Tíminn - 09.03.1974, Blaðsíða 7

Laugardagur 9. marz 1974.
TÍMINN
7
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas
Karisson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gfslason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300-18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasfmi 19523. Áskriftagjald
420. kr. á mánuði innan lands, i iausasölu 25 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f.
I ------ >
Stjórnarandstaðan og
tekjuskattslækkunin
Flest sólarmerki benda nú til þess, að
stjórnarandstaðan ætli að bregða fæti fyrir
tekjuskattslækkunina, eftir að hafa bölsótast'
misserum saman yfir of háum beinum skött-
um. Þegar á hólminn kemur, er alvaran ekki
meiri en þetta.
Að visu lætur stjórnarandstaðan enn svo i
orði kveðnu, sem hún sé fylgjandi tekjuskatts-
lækkun. Hún vill ekki snúast beint gegn henni,
heldur ætlar að fara krókaleið til að hindra
hana. Þessi krókaleið er fólgin i þvi að koma i
veg fyrir, að rikið fái bættan, nema að tak-
mörkuðu leyti, þann tekjumissi, sem hlýzt af
tekjuskattslækkuninni. Stjórnarandstaðan veit
vel, að ábyrg rikisstjórn getur ekki fallizt á
skattalagabreytingu, sem felur i sér augljósan,
stórfelldan tekjuhalla hjá rikissjóði.
Glöggt dæmi um þetta er afstaða Alþýðu-
flokksins. Það er mat sérfræðinga, að tekju-
skattslækkunin og tilheyrandi ráðstafanir
kosti rikissjóð 3350 milljónir króna, eða nánar
tilgreint: Tekjuskattslækkunin sjálf um 2700
milljónir, uppbætur til þeirra, sem ekki
hagnast á tekuskattslækkuninni en tapa á
söluskattshækkuninni, 550 miljónir, og loks
aukin útgjöld rikisins vegna söluskatts-
hækkunarinnar um 100 milljónir króna. Á móti
þessu vill Alþýðuflokkurinn láta rikissjóð fá 3
1/2% hækkun á söluskattinn. Sú hækkun nemur
samkvæmt mati sérfræðinga um 2800 milljón-
um króna á ári, en þar sem hún gildir ekki
nema niu mánuði ársins 1974, myndi hún verða
um 2100 milljónir króna á árinu. Halli rikis-
sjóðs á skattalagabreytingunni yrði sam-
kvæmt þessu um 12000 milljónir króna á árinu
1974. Þetta er vitanlega langt frá þvi, sem
ríkisstjórnin getur fallizt á.
Beinar tillögur liggja ekki fyrir hjá Bjarna
Guðnasyni eða Sjálfstæðismönnum um það,
hvernig þessir aðilar vilja mæta tekjuskatts-
lækkuninni, en ummæli þeirra benda til þess,
að tillögur þeirra verði enn fjarstæðukenndari
en tillögur Alþýðuflokksins.
Eins og alkunna er, hljóðaði samkomulag
rikisstjórnarinnar og verkalýðshreyfingar-
innar upp á 5% hækkun söluskattsins á þessu
ári til að vega á móti tekjuskattslækkuninni.
Þetta var byggt á sameiginlegu mati sér-
fræðinga rikisstjórnarinnar og verkalýðssam-
takanna. Hindri stjórnarandstaðan, að þetta
samkomulag verði samþykkt, er málið vitan-
lega úr sögunni. Þá ber stjórnarandstaðan
jafnframt ábyrgð á þeim beinu sköttum, sem
innheimtir verða á þessu ári.
Það er vitanlega út i hött, þegar stjórnar-
andstaðan er að hampa þvi, að ýmsir tekjuliðir
rikissjóðs muni hækka vegna verðbólgunnar.
Útgjöld rikissjóðs hækka vitanlega einnig
vegna verðbólgunnar. Þá hefur Alþingi ný-
lega samþykkt verulega tollalækkun, án þess
að gert væri ráð fyrir þeim tekjumissi i fjárlög-
um, nema að litlu leyti. Hér hefur rikið þvi ekki
upp á neitt að hlaupa til að mæta tekjuskatts-
lækkuninni.
Þjóðin mun fylgjast vel með þvi, hvort
stjórnarandstaðan fellir tekjuskattslækkun og
étur þannig ofan i sig öll stóru orðin um beinu
skattana Það yrði einhver ljótasti pólitiskur
skollaleikur, sem leikinn hefur verið á íslandi.
Þ.Þ.
