Morgunblaðið - 25.09.2002, Blaðsíða 25

öðrum hlutafélögum,“ eins og segir í
rekstrarleyfinu. M.ö.o þarna eru allir
þessi óskyldu þættir saman komnir í
einu og sama rekstrarleyfinu í hönd-
um eins og sama hlutafélagsins. Þ.e.
allt sem viðkemur framkvæmdum og
fasteignahaldi, verslun með tollfrjáls-
an varning í samkeppni við aðra aðila
á flugvellinum og þátttaka í hvers
konar annarri starfsemi sem þessu
samrýmist. Einnig sá möguleiki að
stofna til dótturfélaga eða eignarað-
ildar að öðrum hlutafélögum. Er
nema von að einkaaðilum með starf-
semi í flugstöðinni hafi brugðið í brún.
Það hefur nú komið á daginn sem
mér og fleirum sýndist mikil hætta á
að sambúð ríkisins annars vegar og
einkaaðila hins vegar í Flugstöð Leifs
Eiríkssonar hf. gæti illa blessast á
þeim grunni sem til var stofnað á
árinu 2000. Nú er svo komið að
stærsti einstaki rekstraraðilinn fyrir
utan ríkið í Leifsstöð, Íslenskur
markaður hf., hefur kært sambúðina
til Samkeppnisstofnunar. Um það er
ekki tilefni að ræða frekar. Hitt er
ljóst að hlutirnir hafa ekki gengið sem
skyldi og a.m.k. ekki í sátt og sam-
lyndi.
Hrakfallasaga einkavæðingar-
brölts ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks heldur áfram.
Ekkert lát er á uppákomunum,
Landssími í fyrradag, Landsbanki í
gær, Flugstöð Leifs Eiríkssonar í
dag.
Höfundur er formaður Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs og sit-
ur í utanríkismálanefnd Alþingis.
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. SEPTEMBER 2002 25
GOÐATÚN 23 GARÐABÆ - OPIÐ HÚS
Í kvöld milli kl. 19.00 og 21.00 er
þetta fallega og vinalega 170 fm
einbýli til sýnis. Húsið er mikið
endurnýjað. Fallegur og mjög skjól-
sæll garður. Verð 19,9 millj.
Þetta er hús sem kemur verulega á óvart.
og gert var á vegum Fríkirkjunnar
í Reykjavík og tók undirritaður
þátt í því. Þetta gafst mjög vel og
komu margir unglingar í kaffi til
okkar í kirkjunna og ræddu alls
konar mál við okkur og fannst
þetta uppátæki foreldranna töff,
eins og ein stúlka sagði við okkur.
Auðvitað eru til einstaklingar sem
hafa lent í ógæfumálum og ber
okkur skylda til að hjálpa þeim og
og aðstoða þá. Við vitum að vímu-
efnaneysla er að færast niður á við
í aldri og til unglinga um allt land.
Ekkert sveitarfélag í landinu
kemst undan því. Ástæðan er ein-
göngu uppgjöf og óskipulagðar for-
varnir. Í Hveragerði, litlum bæ,
hafa kannski tveir til þrír ungling-
ar ánetjast vímuefnum og það er
hrópað úlfur, úlfur í fjölmiðlum.
