Morgunblaðið - 25.04.2005, Blaðsíða 8

8 MÁNUDAGUR 25. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
TIL SÖLU 3.000 FM
í verslunarkjarna í Reykjavík
Af sérstökum ástæðum er til sölu 3.000 fermetra
verslunar-, skrifstofu-, og/eða þjónustuhúsnæði í
einum fjölsóttasta verslunarkjarna í Reykjavík.
Staðsetning og fyrirkomulag hússins býður upp á
margvíslega nýtingu.
Eignin getur verið laus til afhendingar í september
nk. jafnvel fyrr.
Verðhugmynd 375 milljónir króna.
Allar nánari upplýsingar veitir
Brynjólfur Jónsson.
Er R-listanum að takast að endurvekja hjólbörumenninguna aftur?
Lífeyrissjóðakerfiðstendur frammifyrir miklum vanda
þrátt fyrir metávöxtun á
eignum sjóðanna á síðasta
ári og auknar greiðslur til
þeirra um fimmtung sam-
kvæmt ákvæðum síðustu
kjarasamninga á almenn-
um vinnumarkaði.
Ástæður þessa eru
margþættar, en má í aðal-
atriðum skipta í þrennt. Í
fyrsta lagi hefur meðalævi
Íslendinga lengst ár frá ári
sem eðlilega eykur skuld-
bindingar sjóðanna sem
því nemur. Í öðru lagi hafa
útgjöld lífeyrissjóðanna vegna ör-
orkulífeyris vaxið mikið síðustu
misserin og eru verulega meiri en
áætlanir gerðu ráð fyrir. Í þriðja
og síðasta lagi hafa laun hækkað
mjög mikið síðasta áratuginn og
það eykur á vanda sjóðanna, þar
sem laun hækka yfirleitt eftir því
sem líður á starfsævina.
Í tengslum við gerð síðustu
kjarasamninga vorið 2004 var
ákveðið að bregðast yrði við þess-
um vanda og var sameiginleg líf-
eyrisnefnd Alþýðusambands Ís-
lands og Samtaka atvinnulífsins
sett á laggirnar til að fara yfir
möguleg úrræði í þessum efnum.
Samkomulag liggur fyrir í öllum
aðalatriðum um það hvernig
bregðast skuli við. Í fyrsta lagi
voru greiðslur í lífeyrissjóði aukn-
ar um eitt prósentustig frá síðustu
áramótum og annað bætist svo við
í ársbyrjun 2007. Eftir það verða
greidd 12% af launum á almennum
vinnumarkaði í lífeyrissjóð, þar
sem launþegi greiðir 4% og at-
vinnurekandi 8%. Í öðru lagi hafa
verið teknar upp viðræður við
stjórnvöld um mögulega aðkomu
almannatryggingakerfisins að því
er varðar örorkulífeyri og í þriðja
lagi hefur verið ákveðið að hverfa
almennt frá jafnri ávinnslu rétt-
inda í lífeyrissjóðum yfir í aldurs-
háða ávinnslu, en þar er um
grundvallarbreytingu að ræða,
sem hefur áhrif á nánast alla virka
félaga í lífeyrissjóðunum aðra en
þá sem þegar eru komnir á lífeyri.
„Milda“ aðferðin
Samkvæmt núverandi kerfi
ávinnur fólk sér sömu réttindi til
lífeyris alla starfsævina, þó iðgjöld
í lífeyrissjóð sem greidd eru
snemma á starfsævinni og eiga
eftir að ávaxtast lengi séu augljós-
lega mun verðmætari en iðgjöld
sem greidd eru ári áður en lífeyr-
istaka hefst svo dæmi sé tekið. Á
þessu tekur aldursháða ávinnslan,
því réttindi sem ávinnast eru á
hverjum tíma háð ávöxtunartíma
iðgjaldsins. Það skapar hins vegar
vanda gagnvart þeim sem hafa
framan af starfsævinni verið í
jafnri ávinnslu og fengið hlutfalls-
lega lítil réttindi fyrir sín iðgjöld í
trausti þess að það jafnaðist þegar
liði á starfsævina. Ef ekkert yrði
aðgert yrðu þeir fyrir skerðingu á
þeim lífeyri sem þeir annars hefðu
mátt eiga von á. Hafa ýmsar leiðir
verið skoðaðar í þessum efnum, en
lífeyrisnefnd aðila vinnumarkað-
arins hefur komið sér niður á svo
nefnda „milda“ aðferð við yfir-
færsluna í aldursháða kerfið. Hún
er fólgin í því að þeir sem hafa
greitt í jafnri ávinnslu til þessa fái
að gera það áfram út starfsævina
með ákveðnum takmörkunum,
sem þýðir skerðingu á réttindum í
samanburði við óbreyttar reglur,
en sú skerðing er mismunandi fyr-
ir hvern og einn einstakling. Þetta
þýðir að það mun taka 30–40 ár
fyrir jafna ávinnslukerfið að deyja
út. Samhliða verður tekin upp ald-
ursháð ávinnsla fyrir þá sem koma
nýir út á vinnumarkaðinn og einn-
ig fyrir þá sem eru komnir út á
vinnumarkaðinn til þess að gera
nýlega.
