Lesbók Morgunblaðsins - 23.07.1978, Blaðsíða 14

AKSTUR
OG GÁLEYSI
Fyrir mörgum árum skrifaöi séra Ragnar Kvaran
eitthvað á Þá leið, að bíllinn varð ekki að bíl fyrr en hann
hætti að vera hestvagn. Fjöldi manna, sem aka bílum
daglega virðast ekki hafa gert sér grein fyrir pví, að bílar
eru ekki hestvagnar. Af Þessu hljótast slys, mannslát,
örkuml, margvísleg tjón og raunir. Þessi ógæfa stafar nær
einvörðungu af gáleysi, hugsunarleysi og á stundum af
frekju.
Fyrir tveim árum bárust mér upp í hendur tölur um
dauðaslys í Danmörku af völdum bílaaksturs. Við
samanburð á peim og samskonar slysum á íslandi
reiknaöist mér til að dauðaslys væru tiltölulega miklu
fleiri hér.
Við íslendingar höfum löngum haft lítinn skilning á
verðmæti mannslífa. Hér áður fyrr voru sjóslysin svo
geigvænleg að mannfallið var líkast pví sem pjóðin ætti
í sífelldu stórstríði. Mannskaðarnir skiptu tugum og
jafnvel hundruðum á hverju ári. Almenningur tók Þessu
eins og sjálfsögðum hlut og hávaðinn af fólki lét petta
afskiptalaust. Þetta voru fórnir, sem færa varð, til að
draga björg í bú. Mér virðist Það liggja nærri, að menn
líti á bifreiðaslysin nú svipuðum augum og sjóslysin
forðum.
Þó kom að Því, að Slysavarnafélag íslands var stofnaö
árið 1929, en störf Þess hafa forðaö Þúsundum manna
frá bráðum bana. Að vonum beindist starfsemi félagsins
fyrst að sjóslysum og vörnum gegn Þeim, en frá 1937
starfaði deild að slysavörnum á landi undir forustu Jóns
Oddgeirs Jónssonar um 20 ára skeið. Sú deild gerði mikiö
gagn meðan Jón stóö fyrir henni, og enn eimir eftir af
störfum hans, t.d. með umferðafræðslu í skólum, en eftir
að hann hvarf frá félaginu hafa afskipti félagsins verið
upp og ofan af Þessum málum.
Því var Það gleðifrétt er síðasti aðalfundur Slysavarna-
félags islands samÞykkti að beina athyglinni meira að
slysavörnum á landi en verið hefur um skeið.Hljótt hefur
verið um Þessa samÞykkt að Því er sá ágæti og röski
slysavarnamaður Þorður Jónsson á Látrum segir í stuttri
blaðagrein ffyrir nokkrum dögum. Væntanlega veröur nú
skjótt að Þessum málum vikið.
Öllum má vera Ijóst, að flest slys af bílaakstri stafa af
ógætilegum akstri. Af Þeim sökum ætti að vera tiltölulega
auðvelt að komast hjá Þeim, ef vit og vilji væri til staðar
ekki skorti á fræöslu og leiðbeiningar. Ég hef ekki neina
allsherjarlausn á Þessu vandamáli fremur en aðrir, en
benda má á nokkur atriði, sem gætu komið aö nokkru
haldi ásamt fleirum.
Fyrir nokkrum árum var farin herferð gegn Því að fólk
kastaði frá sér rusli út um allar jarðir, ekki hvað síst úr
bílum á ferð. Þessu var fylgt eftir meö ýmsu móti og ekki
verður annað sagt en að árangur af Þessu starfi hafi verið
frábær í alla staði. Áður voru flöskur, flöskubrot, umbúðír,
plastdrasl meðfram flestum vegum, en skömmu eftir að
fólk var kurteislega beðið um að skílja ekki eftir drasl
á víðavangí, sást Það varla lengur. Vel skipulögð herferð
gegn umferðaslysum bæri efalaust góðan árangur.
í sambandi viö ökukennslu mætti geta Þess, að hér
vantar alveg æfingasvæði, Þar sem unnt er að kenna
viðbrögð viö ýmiskonar torfærum svo sem hálku,
kröppum beygjum o.fl. og er ekki vandalaust að sleppa
unglingum út á Þjóðvegina, sem aldrei hafa komist í kast
við lausa vegkanta, hvörf eða hálku.
Hin árlega skoðun bifreiöa er löngu úrelt fyrirkomulag,
Þunglamalegt og dýrt. Fela mætti vel útbúnum
verkstæöum að gefa hverri bifreið öryggisvottorð eins oft
og Þörf er talin á og á hvaða tíma árs sem er. Eigandi
bifreiðar yrði að skila slíkum vottorðum til lögreglu eða
eftirlitsmanna hvenær sem krafist væri. Þá væri og unnt
að koma upp eftirliti hingað og Þangað út um vegi
landsins. Það ætti líka aö vera hagur vátryggingafélag-
anna að fylgjast með Því að bílar væru ávallt í ökufæru
standi. Mætti gefa peim heimild til að skoða Þá bíla, sem
hjá Þeim eru tryggðir, Þegar ástæða Þætti til.
Ekki má gleyma Því, sem vel er gert. Umferðafræðsla
í skólum hefur gefist mjög vel og er vinsæl meðal
skólabarna, en Þyrfti ekki að auka hana og láta ekki
staöar numið við yngstu börnin? Ætti ekki að halda henni
áfram í unglingaskólum landsins, t.d. nokkru áður en
unglingar ná tilskyldum aldri til aksturs?