Richard Davy, The Times:
Hægagangur á öryggis-
ráðstefnunni í Genf
Upphaf að langvinnu starfi
HVAÐ er likt með brott-
rekstri sovézka rithöfundarins
Solzhenitsyn úr landi og hinni
gagnslausu orkumálaráð-
stefnu, sem haldin var um
daginn í Washington? Skugga
beggja þessara atburða mun
gæta á Genfarráðstefnunni
um öryggi og samvinnu
Evrópurikja.
Nokkur hundruð stjórn-
málamenn hafa setið i Genf
siðan i september i haust. Þeir
hafa verið að reyna að koma
sér saman um nýja skipan
samskipta og bætta sambúð
Austur-Evrópurikja og Vest-
ur-Evrópurikja.
Ég kom við i Genf fyrir
skömmu og þóttist verða þess
var, að bjartsýni ráðstefnu-
manna á góðan árangur væri
þegar tekin að réna og brugð-
ið gæti til beggja vona um
einingu meðal fulltrúa vest-
rænna rikja. Siðustu atburðir
munu ekki hafa bætt ástand
mála á ráðstefnunni.
SOVÉTMENN gerðu sér
upphaflega vonir um, að
samningaviðræðurnar i Genf
leiddu til eftirminnilegrar
ráðstefnu leiðtoga þrjátiu og
fimm þjóða, og þeir sam-
þykktu á þeim fundi sinum
nokkur undirstöðuatriði gagn-
kvæmra samskipta, sem stað-
festu skiptingu Evrópu i fram-
kvæmd. Vestur-Evrópumenn
vonuðu hins vegar, að gerðar
yrðu árangursrikar sam-
þykktir um aukið ferðafrelsi
fólks og frjálsari flutning
hvers konar upplýsinga en
áður.
Ekki sýnist liklegt, að leið-
togafundur verði haldinn, þar
sem viðræðurnar hafa ekki
leitt til árangurs, sem réttlæti
hann. Hins vegar mætti ef til
vill fá þvi áorkað með ærnu
erfiði, að nýr fundur utan-
rikisráðherra yrði haldinn i
sumar i Helsinki til þess að
ljá jáyrði samkomulagi um
ýmis minni atriði. Eitt þeirra
kynni til dæmis að vera að
halda hjólunum gangandi og
reyna aftur i Genf.
SOVÉTMENN fengu nokkuð
af óskum sinum uppfyllt, þeg-
ar vestræn riki viðurkenndu
sjálfstæði Austur-Þýzkalands.
Þeim er mun minna kappsmál
en áður að þoka Bandarikja-
mönnum á burt úr Evrópu.
Þykir þeim sem meira öryggi
riki i heiminum og minni
hætta sé á óvæntum atburð-
um, ef þeir og Henry Kissing-
er fá sem mestu ráðið um
framvinduna.
Kissinger er þarna á sama
máli, enda kvað honum mis-
lika sleifarlagið á meðferð
mála i Genf. Sagt er, að full-
trúar hans séu farnir að knýja
á um aukinn flýti, og ekki að
ástæðulausu, en sumum
Evrópumannanna hrýs hugur
við þeirri viðleitni. Raunar
leggja fulltrúar beggja risa-
veldanna litið kapp á að ná
verulegum árangri á ráðstefn-
unni.
ÞESSI afstaða setur
Evrópumennina i nokkurn
vanda. Rússar og bandamenn
þeirra hafa sýnt, að þeir eru
ekki reiðubúnir að veita vest-
rænum mönnum og áhrifum
þann aukna aðgang, sem ibú-
ar Vestur-Evrópu teldu i raun
nýjan og góðan grundvöll
öryggis og samvinnu.
Brottvisun Solzhenitsyn rit-
höfundar rennir stoðum undir
þetta álit. Hún er staðfesting á
þvi, að afstaða.Sovétmanna til
sannleikans og aukinna upp-
lýsinga hefir enn litlum
breytingum tekið, enda þótt
aðferðir þeirra séu mannúð-
legri en áður. Sovétmenn tóku
að nýju til við að trufla
sendingar vestrænna útvarps-
stöðva, þegar að farið var að
lesa upp úr Eyjaklasanum
Gulag.
VIÐ ærna erfiðleika var að
striða, áður en þetta kom til.
Þófið, sem úr greiddist um
daginn, var stundum nefnt
„dansinn um formálana
fimm”.