Hvað segir það um fréttaflutning
af forvörnum? Áður fyrr nánast
hvöttu fjölmiðlar til innflutnings á
vímuefnum með því að sega frá í
upphrópunum í hvert sinn sem ein-
hver var tekinn með vímuefni
hversu mikla peninga viðkomandi
hefði grætt ef hann hefði komið því
á götuna. Auðvitað sáu menn sem
voru í peningavandræðum sér leik
á borði, hugsuðu með sér að það
hefði verið klaufaskapur að láta
taka sig og hófu að finna aðrar
leiðir til að smygla vímuefnum inn
í landið til að hagnast á og koma
sér út úr skuldum. Einnig menn
sem ekki voru í neyslu heldur í
hörðum bissness. Fréttir af for-
vörnum eru ekki inn hjá fjölmiðl-
um vegna þess að þær eru ekki
krassandi. Mér fannst fréttaflutn-
ingur Sjónvarpsins af foreldra-
fundinum á Hótel Örk með ein-
dæmum illa unninn og ófag-
mannlegur og eingöngu um æsi-
fréttaflutning að ræða, sem hefur
hingað til verið vörumerki hinnar
sjónvarpsstöðvarinnar. Þessi
fréttaflutningur hefur skaðað
nokkra einstaklinga meira en gert
gagn. Ég sé ekki annan tilgang
fréttarinnar í þessum búningi en
að reyna að gefa ranga hugmynd
af litlu bæjarfélagi sem stendur
vörð um sín börn. Að halda því
fram að Hveragerði sé dópbæli er
langt frá því að vera rétt. Við skul-
um hafa í huga regluna aðgát skal
höfð í nærveru sálar og reyna að
sameinast á landsvísu um að berj-
ast gegn þessum óboðna vágesti.
Því skora ég á ráðherra mennta-
mála að koma forvörnum inn í
námskrá barna fram á unglings-
aldur.
Höfundur er formaður Samfylking-
arfélagsins í Hveragerði.
Í SUMAR gerðu
forsvarsmenn eldri
borgara harða hríð að
stjórnvöldum fyrir
það hvernig staðið
hefur verið að málum
um kjör þeirra. Það
hafði lengi legið fyrir
að kjör aldraðra hefðu
versnað en þarna
voru vel unnar upp-
lýsingar settar mjög
faglega fram og sýnt
var fram á með tölum
að afkoman hefur
stórversnað. Bent var
á að í samanburði við
launavísitölu hafa elli-
lífeyrisþegar verið
sviptir rúmum sjö þúsund krónum
á mánuði og yfir 17 þúsund krón-
um ef miðað er við samanburð við
uppgefin lágmarkslaun sem fáir ef
þá nokkrir eru lengur á. Þetta er
mikil rýrnun kjara fyrir alla þá
sem hafa litlar eða engar tekjur úr
lífeyrissjóðum. Það munar um
minna en yfir tvö hundruð þúsund
krónur á ári en það er sú fjárhæð
sem tryggingagreiðslur væru
hærri ef áfram hefði verið miðað
við lágmarkslaun.
Það er ekki að
undra að fundir um
kjaramál eldri borg-
ara eru fjölmennustu
fundir sem þingmenn
eru boðaðir á í dag og
við hljótum öll að bera
kinnroða fyrir hvernig
málum er komið. Sú
ríkisstjórn sem nú sit-
ur aftengdi þróun
greiðslna Trygginga-
stofnunar við þróun
launa. Hún ber
ábyrgð á stöðunni.
Eldri borgarar vilja
svar við því hvað rík-
isstjórnin ætli að
gera. En hingað til
hefur verið fátt um svör.
Sparað á kostnað aldraðra
Því hefur verið haldið fram að á
þeim tíma sem er liðinn frá því
hætt var að miða trygginga-
greiðslur við lægstu laun hafi ríkið
sparað milli þrjá til fjóra milljarða
á kostnað ellilífeyrisþega. Þetta
eru yfirgengilegar fjárhæðir ekki
síst miðað við hópinn sem á í hlut.
Samkvæmt sérúttekt skattstjóra
árið 2000 vegna tekna á árinu 1999
reyndust tæp 40% ellilífeyrisþega
hafa 75 þúsund krónur eða minna í
heildartekjur. Um 40% höfðu
minna en 70 þúsund eftir skatt og
tæplega 60% höfðu minna en 80
þúsund eftir skatt. Til samanburð-
ar voru raunveruleg lágmarkslaun
verkafólks með eingreiðslu rúm 94
þúsund í febrúar síðastliðnum.
Ellilífeyrir var liðlega 77% af lág-
markslaunum verkafólks árið 1990
en í febrúar sl var ellilífeyrir að-
eins tæp 59% af lágmarkslaunum.