Löggæslumenn vinna gott starf með Því aö koma í veg
fyrir of hraöan akstur. En eru viðurlög Þau, sem menn
verða að greiða fyrir „afbrotin“ í nokkru samræmi við Þá
hættu, sem af hraðaakstri getur leitt? Menn verða að
greiða sektir, en Þeir, sem á annað borð hafa nokkur
auraráð láta sér fátt um finnast. Væri ekki miklu nær að
sleppa sektunum en taka af mönnum ökuleyfið
umsvifalaust í nokkra daga eða nokkrar vikur, allt eftir
Því hve ógætilega var ekið. Slíkt fyrirkomulag myndi
verka betur en bein fjárútlát og draga mjög úr
hraðaakstri.
En umfram allt parf að kenna öllum bílstjórum kurteisi
í akstri og tilhliðrunarsemi viö náungann. Þótt hávaðinn
af öllu fólki sé kurteist í daglegri umgengni, Þá vill Það
brenna við aö kurteisin gleymist Þegar menn setjast
undir stýri. Ég býst við að mörgum íslendingi furði mjög
á Þeirri kurteisi, sem t.d. Englendingar sýna hver öðrum
á vegum úti, enda virðist öll umferð í Englandi ganga
mjög snuörulaust og tiltölulega slysalítið Þrátt fyrir mikla
mergð bíla.
En úr Því að minnst er á kurteisi og tilhlíðrunarsemi,
Þá er ekki nóg að menn sýni hvorttveggja gagnvart
hverjum öðrum, heldur Þarf og „hið „opinbera“ að gera
slíkt hið sama. Öll afgreiösla í sambandi við umferðamál
veröur að vera á kurteisan og skjótan hátt. Það er t.d.
næstum niðrandi fyrir menn að Þurfa að koma með
sakavottorð í hvert skipti, sem ökuskírteini er endurnýj-
að. Svo og aö koma með vottorð frá augnlækni í hvert
sinn, Þar sem unnt er aö prófa sjón manna nægilega meö
að láta viðkomandi lesa stórt letur í nokkurri fjarlægð.
ÓÞarfa smámunasemi í viðskiptum „hins opinbera“ við
almenning er aldrei til bóta en oft til ergelsis og leiöinda,
að ekki sé talað um tímatöfina.
En Það sem aðalatriðið er í sambandi við umferðamálin
er tvímælalaust aö koma í veg fyrir stór og smá slys sem
allra fyrst. Væntanlega tekur stjórn slysavarnarfélags
islands upp forustuna í samræmi við ályktun síðasta
aðalfundar. Margir munu efalaust leggja félaginu lið og
ekki skal örvænt um góöan árangur.
Hákon Bjarnason.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
m 3 í?IU ! : ■ i ÚT'L fluVft
n L' Kten- HAfti A J T fí ’-:Vt >r<? í>m s K A p L G.
afr. tý L7- S K 1 N n vKrláj K 'A P A tfAA T Á
ii í rjiliri ái
iw Fl KI/-I KW 'u-lWO U N M A R U’tJ / N N u R
■jz T 'o L F Æ f? 1 £ A u ft 'tUfUtJ N £ /
ruC,ú- rfA!« E L T A F SMkki mu f? A M c. 1 inS A K ÍFb- 'Jo'í-
FtLkU Mii) K A 'o T A L S l c. F / N N ~U R
4wfi )ul!> m K U R £> A »'ti m 'A F T R fí t KK' MUL- 5 i\LLÍ*t 1 £> fí
AJ £u» u 1 N M a 1 icT, gí t»» - N '■o T u R Húí- LÉ'f- AR. K
t* E jÐ Á ■fAnL' KR<T N E 0A l> F u a 5 ‘FÍAfiit R A
AfX.P V 1 R 1 Gl W l M (L A R £ K Ka ie
> E M T A fULL L A ÍN- A R L A H/U) £HP- A £ (A'
\L A L A Kne i -futlf, £ K piirn- 'I M A sfnru? flj? T t
> Á -5» 'D r I K D N m" N N / T
■H £ E 1 M' T L£J fí 'j**' £ R jví**5' £ R I
uu- KC>M Ft M Fálm- ar i ! L L- FA.a 1 bfin (>V'K \ R. > ÍW- H lT. ARMIR
TtÍÍMh x : 1 1 o Ar Ffí- TN- At) /nn RF PP" oTANinPN PINKm
0* rVTS > , 0 y’ fóró / i/ 7 Li- KK NFMfl 5KIP
■fbTU 'fUWO- VÍSAd
j-? UB- | RK- V UR
K'írr X > m- WN- Nrt- FfJ MFWN tíoKK- uR
\ X i x V l Ð - 3ÓT
\ \ / M U- uau U-L FL'l’ft hmv.
\JfT' ýoNúiLA ni sic- UF
1 2£/y$ t=»R- £ KJ í. - ÖAM L- A N kaRl FAtA- rtLj.
lyr- L 1 M -Ti/GlýL e- ims
vm- AMDl L£\& VELT- ItS Ck. Ves- ÆL- UST
f>RÁlR AF-
Rflue- AR Uæti HF Tud
FoRN\- AR- $F\
UM v FUCjlLÍ - TW A pK fvm UTAt> þrio- Mó £ & * /NCX l
> icyRRf? FUUL A? TuUUfí
UR. HLTáí)
■ •. / ■ 1 \> i D
|c?v£' HlT- W Or- nl 4f> K°
LvX' þRtiur- S»AfM- HLT