Heimilistíminn - 20.03.1975, Blaðsíða 38

© Heilinn
hverjum tiu manneskjum fá þessa
tilfinningu einhverntima ævinnar. Við
þekkjum kannski hús, stofu, andlit. Sam-
ræður snúast þannig, að við vitum, hvaða
setningar koma næst. Samt sem áður höf
um við aldrei komið þarna áður, eða erum
innan um bláókunnugt fólk.
Þetta kaila þeir, sem vit hafa á ,,hug-
boð”. Þetta er aðeins einn af þeim undar-
leguhæfileikum, sem maðurinn býr yfir.
Nú hafa visindin fengið mikinn áhuga á
þessum hlutum.
Til eru mörg þúsund skráð tileflli um
hugboð, segir sálfræðingurinn Peter
McKellar i London. —• Það er engin
ástæða til að draga sannleiksgildi þeirra i
efa. Venjulega verður fólk órólegt, þegar
þessi tilfinning um að allt þetta hafi
gerzt áður kemur yfir það. Slikt er
skiljanlegt, þegar tekið er tillit til þess, að
ósköp litið er vitað með vissu um fyrir-
bærið.
Nú á siðari árum hafa visinaalegar
rannsóknir mjög beinzt að þessum hug-
boðum sjötta skilningarvitinu og öðrum
yfirskilvitlegum hlutum. Sálfræðingar
kalla þetta ósjálfráða hugsun.
Fram til þessa er niðurstaðan sú, að
þessi duldu öfl búi með okkur öllum.
„Sjötta skilningarvitið” getur til dæmis
átt aðsetur sitt i frumuhóp á stærð við
litlafingur, thalamus, liffæri, sem er i
miðjum heilanum og hefur lengst af
verið talið nánast óþarft.
Um það bil 60% fólks telur sig hafa
sjötta skilningarvitið i einhverju tilliti.
Sumir hafa til dæmis hæfileika til að
finna hluti, sem aðrir týna, aðrir vita
fyrirfram, hvað einhver segir, áður en
viðkomandi opnar munninn.
Þessir hæfileikar geta vel átt rót sina að
rekja til thalamus. I þessum frumuhópi
finnst ef til vill eitthvað, sem elft getur
skilningarvit okkar þannig, að þau jafnist
á við skilningarvit dýranna. Býfluga
getur til dæmis runnið á lykt af blómi i sex
kilómetra fjarlægð, hundur heyrir hljóð
með hærri tiðni en mannlegt eyra greinir,
ugla finnur hreyfingu i kolamyrkri. Hvers
vegna skyldi maðurinn ekki búa yfir þess-
um hæfileikum lika — þótt svo hann
notaði þá aldrei.
Hugboð það, sem konur telja sig einkum
hafa.er nú talið fyrirbæri, sem á rót sina
að rekja til likamlegra orsaka. Algengt er
að konur viti hver er i simanum, aður en
þær lyfta tólinu, eða þær finna á sér, að
ákveðin manneskja kemur i heimsókn.
Það er ekkert yfirnáttúrulegt við þetta.
Þekktur sálgreinir, dr. Eric Bern i New
York segir að þarna sé um að ræða áhrif,
sem heilinn hafi ekki enn mótað i
meövitaðar hugsanir. Hann likir þvi við
hæfileika • sérstaklega næmrar
manneskju að greina öll hljóð i myrkri.
Þá má orða þetta einfaldlega á þann
hátt, þetta séu hugsanir án orða og það er
staðreynd, að þarna eru konur körlum
mun fremri.
En hvað á að segja um „draumsýnir”?
Það er erfitt að skýra þær furðulegu
framtiðarspár, sem birtast okkur i
draumum. Ef til vill er þetta sá stórkost-
legasti af duldum eiginleikum okkar.
Sérfræðingar hafa reynt að finna ein-
hvern viðmiðunarhæfan mæiikvarða um,
að hve miklu leyti er um að ræða
tilviljanir, þegar okkur dreymir um
framtiðina. Staðreynd er að visst fólk
dreymir atburði, sem siðan gerast og i
fæstum tilvikum er hægt aö skýra slikt
sem tilviljun. Ein kenning er sú, að
draumar séu gægjugat inn i framtiðina.
Sumir telja, að okkur dreymi i rauninni
um framtiðina á hverri nóttu, en þær
HÍ^GIÐ
— Jú, auftvitaö veit ég hvaft á aft gera
meö hann. Mamma notar svona, þegar
hún opnar bréfin hans pabba.
Jónatan var á siglingu og haffti verift
aöframkominn af sjóvciki i þrjá daga.
— Ertu viss uin að þú viljir engan
mat? spurfti kona hans.
— Jú, en fleygftu honum bara fyrir
borft til aft spara mér crfiftift, svarafti
Jónatan gulgrænn i framan.
Það var við sfftustu forsetakosningar i
Bandarikjunum. Merkismaftur úr
vesturrikjunum varft svo æstur af
ræftu andstæftings sins, aft hann hreytti
út úr sér: — Þér! Ég gæti gleypt
yður i einum munnhita!
— Já, svarafti hinn rólega. — Þá
heföuft þér meiri greind i vömbinni en
þér hafift nokkurn tima haft i höfftinu.
framtföarsýnir séu venjulega svo flæktar
I aðra drauma, að við tökúm ekki eftir
þeim.
Hvaðan koma þessar framtiðarsýnir?
Með aðstoð tækja, sem nema breytingar á
heilanum, hafa visindamenn komizt að
þvi, að starfsemi heilans eykst, þegar
okkur dreymir.
En ennþá er ótal margt, sem við vitum
ekkert um. Ðagdraumar eru heldur alls
ekki tóm vitleysa, og dægrastytting fyrir
skýjaglópa. Að byggja skýjaborgir er
þvert á móti einn dýrmætasti hæfileiki,
sem heili okkar býr yfir, segja sér-
fræðingarnir. Það er með öðrum orðum
hollt að dreyma dagdrauma — og hvern
langar ekki stundum til að lifa i dag-
draumaveröld á þessum siðustu og verstu
timum?
Mjög vinstrisinnaður stúdent fékk allt-
af senda peninga aft heiman, þegar
hann baft um þá. Meftstúdentar hans
undruftust þetta og spurftu hann
hvernig á þvi stæði.
— Þaft er auftvelt. Ég hóta þeim bara
aft koma heim.
— Nú ætti maður aft sitja á eyftieyju
meft tuttugu kassa af bjór og górilla-
apa.
— Hvað ætlarftu aft gera vift apann?
— Láta hann taka upp flöskurnar.
Ilann hefur fjórar hendur.
— Er nokkuft sérstakt i blaftinu i dag?
— Jú, þaft stendur aft þaft hafi orftift
mikill jaröskjáflti i
Kweklchnokspartickhab.
— Þetta hlýtur aft hafa verift voðalegur
skjálfti. Hvaft skyndi stafturinn hafa
heitift áftur?
— Ég mun sakna þin, ólafur. Þú hef-
ur vcrift mcr eins og sonur. Latur,
kjaftfor og vanþakklátur.
38