur ekki aðeins
í för með sér dauða ýmissa tízkubragða,
heldur hvetur hún og þróar nýjar
tízkuhugmyndir.
Skoðum t.d. nánar buxurnar. Sögulega
séö hafa konur a.m.k. í Evrópu aldrei
klæðst buxum (nærbuxur urðu fyrst til í
lok rokokotímans). Þróunarsaga fatnaðar
eöa búningasaga sýnir meö réttu, aö
buxur og pils voru tákn kynjanna. Þaö
kyniö, sem íklæddist buxum var karlmaö-
ur og hann hafði töglin og hagldirnar. Það
er því ekki að undra þótt buxur séu í dag
ríkjandi í klæöaburði kvenna. Orsökin er
bæði þjóðfélagslegs og hagkvæms eðlis.
Buxur eru nothæfar alla daga, hvenær
sem er og þ.e. sífellt fleiri konur láta til
sín taka í ýmsum störfum þjóðfélagsins,
verða þær að haga klæðnaði sínum eftir
því. Pilsið gerir konum t.d. illmögulegt að
sitja eða standa í vissum stellingum og
vinna ýmis verk og erfitt er að komast í
pilsi inn í lítinn bíl (konubíl?), hlaupa á eftir
strætisvagni eða leika sér og klifra meö
börnum sínum.
DAGLEGT LÍF HEFUR MEIRI
ÁHRIF Á TÍZKUNA EN HÖNNUDIR
En þetta nýja daglega lífsform konunnar
er ekki oröið til af neinni tilviljun. Þvert á
móti. Fyrst kom breyttur hugsunarháttur
gagnvart sjálfum sér og ný heimsmynd og
nýr skilningur gáfu henni sjálfsöryggi til
nýrra lífsviðhorfa. Henni til hjálpar kom
einnig sá straumur eöa alda aö ráöa bug
á gömlum venjum, sleggjudómum eða
reglum með því að beita skynsemi og
greind. Allt þetta endurspeglast einmitt í
þeirri viðurkenningu sem buxur hafa nú
fengiö. Allar konur ganga í buxum.
BUXUR NÝR EINKENNISBÚNINGUR?
Núorðið mótmælir enginn þótt kona
íklæðist buxum við opinber tækifæri.
Núorðið undrast enginn þótt fullorðnar og
feitlagnar konur klæðist buxum, þó aö
stutt sé síðan það var talið ómögulegt eða
óviðeigandi. Núorðið tilheyra buxur
almennu lýðræði ef svo má orða það.
Enginn spyr lengur hvort kona klæðist
buxum eöa pilsi. Hún klæöist hvoru
tveggja og hefur þar með losaö sig undan
álögum fyrri tízkukvaða.
Eftir er aöeins aö athuga: við hvaöa
tækifæri klæðist kona pilsi við hvaöa
tækifæri buxum? í hvaða skapi er kona
er hún fer í þetta eða hitt pilsiö? þessar
eða hinar buxurnar? Þannig veröa brátt
hin vissu áhrif einkennisbúnings sem
einkenndu buxur í upphafi úr sögunni. í
dag íklæöast allir buxum. Á morgun
íklæðast allir mismunandi buxum, því aö
buxurnar eru „uppgötvaöar" sem heljar
stórt tízkufyrirbæri. Tízkulínur síðustu ára
hafa þegar sannað það og brátt munu
buxur birtast í jafnmörgum útgáfum og
pilsið gerði á blómaskeiði sínu.
Morarji Desai
Framhald af bls. 4
hverjum degi. Síöan nuddaði hann sig frá
hvirfli til ilja með kókosolíu.
Og hvernig skyldi honum vegna í
framtíðinni á stjórnmálasviðinu?
Efnahagsástandið í Indlandi er enn allt
í molum þótt nokkuð hafi það færst í betra
horf. Uppskeran hefur verið góð síðustu
ár og útflutningur hefur aukist.
Desaji nýtur virðingar með þjóðinni en
ekki 'astríkis. Vinsældir hans þverra t.d.
þegar honum verða á skyssur eins og
þegar honum láðist að mæta viö útför
flugstjórans í flugslysinu í nóvember í
fyrra.
Indira Gandhi er enn í fullu fjöri og allt
óvíst enn hvernig henni muni vegna.
Stjórnmálaástandið í Indlandi veröur þó
aö teljast furöu traust samanborið við
mörg önnur lönd. Þar er Desaji fjóröi
forsætisráðherra sem sest að völdum eftir
1940. Sjálfur lætur hann ekkert uppi um
framtíðaráform sín. Sagt er þó aö hann
telji sig eiga eftir 10 ár í forsetaembætti.
„Allt hvílir í hendi guðs," segir hann.
Hugo Wolf
Framhald af bls. 7
Hugo Wolf var örvæntingu næst er
sköpunarmáttur hans virtist hafa þorrið
allt í einu og fyrirvaralaust. Hann skrifaði
vini sínum Oskar Grohe 2. maí 1891: „Ég
hef alveg gefizt upp við tónsmíðar.
Hamingjan má vita hvernig þetta endar.
Biddu fyrir minni aumu sál“. Úr öðru bréfi
13. ágúst sama ár: „Síöustu fjóra
mánuðina hef ég þjáöst af einhvers konar
andlegri tæringu, sem hefur komið mér til
að íhuga í fullri alvöru, að kveðja þennan
heim í eitt skipti fyrir öll. Aðeins þeir sem
lifa í raun og sannleika eiga að lifa. Eg hef
verið sem liöið lík um skeið. Ég óska þess
eins aö það væri sýnilegur dauödagi, því
ég er í rauninni dauöur og grafinn þó
starfsemi líkamans veiti mér sýnilegt líf.
Það er innsta og eina þrá mín að holdfð
megi brátt að engu veröa líkt og andinn
sem þegar er slokknaður. Síöastliöinn
hálfan mánuð hef ég dvalið í Traunkirch-
en. Umhverfið er þrungið lífi og fyllingu,
allt andar friði og hamingju. Ég einn hjari
sem skynlaus skepna. Hvað tónsköpun
snertir er öllu lokið. Ég get ekki lengur
áttað mig á hljómum og laglínu og efast
næstum um að þær tónsmíðar sem mér
eru eignaðar séu í rauninni eftir mig.
Hvaða gildi hefur öll þessi frægð? Hvaöa
ávinningur er að hafa unnið öll þessi
stórvirki þegar botnlaus vesaldómur er
eina uppskeran?"
„Himnaríki gefur mönnum fullkomna
snilli eða alls enga. Helvíti hefur fært mér
helftina af hvoru tveggja”... í blóma
lífsins er þér varpað í helvíti forlaganna er
tortýma og brenna upp til agna líf þitt og
tilveru“. Smám saman rofaði ofurlítiö til í
þessu andlega svartnætti. En hægt og
sígandi. Þegar í september 1890 hafði
Hugo Wolf skrifað vini sínum: „Ég finn
skringilegar sköpunarhríðir innra með mér
og býst við sprengingu á hverri stundu“.
Nokkrum dögum síðar samdi hann fyrsta
lagið viö ítölsku Ijóðabókina. í október
bættust við þrjú lög og eftir mikið ferðalag
um Þýzkaland fæddust önnur þrjú í
nóvember í húsi vina hans, Köchertsfjöl-
skyldunnar, í Döbling, úthverfi Vínar.
Hann vonaðist til aö Ijúka verkinu (
desember. En raunin varð önnur. í árslok
skrifaði hann Oskar Grohe: „Jafnvel
ítalska Ijóðabókin gengur hvorki né rekur.
Niöurlag í næsta blaði.