Á sama tíma hækka mjög mikið
ýmis útgjöld svo sem þjónustu-
gjöld, matur og lyf. Skattleysis-
mörk hafa mikið að segja fyrir
stóra hópa aldraðra. Þar hefur
þróunin líka verið ellilífeyrisþeg-
um afar óhagstæð. Skattleysis-
mörk og skatthlutfall staðgreiðslu
hafa breyst á liðnum árum. Einar
Árnason hagfræðingur hefur skoð-
að þróunina sl 12 ár og styður nið-
urstöðu sína skýrum dæmum.
Hann bendir á að skattleysismörk
voru tæp 54 þúsund árið 1990 en
eru núna um 67.500 krónur og að
ef þau hefðu þróast eins og verð-
lag væru þau 82 þúsund en miðað
við launavísitölu væru þau hátt í
105 þúsund. Þessir útreikningar
og aðrir sem eldri borgarar
kynntu í sumar staðfesta ótvírætt
hvað þróunin hefur verið þeim
óhagstæð og að lífskjör þessa ald-
urshóps eru því umtalsvert lakari.
Hvað tefur ríkisstjórnina
Miklar vonir voru bundnar við
viðbrögð ríkisstjórnarinnar í kjöl-
far þess að þær upplýsingar sem
hér er vísað til voru kynntar op-
inberlega. Á hátíðastundum tala
menn um þá sem skópu velferð-
arsamfélagið og að þeir eigi heið-
urinn af því sem þessi þjóð stend-
ur fyrir í dag. Þeir eru þá að tala
um og til aldraðra. En það er allt
önnur mynd sem blasir við þegar
skoðað er hvernig ævikvöld þessir
sömu menn skapa eldri kynslóð-
inni. Hvað ætlar ríkisstjórnin að
gera til að lagfæra þá mismunun
sem svo ótvírætt er sýnt fram á.
Það hefur verið fátt um svör þessa
mánuði sem liðnir eru. Stóra bar-
áttumál eldri borgara er að skoðað
verði það mikla bil sem orðið er á
greiðslum grunnlífeyris og tekju-
tryggingar frá Tryggingastofnun
ríkisins samanborið við lægstu
laun. Að það hefur bitnað illa á af-
komu aldraðra að þessar greiðslur
hættu að fylgja launaþróun.
Samfylkingin hefur flutt tillögur
á þingi um að tekið verði á þessum
málum. Að komið verði á afkomu-
tryggingu fyrir aldraða þannig að
enginn þurfi að una fátækt eða
óvissu um kjör sín. Þær hugmynd-
ir hafa ekki fengið undirtektir á
Alþingi. Ríkisstjórnin hefur lengi
gumað af góðæri sem hún þakkar
sér. Á sama tíma standa stórir
hópar hjá og spyrja fyrir hverja
það góðæri sé og til hvers það sé
notað.
Viðbragða ríkisstjórnarinnar er
enn beðið.
Áhugaleysi um
kjör aldraðra
Rannveig
Guðmundsdóttir
Höfundur er þingmaður Samfylking-
arinnar.
Aldraðir
Stóra baráttumál eldri
borgara, segir Rann-
veig Guðmundsdóttir,
er að skoðað verði það
mikla bil sem orðið er á
greiðslum grunnlífeyris
og tekjutryggingar frá
TR samanborið við
lægstu laun.
MORGUNBLAÐIÐ
fjallar, í leiðara sínum,
föstudaginn 20. sept-
ember sl. um málefni
Áslandsskóla. Eins og
oft vill bregða við í
leiðurum Morgun-
blaðsins er sannleik-
anum hagrætt og
skáldað í eyðurnar.
Ég ætla ekki að fara
mörgum orðum um
starfsemi Áslands-
skóla en sé mig knú-
inn til að leiðrétta
rangfærslur Morgun-
blaðsins í leiðaranum
hvað varðar afskipti
Kennarasambands Ís-
lands af málefnum skólans.
Leiðarahöfundur fullyrðir nán-
ast að forysta Kennarasambands-
ins hafi stýrt aðgerðum kennara
skólans undanfarna daga. Þetta er
rangt. Hið rétta er að Kennara-
sambandið hefur einungis leiðbeint
kennurum um hvað lög og kjara-
samningar segja um réttindi þeirra
og skyldur. Það er hlutverk stétt-
arfélaga að gæta hagsmuna fé-
lagsmanna sinna og það hefur
Kennarasambandið gert í þessu
máli eins og öðrum slíkum.
