Morgunblaðið - 25.09.2002, Blaðsíða 52

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 MIÐVIKUDAGUR 25. SEPTEMBER 2002 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
Þú hringir
7,3% NEMA í framhaldsskólum
sögðust hafa reynt að fremja
sjálfsvíg í könnun sem Rannsóknir
og greining ehf. gerði árið 2000
fyrir landlæknisembættið og kynnt
var í gær. Voru það fleiri en sögð-
ust hafa reynt sjálfsvíg í sambæri-
legri könnun árið 1992. Þá sögðust
4,5% framhaldsskólanema hafa
gert sjálfsvígstilraun.
Í rannsókninni kemur fram að
framhaldsskólanemar sem nutu lít-
ils stuðnings foreldra, voru sjaldan
með vinum eða neyttu áfengis, tób-
aks og kannabisefna í meira mæli
en aðrir voru líklegri til þess að
hafa gert tilraun til sjálfsvígs.
Jafnframt voru þeir nemendur
sem höfðu heyrt um sjálfsvígshug-
leiðingar annarra, eða áttu vini
sem höfðu reynt að fyrirfara sér,
líklegri til að reyna að taka eigið
líf.
Stúlkur líklegri til að gera
sjálfsvígstilraun
Sjálfsvígstíðni meðal 15–24 ára
pilta er mest í Finnlandi af öllum
Norðurlöndunum, samkvæmt töl-
um frá Alþjóðaheilbrigðisstofnun-
inni, en næstmest á Íslandi þegar
fimm ára meðaltöl eru borin sam-
an. Þá er tíðni sjálfsvíga pilta
meiri hér en í öðrum löndum Evr-
ópu og nokkuð svipuð tíðninni í
öðrum iðnvæddum löndum, eins og
Bandaríkjunum, Kanada og Ástr-
alíu.
Mun færri stúlkur fremja sjálfs-
víg en piltar, þótt þær séu í ís-
lensku rannsókninni 1,6 sinnum
líklegri en piltar til að gera sjálfs-
vígstilraun. Tíðni sjálfsvíga
stúlkna er minni á Íslandi en á
hinum Norðurlöndunum.
Högni Óskarsson, geðlæknir og
formaður fagráðs sjálfsvígsfor-
varna, segir í samali við Morg-
unblaðið að skýringa á því hvers
vegna tíðni sjálfsvíga hér á landi
sé með hæsta móti hjá piltum en
lægsta móti hjá stúlkum megi
hugsanlega að einhverju leyti leita
í uppeldinu. Strákum sé gjarnan
innrætt að þeir eigi að vera karl-
mannlegir og harðir af sér. Þeir
leiti sér því síður hjálpar þegar
eitthvað bjáti á og geti leiðst út í
áfengis- og vímuefnaneyslu sem
oft ýti enn frekar undir vandann
og ýti einstaklingum út í blind-
götu. Þannig sé mikilvægt að for-
eldrar gæti þess í uppeldinu að
innræta piltum jafnt og stúlkum að
það sé allt í lagi að biðja um stuðn-
ing og leita sér hjálpar.
Samkvæmt heilbrigðisáætlun
ríkisstjórnarinnar, sem nær til árs-
ins 2010, á að gera úrtak og fækka
sjálfsvígum um 25% á tímabilinu,
en fleiri falla fyrir eigin hendi ár-
lega en farast í umferðarslysum.
Sigurður Guðmundsson land-
læknir segir að helsti Akkilesar-
hællinn í baráttunni gegn sjálfs-
vígum sé vanþekking, úr því sé
verið að reyna að bæta með gerð
rannsóknarinnar. „Sjálfsvíg eru í
skúffu þagnar og það er orðið
tímabært að opna hana,“ sagði
landlæknir á blaðamannafundi þar
sem rannsóknin var kynnt í gær.
Yfir 7% framhaldsskóla-
nema höfðu reynt sjálfsvíg