Útfærslu þessara hugmynda
má sjá í tillögum að samþykktum
sameinaðs lífeyrissjóðs sjómanna
og Framsýnar, en ársfundir sjóð-
anna eru fyrirhugaðir í þessari
viku. Þar verður væntanlega til
þriðji stærsti lífeyrissjóður lands-
manna, en í tillögunum er við það
miðað að einungis sé heimilt að
greiða 10% iðgjald í jafnri ávinnslu
og að upphæð iðgjaldsins verði
ekki hærra en sem nam iðgjaldi
ársins 2003. Það sem umfram er,
þ.e. tvö prósentin sem vantar upp
á 12% iðgjald og hærri laun en ið-
gjöld voru greidd af árið 2003,
skapa réttindi skv. almennum
reglum sjóðsins um aldursháða
ávinnslu.
Ekki fyrirheit
Í athugasemdum með þessum
tillögum segir að sú stórfellda
kaupmáttaraukning sem orðið hafi
síðustu áratugina sé umfram það
sem reikniforsendur fyrir jafnri
ávinnslu voru miðaðar við og ekki
sé heldur miðað við hækkandi
hundraðshluta iðgjalda.
„Sjóðirnir hafa ekki gefið fyrir-
heit um að menn geti greitt í jafnri
ávinnslu af síhækkandi tekjum,
þar sem að tekjur á seinni hluta
starfsævinnar yrðu til muna hærri
en á fyrri hlutanum, en við þær að-
stæður hallar verulega á sjóðinn,
svo mjög að það gæti leitt til þess
að skerða þurfi réttindi allra sjóð-
félaga einungis vegna þessa trygg-
ingafræðilega ójafnvægis. Það er
því bæði eðlilegt og nauðsynlegt
að festa verðmæti þess hámarks-
iðgjalds sem menn fá áfram lagt til
grundvallar jafnri réttinda-
ávinnslu,“ segir þar.
Fréttaskýring | Lífeyrissjóðakerfið
Þak sett á
jafna ávinnslu
Fá ekki að greiða í jafnri réttinda-
ávinnslu af síhækkandi tekjum
Lífeyrissjóðirnir hafa það hlutverk að tryggja
tekjur fólks þegar ellilífeyrisaldri er náð.
Margfaldur munur á
örorkulífeyrisgreiðslum

Margfaldur munur er á ör-
orkulífeyrisgreiðslum lífeyris-
sjóða á almennum markaði og
hjá hinu opinbera. Þannig var
örorkulífeyrir tæp 5% af lífeyr-
isgreiðslum opinberu sjóðanna á
árinu 2003 en á almennum mark-
aði var þetta sama hlutfall tæp
27%. Þá gerir lengri meðalaldur
það að verkum að skuldbind-
ingar sjóðanna hafa vaxið um
tæpt eitt prósentustig.
Eftir Hjálmar Jónsson
hjalmar@mbl.is
FASTAFULLTRÚI Íslands hjá
Sameinuðu þjóðunum ítrekaði
stuðning Íslands við Alþjóðaglæpa-
dómstólinn í Haag og aðra dómstóla
sem hafa umboð til að ákæra menn
fyrir stríðsglæpi og þá sem brotið
hafa gegn mannréttindum, á fundi
allsherjarþings SÞ í síðustu viku. Á
fundinum var fjallað um skýrslu
Kofis Annans um þróun, öryggi og
mannréttindi.
Í ræðu sinni sagði Hjálmar W.
Hannesson, fastafulltrúi Íslands,
enn fremur að Ísland styddi úttekt
Kofis Annans aðalritara á núver-
andi stjórnkerfi mannréttinda hjá
SÞ.
Annan hefur m.a. lagt til að
stjórnkerfið verði minna í vöfum og
verði útnefnt af öllum aðildarríkjum
SÞ. Hefur Annan sagt að trúverð-
ugleiki og fagmennska Mannrétt-
indanefndar SÞ hafi minnkað í nú-
verandi mynd.
Hjálmar sagði að Ísland styddi
yfirlýsingar Annans um mikilvægi
þess að vernda fórnarlömb sem í
hlut eiga þegar mannréttindabrot
og þjóðarmorð eru annars vegar.
Bregðast yrði við í samræmi við
stofnskrá SÞ, enda skylda heimsins
að bregðast við þegar mannréttindi
væru brotin.
Fundurinn í allsherjarþingi SÞ í
liðinni viku um skýrslu Kofis Ann-
ans er fyrsti fundur af fjórum sem
haldnir verða til að fjalla um efn-
isþætti skýrslunnar næstu tvær vik-
ur. Skýrslan er liður í vinnu við
endurbætur á skipulagi og starfs-
háttum SÞ.
Ísland styður breytingar á SÞ