Leiðarahöfundar Morgunblaðs-
ins hafa sjaldan sýnt skilning rétt-
indum launafólks og raunverulegu
hlutverki stéttarfélaga enda upp-
teknari af öðrum hagsmunum.
Kennarar Áslandsskóla komu til
fundar í Kennarahúsinu fimmtu-
daginn 5. september sl. og fóru yfir
stöðu mála í skólanum. Fulltrúar
Kennarasambandsins lögðu
áherslu á að kennarar færu að lög-
um í öllum sínum að-
gerðum þrátt fyrir að
lög og kjarasamningar
hefðu verið brotnir á
þeim. Þetta hafa
kennarar gert.
Kennarasambandið
hefur í málflutningi
sínum gert skýran
greinarmun á rekstr-
arformi og stjórnun
skólans annars vegar
og skólastefnunni hins
vegar. Rekstrarformið
var frá upphafi dæmt
til að mistakast en ég
vona hins vegar að
menn nái að þróa
áfram þá faglegu
stefnu sem fylgt hefur verið í skól-
anum nemendum hans til hags-
bóta.
Björn Bjarnason, fyrrverandi
menntamálaráðherra, lét hafa eftir
sér í fjölmiðlum að formaður Kenn-
arasambandsins væri óhæfur til
þess að fjalla um málefni Áslands-
skóla vegna pólitískrar andstöðu
við sig. Ég verð að segja alveg eins
og er að sjaldan hef ég orðið eins
hissa og þegar ég las þetta. Yf-
irlýsing af þessu tagi eru skilaboð
frá Birni um að þeir sem ekki að-
hyllast skoðanir sjálfstæðismanna
séu óhæfir til að fjalla um þjóð-
félagsmál. Ég hélt satt að segja að
þessi lína hefði dáið með falli
gömlu Sovétríkjanna. Björn hefur
hins vegar kosið að endurvekja
austantjaldsstílinn og gera hann að
sínum þegar hann sakar menn um
„andsjálfstæðisflokksískan áróð-
ur“.
Það er margt skrítið við þessa
pólitík. Ég minnist þess til dæmis
ekki að hafa verið sakaður um póli-
tískan áróður eða vanhæfni þegar
ég hef leyft mér að gagnrýna
stjórnvöld sem tilheyra vinstri
væng stjórnmálanna. Þannig gagn-
rýndi ég hart Reykjavíkurlistann í
kjaradeilu tónlistarskólakennara á
síðasta ári án þess að hafa verið
skammaður fyrir það af Birni eða
Morgunblaðinu. Mín skýring á
framferði Björns er sú að hann sé
einfaldlega argur út í sjálfan sig
vegna þess að hann hljóp á sig þeg-
ar hann veitti Hafnarfjarðarbæ
leyfi til þess að fara út í einka-
rekstur hverfisskóla án þess að
fyrir því væri heimild í lögum.
Það er ljóst að leiðarahöfundur
Morgunblaðsins, Björn Bjarnason
og aðrir þeir sem gagnrýna kenn-
ara skólans og Kennarasambandið
fyrir framgönguna í þessu máli eru
um leið að segja að það sé í himna-
lagi að brjóta lög og kjarasamn-
inga. Við skulum að lokum ekki
gleyma því að þessu rekstrarformi
var í upphafi m.a. stefnt til höfuðs
samtökum kennara og þar með
stéttarfélögunum í landinu. Sú til-
raun mistókst og ég græt það ekki.
Mogginn, Björn
og tjaldið í austri
Eiríkur
Jónsson
Kennarar
Ég minnist ekki, segir
Eiríkur Jónsson, að
hafa verið sakaður um
pólitískan áróður þegar
ég hef gagnrýnt stjórn-
völd á vinstri væng.
Höfundur er formaður Kennara-
sambands Íslands.