Rússar kváðust þvi aðeins
reiðubúnirað fallast á margar
uppástungur vestrænna full-
trúa um aukið ferðafrelsi fólks
og flutning upplýsinga, að far-
ið yrði eftir itarlegum
skýringum, sem kvæðu á um
tilgang samkomulagsins og
áskildu rikisstjórnum rétt tii
að takmarka framkvæmd
þess i raun,þegar þurfa þætti.
Sovétmenn vildu ræða þess-
ar skýringar á undan samn-
ingunum sjálfum. Fulltrúar
hinna vestrænu rikja vildu
fara nákvæmlega öfugt að. Sú
málamiðlun varö ofaná, að
hvort tveggja verður rætt i
senn.
TOFIN stafaði sumpart af
stirðnandi samkomulagi inn-
an hins vestræna bandalags,
en jók um leið á samkomu-
lagserfiðleikana. Hún hefir
einnig reynt á þolinmæði
hinna hlutlausu, sem fylgja
fulltrúum hins vestræna
bandalags i mörgum megin-
málum, en eru eigi að siður
teknir að þreytast á að biða
eftir þvi, að fulltrúar Efna-
hagsbandalagsrikjanna jafni
innbyrðiságreining sinn. En i
reynd er erfitt að skilja að
meginmálin sjálf og franu
kvæmdina.
Deilan var engan veginn
einhver hégómi. Húmsnertieitt
viðkvæmasta atriðið i sam-
skiptum austrænna rikja og
vestrænna. Fulltrúar vest-
rænna rikja halda fram, að
auknar upplýsingar og aukin
mannleg samskipti bæti sam-
búðina af sjálfu sér. Rússar
halda hins vegar fram, að
þetta verði að lúta þeim yfir-
lýsta tilgangi að bæta sam-
búðina, en þar með er haldið
opnum möguleikanum á ná-
lega takmarkalausri ritskoö-
un og hvers konar hömlum.
TILLAGA Búlgara að for-
mála að ákvæðum um dreif-
ingu upplýsinga kveður svo á,
að allir eigi ,,rétt á frelsi til að
leita eftir upplýsingum, taka
við þeim og láta þær i té, án
tillits til landamæra,” en þetta
megi þó vera háð takmörkun-
um, sem lög heimii
eða/þjóðaröryggi krefjist
Fulltrúa vestrænna ríkja
greinir á um, hve fast þeir eigi
að fylgja fram kröfum sinum.
Þeir eru þó á einu máli um
andstöðuna gegn mjög viðtæk-
um ákvæðum um takmarkan-
ir í formálum eða skýringum
við samningana. Þeir kysu
heldur að láta sum samkomu-
lagsákvæðin eiga sig að sinni
i von um að geta aukið við
siðar, en að samþykkja for-
mála eða fyrirvara, sem hlytu
að verka sem varanlegar
hömlur á samninga i framtiö-
inni.
Mesti vandinn er að ákveða,
hvaða og hve mikinn afslátt
eigi að sætta sig við, ef ráð-
stefnan ætlar að fara út um
þúfur. Flestum fulltrúum
vestrænna rikja og hlutlausra
er ljóst, að þeir geta ekki
breytt stjórnmálakerfi Sovét-
rikjanna og Austur-Evrópu-
rikjanna með samningum, en
hitt veldur þeim sárum von-
brigðum, hve tortryggnin er
mikil ng djúpstæð á báða
bóga.
ÞRÁTT fyrir alla annmarka
lita fæstir, ef nokkur fulltrú-
anna svo á, að samningavið-
ræðurnar á ráðstefnunni séu
hrein timasóun. Þetta er
fyrsta tilraunin siðan i
styrjaldarlok til þess að koma
skipan á viðáttumikil svið
samskipta austrænna og vest-
rænna rikja i Evrópu.
Einn af fulltrúunum lét svo
ummælt við mig, að þetta væri
„merkileg og einstök
reynsla”. Annar fulltrúi tók
heimspekilega afstöðu og
sagði þetta aðeins upphafið að
mjög iangvinnu starfi. Ráð-
stefnan hefði þegar leitt i ljós,
hvað sem segja mætti um
árangur að öðru leyti, að bein
tengsl væru milli innanlands-
mála sósialistarikjanna og
sambúðarinnar við vestræn
riki.
Fulltrúar Austur-Evrópu-
rikjanna viðurkenna, að vald-
hafarnir geri sér gleggri grein
fyrir þessu en áöur. Vera má,
að ráðstefnan hafi stuðlað að
þvi, að Solzhenitsyn slapp við
flutning i fangabúðir.