Fleiri.../26
TVÆR flugvélar af gerðinni
Douglas DC-4 millilentu á
Reykjavíkurflugvelli síðdegis í
gær en vélarnar eru á leið frá
Bandaríkjunum til Berlínar í
Þýskalandi vegna töku á kvik-
mynd um loftbrúna til Berlínar.
„Fjarkarnir“ sinntu millilanda-
flugi Íslendinga í um áratug eftir
seinni heimsstyrjöldina og auk
þess átti Landhelgisgæslan slíka
vél á svipuðum tíma, en vélar af
þessari tegund hafa verið sjald-
séðar undanfarin ár.
Dagfinnur Stefánsson flugstjóri
flaug meðal annars „Fjarka“ á
sínum tíma. Hann segir að Banda-
ríkjamenn hafi notað þessar vélar
til flutninga en boðið vinaþjóðum
þær fyrir lítið eftir stríð og Loft-
leiðir hafi fengið fyrstu vélina,
Heklu, af þessari gerð 1947. Að
sögn Dagfinns tóku þessar vélar
54 farþega eftir fyrstu breytingu,
en síðan var hægt að koma rúm-
lega 60 manns fyrir í þeim. Eng-
inn loftþrýstibúnaður var í þeim
og segir Dagfinnur að því hafi
þeim yfirleitt ekki verið flogið
hærra en í um 10.000 feta hæð,
en flug til Kaupmannahafnar hafi
tekið um sjö til átta klukkutíma.
„Maður lenti í ýmsu á þessum vél-
um, en þær voru traustar og góð-
ar og stóðu alveg fyrir sínu,“ seg-
ir Dagfinnur, en Loftleiðir og
Flugfélag Íslands áttu samtals
fjórar svona vélar. Þar á meðal
var Geysir sem fórst á Vatnajökli.
Flugvélarnar tvær komu frá
Goose Bay í Kanada eftir tæplega
sjö tíma flug og var áætlað að
þær færu áfram árla dags í dag,
en í aðfluginu féll olíuþrýstingur
á einum hreyfli annarrar vélar-
innar. Flugmaðurinn slökkti þá á
hreyflinum og kom því inn til
lendingar á þremur hreyflum en
vegna þessa seinkar brottför vél-
arinnar nokkuð. Hins vegar eru
tveir varahreyflar meðferðis og
ætti töfin því ekki að verða löng.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Í aðfluginu féll olíuþrýstingur á einum hreyfli annarrar vélarinnar og kom hún því inn á þremur hreyflum.
Tveir „Fjarkar“ millilentu í
Reykjavík á leið til Berlínar
Tvær flugvélar af gerðinni Douglas DC-4 millilentu á Reykjavíkurflug-
velli síðdegis í gær en vélarnar eru á leið frá Bandaríkjunum til Berlínar
í Þýskalandi vegna töku kvikmyndar.
NORÐURLJÓS samskiptafélag hf.,
sem rekur m.a. Stöð 2 og Bylgjuna,
hefur sent kvörtun til Eftirlitsstofn-
unar EFTA (ESA) vegna meintra
brota íslenskra stjórnvalda á reglum
Evrópska efnahagssvæðisins um
ríkisstyrki. Í kvörtuninni er farið
fram á að stofnunin taki til athug-
unar hvort afnotagjöld Ríkisút-
varpsins og samkeppni RÚV á sjón-
varpsmarkaði, með sölu auglýsinga
og kaupum á innlendu og erlendu
sjónvarpsefni, samræmist reglum
Evrópska efnahagssvæðisins um
ríkisstyrki.
Hörður F. Harðarson lögmaður,
sem fer með málið fyrir hönd Norð-
urljósa, segir að í þessu máli reyni
einnig á gildandi reglur á vettvangi
Evrópusambandsins og EES, sem
mæla fyrir um aðskilnað í starfsemi
opinberra fyrirtækja og stofnana á
milli þátta sem lúta annars vegar að
menningarstarfsemi og hins vegar
þátttöku í hreinni samkeppni á
markaði. ,,Það eru reglur sem mæla
fyrir um að það beri að skilja þarna
skýrt á milli og er ætlunin að fá úr
því skorið hvort þau skilyrði séu
uppfyllt í lögunum um Ríkisútvarp-
ið,“ segir hann.
Kvörtunin var send til ESA í gær.
Að sögn Harðar eru fleiri mál af
svipuðu tagi nú til meðferðar hjá
framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins.
Norðurljós samskiptafélag hf.
Kvörtun send
til ESA vegna
starfsemi RÚV
ararnir hentu þangað uppblásnum
silfurkoddum, upphaflega gerðum
af Andy Warhol fyrir fyrra verk
sýningarinnar, sem tók tæplega tvo
tíma. Að henni lokinni fékk Merce
Cunningham, stofnandi og danshöf-
undur flokksins, blómvönd í tilefni
af henni.
MERCE Cunningham-dansflokkur-
inn sýndi tvö verk á stóra sviði
Borgarleikhússins í gærkvöldi og
fagnaðarlætin í lokin sýndu að
áhorfendur kunnu vel að meta sýn-
inguna, en færri komust að en
vildu. Stemmningin var gríðarleg
og mikið fjör í salnum þegar dans-
Morgunblaðið/Sverrir
Merce Cunningham við lok sýningar í Borgarleikhúsinu.
Mikil stemmning í
Borgarleikhúsinu
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
sagði á ráðstefnu Landsbanka Ís-
lands fyrir erlenda bankamenn í
gær, að rekstur sumra sjóða sem nú
eru á hendi ríkisins gæti verið betur
kominn innan bankakerfisins.
„Rekstur ýmissar þjónustu sem
ríkið veitir, m.a. í formi niður-
greiðslu eða styrkja, gæti verið bet-
ur kominn í höndum einkaaðila held-
ur en í höndum ríkisins. Það má til
dæmis velta upp þeirri spurningu
hvort ekki megi færa rekstur sumra
þeirra sjóða sem nú eru á hendi rík-
isins inn í bankakerfið,“ sagði Davíð.
Halldór J. Kristjánsson, bankastjóri
Landsbanka Íslands, fagnaði orðum
forsætisráðherra um sjóðina og
bankakerfið. Að mati Halldórs á að
einkavæða Íbúðalánasjóð og það yrði
til hagræðingar að sameina Íbúða-
lánasjóð og banka.
Bankar gætu
tekið við
rekstri sjóða

Sjóðir frá ríkinu/16